Khởi kiện đòi chia lại đất đai và hủy sổ đỏ là trường hợp gặp khá nhiều hiện nay, nhất là trong giai đoạn giá trị của đất ngày càng tăng. Khởi kiện đòi chia lại đất đai và hủy sổ đỏ được thực hiện như sau:
Mục lục bài viết
1. Xác định nơi có thẩm quyền giải quyết đòi đất và yêu cầu huỷ sổ:
Bước đầu tiên để khởi kiện đòi chia lại đất và hủy sổ đỏ đó chính là người khởi kiện phải xác định được nơi có thẩm quyền giải quyết. Việc xác định đúng nơi có thẩm quyền giải quyết vụ khởi kiện đòi chia lại đất đai và hủy sổ đỏ sẽ giúp cho người khởi kiện không bị trả, chuyển đơn.
Mục 1 Phần 1 của Công văn 02/GĐ-TANDTC ngày 19/9/2016 của Tòa án nhân dân tối cao đã nêu rõ rằng giấy chứng nhận quyền sử dụng đất là quyết định hành chính và có thể là đối tượng để khởi kiện trong một vụ án hành chính theo quy định của Luật tố tụng hành chính 2015.
Căn cứ theo quy định tại Điều 34 của Bộ luật tố tụng dân sự 2015, khi giải quyết tranh chấp dân sự thì Tòa án có quyền hủy quyết định cá biệt trái pháp luật của các cơ quan, tổ chức, người có thẩm quyền xâm phạm đến quyền, lợi ích hợp pháp của đương sự trong những vụ việc dân sự mà Tòa án có nhiệm vụ giải quyết.
Thẩm quyền của cấp Tòa án trong trường hợp này sẽ được xác định theo các quy định tương ứng của Luật tố tụng hành chính về thẩm quyền của Tòa án nhân dân cấp huyện, Tòa án nhân dân cấp tỉnh.
Theo quy định tại Điều 105
– Văn phòng đăng ký đất đai hoặc Chi nhánh của văn phòng đăng ký đất đai. Theo khoản 1 Điều 1 của Thông tư liên tịch 15/2015/TTLT/BTNMT-BNV-BTC thì đây chính là đơn vị sự nghiệp công lập trực thuộc Sở Tài nguyên và môi trường.
– Sở Tài nguyên và môi trường hoặc ủy ban nhân dân huyện đối với địa phương chưa tổ chức hệ thống Văn phòng Đăng ký đất đai.
Căn cứ theo quy định tại khoản 3, khoản 4 Điều 32 của Luật Tố tụng hành chính 2015 thì thẩm quyền để giải quyết về yêu cầu hủy quyết định hành chính của cơ quan trên ban hành sẽ là tòa án nhân dân cấp tỉnh.
Như vậy, thẩm quyền để giải quyết vụ án dân sự có yêu cầu hủy giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản gắn liền với đất (sổ đỏ) sẽ thuộc về Tòa án nhân dân cấp tỉnh nơi có đất, mà không phải Tòa án cấp huyện nơi có đất.
2. Chuẩn bị hồ sơ:
– Đơn khởi kiện về việc yêu cầu chia lại đất đai và hủy sổ đỏ. Lưu ý, đơn khởi kiện phải có các nội dung chính sau:
+ Ngày, tháng, năm làm đơn khởi kiện về việc yêu cầu chia lại đất đai và hủy sổ đỏ;
+ Tên Tòa án nhận đơn khởi kiện;
+ Tên, nơi cư trú, làm việc của người khởi kiện về việc yêu cầu chia lại đất đai và hủy sổ đỏ là cá nhân hoặc trụ sở của người khởi kiện là cơ quan, tổ chức; số điện thoại, fax và địa chỉ thư điện tử (nếu có);
+ Tên, nơi cư trú, làm việc của người có quyền và lợi ích được bảo vệ là cá nhân hoặc tên trụ sở của người có quyền và lợi ích được bảo vệ là cơ quan, tổ chức; số điện thoại liên hệ, fax và địa chỉ thư điện tử (nếu có);
+ Tên, nơi cư trú, làm việc của người bị kiện là cá nhân hoặc trụ sở của người bị kiện là cơ quan, tổ chức; số điện thoại liên hệ, fax và địa chỉ thư điện tử (nếu có). Trong trường hợp không rõ nơi cư trú, làm việc hoặc trụ sở của người bị kiện thì phải ghi rõ địa chỉ nơi cư trú, làm việc hoặc nơi có trụ sở cuối cùng của người bị kiện;
+ Tên, nơi cư trú, làm việc của người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan là cá nhân hoặc tên trụ sở của người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan là cơ quan, tổ chức; số điện thoại liên hệ, fax và địa chỉ thư điện tử (nếu có). Trong trường hợp không rõ nơi cư trú, làm việc hoặc trụ sở của những người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan thì phải ghi rõ địa chỉ nơi cư trú, làm việc hoặc nơi có trụ sở cuối cùng của người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan;
+ Quyền, lợi ích hợp pháp của người khởi kiện về việc yêu cầu chia lại đất đai và hủy sổ đỏ bị xâm phạm; những vấn đề cụ thể yêu cầu Tòa án giải quyết đối với người bị kiện, những người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan. Trong trường hợp khởi kiện đòi chia lại đất đai và hủy sổ đỏ thì những vấn đề cụ thể yêu cầu Tòa án giải quyết đối với người bị kiện đó chính là:
++ Yêu cầu Tòa án tuyên hủy giấy chứng nhận quyền sử dụng đất;
++ Yêu cầu Tòa án chia lại đất.
+ Họ, tên, địa chỉ của người làm chứng (nếu có);
+ Danh mục tài liệu, chứng cứ kèm theo đơn khởi kiện.
– Các tài liệu chứng cứ chứng minh quyền, lợi ích hợp pháp của người khởi kiện bị xâm phạm (ví dụ như sổ đỏ, biên bản hòa giải, giấy tờ chứng minh nguồn gốc đất, giấy tờ chứng minh quyền sử dụng đất không phải của người bị kiện,…);
– Giấy chứng minh thư nhân dân/căn cước công dân/hộ chiếu của người khởi kiện/người bị kiện.
Lưu ý, trong trường hợp vì lý do khách quan mà người khởi kiện về việc yêu cầu chia lại đất đai và hủy sổ đỏ không thể nộp đầy đủ những tài liệu, chứng cứ kèm theo đơn khởi kiện thì họ sẽ phải giao nộp tài liệu, chứng cứ hiện có để chứng minh về quyền, lợi ích hợp pháp của người khởi kiện bị xâm phạm.
3. Nộp hồ sơ:
Người khởi kiện hoặc người được ủy quyền nộp hồ sơ đã chuẩn bị đến cơ quan Tòa án nơi có thẩm quyền đã xác định được ở mục trên. Người khởi kiện có thể lựa chọn một trong các phương thức sau để nộp hồ sơ:
– Phương thức 1: Nộp trực tiếp tại Tòa án;
– Phương thức 2: Gửi đến Tòa án theo đường dịch vụ bưu chính;
– Phương thức 3: Gửi trực tuyến bằng hình thức điện tử qua Cổng thông tin điện tử của Tòa án (nếu có).
4. Thụ lý vụ án đòi đất và yêu cầu huỷ sổ:
– Sau khi nhận đơn khởi kiện về việc yêu cầu chia lại đất đai và hủy sổ đỏ và tài liệu, chứng cứ kèm theo, nếu xét thấy vụ án thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án mình thì Thẩm phán phải thông báo ngay cho người khởi kiện về việc yêu cầu chia lại đất đai và hủy sổ đỏ biết để họ đến Tòa án làm thủ tục nộp tiền tạm ứng án phí trong trường hợp họ phải nộp tiền tạm ứng án phí.
– Trong thời hạn 07 ngày, kể từ ngày nhận được giấy báo của Tòa án về việc nộp tiền tạm ứng án phí, người khởi kiện về việc yêu cầu chia lại đất đai và hủy sổ đỏ phải nộp tiền tạm ứng án phí và nộp cho Tòa án biên lai thu tiền tạm ứng án phí.
– Thẩm phán thụ lý vụ án khi người khởi kiện về việc yêu cầu chia lại đất đai và hủy sổ đỏ nộp cho Tòa án biên lai thu tiền tạm ứng án phí. Nếu trong trường hợp người khởi kiện được miễn hoặc là không phải nộp tiền tạm ứng án phí thì Thẩm phán sẽ phải thụ lý vụ án khi nhận được đơn khởi kiện và tài liệu, chứng cứ kèm theo.
5. Thông báo về việc thụ lý vụ án và phân công thẩm phán:
– Trong thời hạn 03 ngày làm việc, kể từ ngày thụ lý vụ án, thẩm phán phải tiến hành thông báo bằng văn bản cho nguyên đơn, bị đơn, những cơ quan, tổ chức, cá nhân có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan đến việc giải quyết vụ án, thông báo cho Viện kiểm sát cùng cấp về việc Tòa án đã thụ lý vụ án.
– Trong thời hạn 03 ngày làm việc, kể từ ngày thụ lý vụ án, Chánh án Tòa án quyết định phân công Thẩm phán giải quyết vụ án yêu cầu chia lại đất đai và hủy sổ đỏ.
6. Hòa giải vụ án đòi đất và yêu cầu huỷ sổ:
Trong thời hạn chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án yêu cầu chia lại đất đai và hủy sổ đỏ, Tòa án tiến hành hòa giải để các đương sự thỏa thuận với nhau về việc giải quyết vụ án yêu cầu chia lại đất đai và hủy sổ đỏ, trừ trường hợp không tiến hành hòa giải được, bao gồm:
– Bị đơn, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan đã được Tòa án triệu tập hợp lệ lần thứ hai mà vẫn cố tình vắng mặt;
– Đương sự không thể tham gia hòa giải được vì có lý do chính đáng;
– Một trong các đương sự đề nghị không tiến hành hòa giải.
7. Xét xử sơ thẩm:
– Nếu như hòa giải không thành hoặc vụ án không tiến hành hòa giải được thì thẩm phán quyết định đưa vụ án yêu cầu chia lại đất đai và hủy sổ đỏ ra xét xử.
– Quyết định đưa vụ án ra xét xử phải được gửi cho các đương sự và Viện kiểm sát cùng cấp trong thời hạn 03 ngày làm việc, kể từ ngày ra quyết định.
– Phiên tòa sơ thẩm phải được tiến hành đúng thời gian, địa điểm đã được ghi rõ trong quyết định đưa vụ án ra xét xử hoặc trong giấy báo mở lại phiên tòa trong trường hợp phải hoãn phiên tòa.
Các văn bản pháp luật được sử dụng trong bài viết:
– Bộ Luật Tố tụng dân sự 2015;
– Công văn 02/GĐ-TANDTC ngày 19/9/2016 của Tòa án nhân dân tối cao.
