Quyết định khởi tố bị can là gì? Quyết đinh khởi tố bị can Tiếng Anh là gì? Quy định của Pháp luật tố tụng hình sự Việt Nam về hủy bỏ, thay đổi hoặc bổ sung quyết định khởi tố bị can? Quyền và nghĩa vụ của bị can trong BLTTHS 2015?
Khởi tố bị can là một quyết định bằng văn bản của cơ quan điều tra khi có căn cứ xác định một cá nhân, tổ chức nào đó có hành vi phạm tội, xâm phạm vào các quan hệ xã hội được pháp luật hình sự Việt Nam bảo vệ. Tuy nhiên, trên thực tế quyết định khởi tố bị can của cơ quan điều tra sẽ được thay đổi, bổ sung hoặc hủy bỏ tùy thuộc vào tính chất của từng vụ án. Pháp luật hình sự Việ Nam quy định như thế nào về hủy bỏ, thay đổi hoặc bổ sung quyết định khởi tố bị can? Để giải đáp thắc mắc trên, mời bạn tham khảo bài viết dưới đây của Luật Dương Gia:
1. Quyết định khởi tố bị can là gì?
Theo quy định của BLTTHS 2015: “Bị can là người hoặc pháp nhân bị khởi tố về hình sự. Quyền và nghĩa vụ của bị can là pháp nhân được thực hiện thông qua người đại diện theo pháp luật của pháp nhân theo quy định của Bộ luật tố tụng hình sự “
Khi có đủ căn cứ để xác định một người hoặc pháp nhân đã thực hiện hành vi mà Bộ luật hình sự quy định là tội phạm thì Cơ quan điều tra ra quyết định khởi tố bị can
Quyết định khởi tố bị can là cơ sở để cơ quan có thẩm quyền tiến hành một số hoạt động điều tra tiếp theo hoặc áp dụng các biện pháp ngăn chặn nhằm tìm ra sự thật khách quan để giải quyết vụ án hình sự.
2. Quyết đinh khởi tố bị can Tiếng Anh là gì?
Quyết đinh khởi tố bị can Tiếng Anh là: “Filing of charges against suspects”.
3. Quy định của Pháp luật tố tụng hình sự Việt Nam về hủy bỏ, thay đổi hoặc bổ sung quyết định khởi tố bị can
Để tìm hiểu về quy định pháp luật về những trường hợp hủy bỏ, thay đổi hoặc bổ sung quyết định khởi tố bị can, trước hết cần tìm hiều những căn cứ pháp luật liên quan đến quyết định khởi tố bị can trong vụ án hình sự.
3.1 Quy định về khởi tố bị can
Căn cứ khởi tố bị can
Khi có đủ căn cứ để xác định một người hoặc pháp nhân đã thực hiện hành vi mà Bộ luật hình sự quy định là tội phạm thì Cơ quan điều tra ra quyết định khởi tố bị can.
Thẩm quyền ra quyết định khởi tố bị can
Những cơ quan sau đây có thẩm quyền ra quyết định khởi tố bị can:
– Thủ trưởng, Phó thủ trưởng Cơ quan điều tra
– Viện trưởng, Phó viện trưởng Viện kiểm sá
– Cán bộ của các cơ quan được giao quyền hạn điều tra …
Nội dung quyết định khởi tố bị can
– Quyết định khởi tố bị can ghi rõ thời gian, địa điểm ra quyết định; họ tên, chức vụ người ra quyết định; họ tên, ngày, tháng, năm sinh, quốc tịch, dân tộc, tôn giáo, giới tính, chỗ ở, nghề nghiệp của bị can; bị can bị khởi tố về tội gì, theo điều, khoản nào của Bộ luật hình sự; thời gian, địa điểm phạm tội và những tình tiết khác của tội phạm.
– Trường hợp bị can bị khởi tố về nhiều tội khác nhau thì quyết định khởi tố bị can phải ghi rõ từng tội danh và điều, khoản của Bộ luật hình sự được áp dụng.
– Trong thời hạn 24 giờ kể từ khi ra quyết định khởi tố bị can, Cơ quan điều tra phải gửi quyết định khởi tố và tài liệu liên quan đến việc khởi tố bị can cho Viện kiểm sát cùng cấp để xét phê chuẩn.
– Trong thời hạn 03 ngày kể từ ngày nhận được quyết định khởi tố bị can, Viện kiểm sát phải quyết định phê chuẩn hoặc quyết định hủy bỏ quyết định khởi tố bị can hoặc yêu cầu bổ sung chứng cứ, tài liệu làm căn cứ để quyết định việc phê chuẩn và gửi ngay cho Cơ quan điều tra.
– Trường hợp Viện kiểm sát yêu cầu bổ sung chứng cứ, tài liệu thì trong thời hạn 03 ngày kể từ ngày nhận được chứng cứ, tài liệu bổ sung, Viện kiểm sát phải ra quyết định phê chuẩn hoặc quyết định hủy bỏ quyết định khởi tố bị can.
– Trường hợp phát hiện có người đã thực hiện hành vi mà Bộ luật hình sự quy định là tội phạm chưa bị khởi tố thì Viện kiểm sát yêu cầu Cơ quan điều tra ra quyết định khởi tố bị can hoặc trực tiếp ra quyết định khởi tố bị can nếu đã yêu cầu nhưng Cơ quan điều tra không thực hiện.
Trong thời hạn 24 giờ kể từ khi ra quyết định khởi tố bị can, Viện kiểm sát phải gửi cho Cơ quan điều tra để tiến hành điều tra.
Sau khi nhận hồ sơ và kết luận điều tra nếu Viện kiểm sát phát hiện có người khác đã thực hiện hành vi mà Bộ luật hình sự quy định là tội phạm trong vụ án chưa bị khởi tố thì Viện kiểm sát ra quyết định khởi tố bị can và trả hồ sơ cho Cơ quan điều tra để điều tra bổ sung.
– Sau khi nhận được quyết định phê chuẩn quyết định khởi tố bị can hoặc quyết định khởi tố bị can của Viện kiểm sát, Cơ quan điều tra phải giao ngay quyết định khởi tố bị can, quyết định phê chuẩn quyết định khởi tố bị can và giải thích quyền, nghĩa vụ cho bị can.
Sau khi nhận được quyết định phê chuẩn quyết định khởi tố bị can, Cơ quan điều tra phải chụp ảnh, lập danh bản, chỉ bản của người bị khởi tố và đưa vào hồ sơ vụ án.
3.2 Quy định về hủy bỏ quyết định khởi tố bị can
Căn cứ hủy bỏ quyết định khởi tố bị can: Khi xét thấy hành vi của người bị khởi tố không đủ yêu tố cấu thành tội (theo quy định BLHS 2015) Viện kiểm sát ra quyết định hủy bỏ quyết định khởi tố bị can.
Việc hủy bỏ Quyết định khởi tố bị can là một hành vi tố tụng kiên quyết, thể hiện được vai trò, chức năng của Viện kiểm sát nhân dân trong thực hành quyền công tố và kiểm sát điều tra, đảm bảo tính thận trọng, tránh làm oan người vô tội.
3.3 Quy định về thay đổi hoặc bổ sung quyết định khởi tố bị can
Căn cứ ra quyết định thay đổi hoặc bổ sung quyết định khởi tố bị can
– Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát thay đổi quyết định khởi tố bị can khi thuộc một trong các trường hợp:
+ Khi tiến hành điều tra nếu có căn cứ xác định hành vi của bị can không phạm vào tội đã bị khởi tố;
+ Quyết định khởi tố ghi không đúng họ, tên, tuổi, nhân thân của bị can.
– Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát phải bổ sung quyết định khởi tố bị can nếu có căn cứ xác định bị can còn thực hiện hành vi khác mà Bộ luật hình sự quy định là tội phạm.
– Trong thời hạn 24 giờ kể từ khi ra quyết định thay đổi hoặc bổ sung quyết định khởi tố bị can, Cơ quan điều tra phải gửi quyết định này và tài liệu có liên quan đến việc thay đổi hoặc bổ sung đó cho Viện kiểm sát cùng cấp để xét phê chuẩn.
– Trong thời hạn 03 ngày kể từ ngày nhận được quyết định thay đổi hoặc bổ sung quyết định khởi tố bị can, Viện kiểm sát phải quyết định phê chuẩn hoặc quyết định hủy bỏ quyết định thay đổi hoặc bổ sung quyết định khởi tố bị can hoặc yêu cầu bổ sung chứng cứ, tài liệu làm căn cứ để quyết định việc phê chuẩn và gửi ngay cho Cơ quan điều tra.
– Trường hợp Viện kiểm sát yêu cầu bổ sung chứng cứ, tài liệu thì trong thời hạn 03 ngày kể từ ngày nhận được chứng cứ, tài liệu bổ sung, Viện kiểm sát ra quyết định phê chuẩn hoặc hủy bỏ quyết định thay đổi hoặc bổ sung quyết định khởi tố bị can.
– Trong thời hạn 24 giờ kể từ khi Viện kiểm sát ra quyết định thay đổi hoặc bổ sung quyết định khởi tố bị can, Viện kiểm sát phải gửi cho Cơ quan điều tra để tiến hành điều tra.
– Sau khi nhận được quyết định phê chuẩn hoặc quyết định hủy bỏ quyết định thay đổi hoặc bổ sung quyết định khởi tố bị can, quyết định thay đổi hoặc bổ sung quyết định khởi tố bị can của Viện kiểm sát, Cơ quan điều tra phải giao ngay quyết định này cho người đã bị khởi tố.
4. Quyền và nghĩa vụ của bị can trong BLTTHS 2015
Quyền và nghĩa vụ của bị can đực quy định tương đối chi tiết tại Điều 60 BLTTHS 2015, theo đó bị can có quyền:
– Được biết lý do mình bị khởi tố
– Được
– Nhận quyết định khởi tố bị can; quyết định thay đổi, bổ sung quyết định khởi tố bị can, quyết định phê chuẩn quyết định khởi tố bị can, quyết định phê chuẩn quyết định thay đổi, bổ sung quyết định khởi tố bị can; quyết định áp dụng, thay đổi, hủy bỏ biện pháp ngăn chặn, biện pháp cưỡng chế; bản kết luận điều tra; quyết định đình chỉ, tạm đình chỉ điều tra; quyết định đình chỉ, tạm đình chỉ vụ án; bản cáo trạng, quyết định truy tố và các quyết định tố tụng khác theo quy định của Bộ luật tố tụng Hình sự
– Trình bày lời khai, trình bày ý kiến, không buộc phải đưa ra lời khai chống lại chính mình hoặc buộc phải nhận mình có tội
– Đưa ra chứng cứ, tài liệu, đồ vật, yêu cầu
– Trình bày ý kiến về chứng cứ, tài liệu, đồ vật liên quan và yêu cầu người có thẩm quyền tiến hành tố tụng kiểm tra, đánh giá
– Đề nghị giám định, định giá tài sản; đề nghị thay đổi người có thẩm quyền tiến hành tố tụng, người giám định, người định giá tài sản, người phiên dịch, người dịch thuật
– Tự bào chữa, nhờ người bào chữa
– Đọc, ghi chép bản sao tài liệu hoặc tài liệu được số hóa liên quan đến việc buộc tội, gỡ tội hoặc bản sao tài liệu khác liên quan đến việc bào chữa kể từ khi kết thúc điều tra khi có yêu cầu
– Khiếu nại quyết định, hành vi tố tụng của cơ quan, người có thẩm quyền tiến hành tố tụng.
Bị can có nghĩa vụ:
– Có mặt theo giấy triệu tập của người có thẩm quyền tiến hành tố tụng. Trường hợp vắng mặt không vì lý do bất khả kháng hoặc không do trở ngại khách quan thì có thể bị áp giải, nếu bỏ trốn thì bị truy nã
– Chấp hành quyết định, yêu cầu của cơ quan, người có thẩm quyền tiến hành tố tụng.
– Bộ trưởng Bộ Công an chủ trì, phối hợp với Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao, Chánh án
Căn cứ pháp lý: BLTTHS 2015
