Mức bồi thường khi xây dựng gây hư hỏng công trình lân cận

1. Xây nhà ở làm nứt tường, sụp lún nền nhà hàng xóm thì có phải bồi thường không?

1.1. Nghĩa vụ tôn trọng quy tắc xây dựng:

Xây dựng nhà ở, công trình là nhu cầu thiết yếu để phục vụ đời sống của người dân nên hoàn toàn được nhà nước cho phép. Tuy nhiên, quá trình xây dựng không được làm ảnh hưởng hoặc gây thiệt hại đến những người xung quanh. Theo quy định tại Điều 174 Bộ Luật Dân sự 2015 đã quy định rõ về nghĩa vụ tôn trọng quy tắc xây dựng như sau:

Một cá nhân khi tiến hành xây dựng các công trình, chủ sở hữu, chủ thể có quyền khác đối với tài sản có trách nhiệm trong việc tuân thủ theo đúng quy định của pháp luật về xây dựng. Mục đích chính của việc đảm bảo quá trình xây dựng này để duy trì sự an toàn đối với cuộc sống xung quanh của người dân, đồng thời không được xây dựng vượt quá độ cao, khoảng cách mà pháp luật  về xây dựng quy định.

Trong quá trình xây dựng này không được có hành vi xâm phạm đến quyền, lợi ích hợp pháp của chủ sở hữu, người có quyền khác đối với tài sản là bất động sản liền kề và xung quanh.

Với quy định nêu trên, cá nhân cần đặc biệt lưu ý khi tiến hành xây dựng nhà ở cần đảm bảo an toàn và không được vượt quá độ cao cho phép và đồng thời không được có hành vi xâm phạm đến quyền lợi của chủ sở hữu các bất động sản xung quanh.

1.2. Căn cứ yêu cầu bồi thường thiệt hại:

Để yêu cầu một cá nhân hoặc hộ gia đình chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại thì cần phải có một căn cứ rõ ràng về vấn đề phát sinh yêu cầu bồi thường này. Tại Điều 584 Bộ luật Dân sự 2015 đã quy định như sau:

 + Cá nhân có hành vi xâm phạm đến tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm, uy tín, tài sản, quyền và lợi ích hợp pháp của người khác mà hành vi vi phạm này gây thiệt hại thì phải tiến hành bồi thường, trừ trường hợp bộ luật này hoặc các luật khác có quy định khác;

 + Khi thiệt hại do sự kiện bất khả kháng hoặc xác định được lỗi của bên bị thiệt hại là nguyên nhân chính thì người gây thiệt hại không phải chịu trách nhiệm bồi thường, trừ trường hợp có thỏa thuận khác;

+ Việc gây thiệt hại do tài sản thuộc  sở hữu một người thì chủ sở hữu hoặc người đang chiếm hữu tài sản đó chịu trách nhiệm bồi thường trừ trường hợp thì hãy phát sinh theo quy định tại Khoản 2 Điều này.

2. Mức bồi thường khi xây dựng gây hư hỏng công trình lân cận:

Khi một cá nhân có những hành vi cụ thể làm phát sinh trách nhiệm bồi thường thiệt hại thì việc bồi thường thiệt hại bắt buộc phải diễn ra và phải dựa trên nguyên tắc được Điều 585 Bộ luật Dân sự 2015 quy định rõ ràng:

– Thỏa thuận mức bồi thường:

+ Các bên sẽ xem xét thiệt hại thực tế mà yêu cầu bồi thường phải diễn ra một cách toàn bộ và kịp thời. Hiện nay, pháp luật chưa có quy định cụ thể về mức tiền phạt khi xảy ra hư hỏng công trình lân cận. Chính vì vậy, cá nhân có thể thỏa thuận về mức bồi thường, thông tin khác liên quan đến hình thức bồi thường như bằng hiện vật hoặc thực hiện một công việc nhất định. Việc bồi thường có thể được thực hiện một lần hoặc nhiều lần trừ trường hợp pháp luật có quy định khác;

+ Về mức bồi thường thiệt hại có thể được căn cứ vào lỗi của bên vi phạm nếu không có lỗi hoặc lỗi vô ý và thiệt hại quá lớn so với khả năng kinh tế của mình thì người chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại có thể được cân nhắc giảm mức bồi thường đó;

+ Pháp luật luôn ưu tiên việc các bên thỏa thuận với nhau về mức bồi thường. Tuy nhiên, xét thiệt hại trên thực tế và mức tiền thỏa thuận với nhau không có sự đồng nhất hoặc hợp lý thì bên bị thiệt hại hoặc bên gây thiệt hại có quyền yêu cầu Tòa án hoặc cơ quan nhà nước có thẩm quyền khác thay đổi mức bồi thường để đòi lại quyền lợi cho mình;

+ Các cá nhân đang bị thiệt hại biết quyền và lợi ích của mình đang bị xâm phạm nhưng không áp dụng các biện pháp cần thiết để khắc phục tình trạng này để hạn chế ngăn chặn thiệt hại thì bên có quyền và lợi ích bị xâm phạm có thể không được bồi thường.

Theo quy định nêu trên, mức bồi thường khi xây dựng mà gây hư hỏng công trình lân cận thường được các bên tự thỏa thuận thống nhất với nhau từ mức tiền phạt đến phương thức xử lý thanh toán. Còn trong trường hợp không thỏa thuận được với nhau thì yêu cầu Tòa án hoặc cơ quan nhà nước có thẩm quyền hỗ trợ.

– Ngoài ra tại Điều 605 Bộ luật Dân sự 2015 đã quy định về việc liên đới bồi thường khi xảy ra những sai phạm trong quá trình xây dựng cụ thể như sau:

+ Cá nhân là chủ sở hữu, người chiếm hữu, người được giao quản lý sử dụng nhà cửa, công trình xây dựng khác phải có trách nhiệm bồi thường thiệt hại do nhà cửa công trình xây dựng khác đó gây nên những thiệt hại cho những người xung quanh;

+ Trong quá trình xây dựng, mà người thi công có lỗi trong việc để nhà cửa công trình xây dựng khác gây thiệt hại thì phải liên đới chịu trách nhiệm bồi thường.

3. Xây nhà ở làm nứt tường, sụp lún các nhà xung quanh thì có bị xử phạt không?

Chủ thể trong quá trình xây dựng nhà ở gây hư hỏng công trình lân cận không chỉ chịu mức bồi thường đối với cá nhân bị thiệt hại mà còn có thể bị xử phạt vi phạm hành chính liên quan đến trật tự xây dựng được quy định tại Điều 31 Nghị định 16/2022/NĐ-CP:

 – Hành vi thi công xây dựng không che chắn hoặc có che chắn nhưng để rơi vãi vật liệu xây dựng gây ảnh hưởng đến khu vực xung quanh gây mất thẩm mỹ và ảnh hưởng sự an toàn hoặc để vật liệu xây dựng không đúng nơi quy định thì có thể bị phạt tiền từ 3 triệu đến 5 triệu đồng khi tiến hành xây dựng nhà ở riêng lẻ hoặc công trình xây dựng khác;

– Mức phạt tiền từ 15 triệu đồng đến 20 triệu đồng áp dụng khi xây dựng các công trình bắt buộc phải lập báo cáo nghiên cứu khả thi đầu tư xây dựng hoặc công trình phải lập báo cáo kinh tế, kỹ thuật- đầu tư xây dựng nhưng cá nhân có trách nhiệm không thực hiện việc này;

 – Cá nhân thi công xây dựng công trình có trách nhiệm quan trọng trong việc quản lý chất lượng công trình xây dựng. Nếu có hành vi vi phạm về quản lý chất lượng công trình xây dựng gây nên việc lún, nứt hoặc hư hỏng công trình hạ tầng kỹ thuật, công trình lân cận hoặc gây sụp đổ hoặc có nguy cơ gây sụp đổ công trình lân cận mà trên thực tế chưa gây thiệt hại về sức khỏe tính mạng của người khác thì sẽ bị áp dụng mức phạt như sau:

+ Việc xây dựng nhà ở riêng lẻ mà có sự vi phạm thì sẽ bị áp dụng mức phạt tiền từ 30 triệu đồng đến 40 triệu đồng;

+ Các công trình xây dựng nhà ở riêng lẻ trong khu bảo tồn, khu di tích lịch sử- văn hóa hoặc công trình xây dựng khác mức phạt tiền sẽ nâng cao từ 50 triệu đồng đến 60 triệu đồng;

+ Một số công trình xây dựng bắt buộc phải lập báo cáo nghiên cứu khả thi đầu tư xây dựng hoặc những công trình phải lập báo cáo kinh tế, kỹ thuật- đầu tư xây dựng mà người có trách nhiệm quản lý trong vấn đề này không thực hiện đúng theo quy định thì sẽ bị áp dụng mức phạt từ 80 triệu đồng đến 100 triệu đồng;

– Quá trình xây dựng có vi phạm mà chủ đầu tư đã từng bị lập biên bản vi phạm hành chính quy định tại Khoản 4, Khoản 6, Khoản 7, Khoản 8, Khoản 9, Khoản 10, Điều 16 Nghị định này mà trong quá trình xây dựng vẫn tiếp tục có những hành vi vi phạm thì nhà thầu sẽ chịu trách nhiệm mức như sau:

+ Khi xây dựng nhà ở riêng lẻ mức phạt tiền sẽ từ 80 đến 100 triệu đồng;

+ Nhà ở riêng lẻ được xây dựng và đặt trong khu bảo tồn có diện tích hình sự văn hóa hoặc công trình xây dựng khác thì mức phạt sẽ tăng lên 20 triệu so với xây dựng nhà ở riêng lẻ thông thường. Mức phạt  từ 100 triệu đồng đến 120 triệu đồng;

+ Cá nhân khi tiến hành xây dựng công trình có yêu cầu phải lập báo cáo nghiên cứu khả thi đầu tư xây dựng hoặc công trình phải lập báo cáo kinh tế kỹ thuật đầu tư xây dựng thì bị áp dụng mức phạt từ 160 triệu đồng đến 180 triệu đồng;

– Hình phạt bổ sung:

Nhà nước không chỉ quy định mức xử phạt hành chính vì hành vi vi phạm mà còn áp dụng hình thức xử phạt bổ sung với những hình thức như:

+ Bị tước quyền sử dụng chứng chỉ năng lực hoặc chứng chỉ hành nghề từ 3 tháng đến 6 tháng với hành vi quy định tài khoản 3 của điều này;

+ Với những tang vật phương tiện dẫn đến hành vi vi phạm hành chính quy định tại Khoản 3 Điều này thì có thể bị nhà nước tịch thu;

+ Xem xét trên thực tế, nếu có tình trạng ô nhiễm môi trường thì cá nhân này phải có biện pháp khắc phục hậu quả buộc che chắn theo quy định và khắc phục tình trạng ô nhiễm nếu có với hành vi quy định tại khoản một điều này.

4. Lưu ý khi tiến hành xây dựng công trình:

Việc xây dựng nhà hoặc các công trình rất dễ gây ảnh hưởng đến những nhà xung quanh để  tránh các tình trạng này diễn ra thì các cá nhân cần lưu ý những yếu tố sau đây khi tiến hành xây dựng:

– Thứ nhất, cần nghiêm túc trong việc tuân thủ quy định trong xây dựng đảm bảo về độ cao khoảng cách giữa các công trình liền kề với nhau. Trước khi tiến hành thi công cần có sự nghiên cứu kỹ, có thể nhờ sự hỗ trợ từ những người có chuyên môn trong việc xây dựng công trình để đảm bảo việc xây dựng đúng tuân theo quy định của pháp luật. Việc xây dựng đảm bảo quyền lợi của mình nhưng các cá nhân cũng không được xâm phạm đến quyền lợi ích hợp pháp của những chủ sở hữu xung quanh;

– Thứ hai, cần có sự khảo sát địa chính nơi xây dựng công trình. Mục đích của việc này là để nắm rõ được các thông tin liên quan đến địa chất nơi mà chuẩn bị xây dựng công trình để giám sát theo dõi tình hình tránh những vấn đề bất thường có thể diễn ra;

– Thứ ba, sau khi đã tiến hành khảo sát mà nhận thấy quá trình xây dựng sẽ không gây ảnh hưởng đến những hộ dân xung quanh thì cần có những biện pháp che chắn bảo vệ môi trường, tránh làm rơi vãi các vật liệu xây dựng sang nhà kế bên vừa gây ảnh hưởng đến mỹ quan, có thể nguy hiểm đến tính mạng sức khỏe của những người xung quanh.

Các văn bản pháp luật được sử dụng trong bài viết:

– Bộ luật Dân sự 2015;

– Nghị định số 16/2022/NĐ-CP của Chính phủ: Quy định xử phạt vi phạm hành chính về xây dựng.