Hành vi mua bán trẻ sơ sinh là hành vi bị nghiêm cấm theo quy định của Bộ luật hình sự, tuy nhiên thực tế tình trạng mua bán trẻ sơ sinh làm con nuôi vẫn diễn ra khá phức tạp và tinh vi. Vậy hành vi mua bán trẻ sơ sinh làm con nuôi bị xử lý như thế nào?
Mục lục bài viết
1. Người có hành vi mua bán trẻ sơ sinh làm con nuôi bị xử lý như thế nào?
Theo khoản 1 Điều 7 Nghị quyết 02/2019/NQ-HĐTP trong trường hợp sử dụng thủ đoạn môi giới nuôi con nuôi thì bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội mua bán người dưới 16 tuổi theo quy định tại Điều 151 của Bộ luật hình sự, khi thuộc một trong các trường hợp sau đây:
– Biết mục đích của người nhận nuôi con nuôi dưới 16 tuổi là để cưỡng bức lao động, bóc lột tình dục, lấy bộ phận cơ thể, bán cho người khác hoặc vì nhận nuôi con nuôi với mục đích vô nhân đạo khác nhưng vẫn chuyển giao nạn nhân để nhận tiền, tài sản hoặc các lợi ích vật chất khác;
– Người có hành vi môi giới nuôi con nuôi lợi dụng việc cho nhận con nuôi để tiếp nhận con nuôi là người dưới 16 tuổi nhằm mục đích bóc lột tình dục, lấy bộ phận cơ thể, cưỡng bức lao động hoặc vì mục đích vô nhân đạo khác;
– Người có hành vi môi giới nhận nuôi con nuôi dưới 16 tuổi trái pháp luật hoặc tạo điều kiện cho việc môi giới, nhận nuôi con nuôi trái pháp luật đã lợi dụng chức vụ, quyền hạn của mình nhận tiền, tài sản hoặc lợi ích vật chất khác để mà biết mục đích của người nhận nuôi con nuôi là nhằm bóc lột tình dục, cưỡng bức lao động, lấy bộ phận cơ thể hoặc vì mục đích vô nhân đạo khác.
Tuy nhiên, trong trường hợp người có chức vụ, quyền hạn đã lợi dụng chức vụ quyền hạn của mình để nhận tiền, tài sản hoặc lợi ích vật chất khác để môi giới nhận nuôi con nuôi trái pháp luật hoặc tạo điều kiện cho việc môi giới thực hiện việc nhận nuôi con nuôi trái quy định của pháp luật nhưng người đó không biết được người nhận nuôi con nuôi nhằm mục đích bóc lột tình dục, cưỡng bức lao động, lấy bộ phận cơ thể hoặc vì mục đích vô nhân đạo khác thì người đó sẽ không bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội mua bán người dưới 16 tuổi, nhưng tùy từng trường hợp cụ thể mà hành vi của người này có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội tương ứng theo quy định của Bộ luật Hình sự.
Đối với trường hợp mà người biết người khác thực sự có nhu cầu nuôi con nuôi (có thể do hiếm muộn hoặc người đó có lòng yêu trẻ) đã môi giới cho người này xin con nuôi của người không có điều kiện nuôi con vì hoàn cảnh gia đình khó khăn và muốn cho con đẻ của mình đi làm con nuôi mà có nhận một khoản tiền từ việc cho con và việc môi giới. Đây là trường hợp mà người môi giới, người cho con mình đi làm con nuôi và người nhận con nuôi không bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội mua bán người dưới 16 tuổi, bởi đây là trường hợp vì mục đích nhân đạo.
Như vậy, căn cứ quy định trên thì người có hành vi lợi dụng việc cho nhận con nuôi để tiếp nhận con nuôi là trẻ sơ sinh để bán cho người khác nhằm nhận tiền hay giá trị vật chất khác thì bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội mua bán người dưới 16 tuổi theo quy định tại Điều 151 Bộ luật Hình sự 2015.
2. Tìm hiểu về hành vi mua bán trẻ sơ sinh:
Theo Nghị quyết 02/2019/NQ-HĐTP của Hội đồng thẩm phán TANDTC, có hiệu lực từ ngày 15/3/2019, hướng dẫn áp dụng Điều 150 về tội mua bán người và Điều 151 về tội mua bán người dưới 16 tuổi của Bộ luật Hình sự, tại khoản 2 Điều 2 của nghị quyết này quy định rõ người sử dụng thủ đoạn môi giới nuôi con nuôi dưới 16 tuổi là thực hiện một trong các hành vi sau đây:
– Chuyển giao người dưới 16 tuổi nhằm mục đích nhận tiền, tài sản hoặc lợi ích vật chất khác, trừ trường hợp chuyển giao người dưới 16 tuổi vì mục đích nhân đạo;
– Tiến hành tiếp nhận người dưới 16 tuổi để giao tiền, tài sản hoặc lợi ích vật chất khác có giá trị, trừ trường hợp tiếp nhận vì mục đích nhân đạo;
– Chuyển giao người dưới 16 tuổi nhằm mục đích cưỡng bức lao động, bóc lột tình dục, lấy bộ phận cơ thể hoặc vì mục đích vô nhân đạo khác;
– Tiếp nhận người dưới 16 tuổi nhằm mục đích thực hiện cưỡng bức lao động, bóc lột tình dục, lấy bộ phận cơ thể hoặc vì mục đích vô nhân đạo khác;
– Tuyển mộ, chứa chấp, vận chuyển người dưới 16 tuổi với mục đích thực hiện hành vi chuyển giao người dưới 16 tuổi để nhận tiền, tài sản hoặc lợi ích vật chất khác; để cưỡng bức lao động, bóc lột tình dục, lấy bộ phận cơ thể hoặc vì mục đích vô nhân đạo khác.
3. Mức xử lý hình sự đối với hành vi mua bán trẻ sơ sinh làm con nuôi:
Hành vi môi giới nhận nuôi con nuôi với người dưới 16 tuổi hay nói cách khác là hành vi mua bán trẻ sơ sinh làm con nuôi có thể bị xử lý hình sự theo quy định tại Điều 151 Bộ luật hình sự năm 2015, sửa đổi, bổ sung năm 2017 về tội mua bán người dưới 16 tuổi cụ thể như sau:
– Khung 1: Phạt tù từ 07 năm đến 12 năm đối với trường hợp người nào thực hiện một trong những hành vi sau đây:
+ Chuyển giao hoặc tiếp nhận người dưới 16 tuổi để giao, nhận tiền, tài sản hoặc nhận được lợi ích vật chất khác, trừ trường hợp chuyển giao vì mục đích nhân đạo.
+ Chuyển giao hoặc tiếp nhận người dưới 16 tuổi để cưỡng bức lao động, bóc lột tình dục, lấy bộ phận cơ thể hoặc vì mục đích vô nhân đạo khác.
+ Tuyển mộ, vận chuyển, chứa chấp người dưới 16 tuổi để thực hiện hành vi chuyển giao hoặc tiếp nhận trẻ sơ sinh để giao, nhận tiền, tài sản hoặc các lợi ích vật chất khác trừ trường hợp vì mục đích nhân đạo;và thực hiện chuyển giao hoặc tiếp nhận trẻ sơ sinh để bóc lột tình dục, lấy các bộ phận cơ thể, cưỡng bức lao động đối với trẻ dưới 16 tuổi hoặc vì mục đích vô nhân đạo khác;
– Khung 2: Phạt tù từ 12 năm đến 20 năm đối với trường hợp người phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây:
+ Lợi dụng chức vụ, quyền hạn để thực hiện hành vi môi giới nhận nuôi con nuôi vì mục đích vô nhân đạo;
+ Lợi dụng hoạt động cho, nhận con nuôi để thực hiện phạm tội.
+ Thực hiện môi giới nhận nuôi con nuôi vì mục đích vô nhân đạo đối với từ 02 người đến 05 người.
+ Thực hiện môi giới nhận nuôi con nuôi đối với người mà mình có trách nhiệm chăm sóc, nuôi dưỡng như con ruột, con riêng, cháu, …
+ Môi giới nuôi con nuôi khi đưa nạn nhân ra khỏi biên giới của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam.
+ Người thực hiện hành vi này đã phạm tội 02 lần trở lên.
+ Môi giới nhận nuôi con nuôi với người dưới 16 tuổi vì động cơ đê hèn như thù ghét người thân của trẻ sơ sinh, do ghen tỵ, mâu thuẫn với gia đình, ….
+ Gây thương tích, gây tổn hại cho sức khỏe hoặc gây rối loạn tâm thần và hành vi của nạn nhân mà tỷ lệ tổn thương cơ thể từ 31% đến 60%, nếu không thuộc trường hợp mà người môi giới nhận nuôi con nuôi đã lấy bộ phận cơ thể của nạn nhân.
– Khung 3: Bị phạt tù từ 18 năm đến 20 năm hoặc tù chung thân đối với trường hợp người phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây:
+ Thực hiện hành vi phạm tội có tổ chức;
+ Có tính chất chuyên nghiệp, lên kế hoạch rõ ràng, thực hiện thủ đoạn tinh vi khi môi giới nhận nuôi con nuôi là trẻ sơ sinh vì mục đích vô nhân đạo.
+ Có hành vi cố ý gây thương tích, gây tổn hại cho sức khỏe hoặc gây rối loạn tâm thần và hành vi của nạn nhân mà tỷ lệ tổn thương cơ thể 61% trở lên.
+ Đã lấy bộ phận cơ thể của nạn nhân.
+ Hành vi môi giới nhận nuôi con nuôi với những hành động, lời nói làm nạn nhân chết hoặc tự sát.
+ Thực hiện mội giới nhận nuôi con nuôi đối với 06 người trở lên.
+ Hành vi môi giới người nhận nuôi con nuôi là trẻ sơ sinh là hành vi tái phạm nguy hiểm.
– Hình phạt bổ sung: Người phạm tội mua bán trẻ sơ sinh còn có thể bị phạt tiền từ 50.000.000 đồng đến 200.000.000 đồng, đồng thời còn có thể bị phạt quản chế, cấm cư trú, cấm hành nghề, cấm đảm nhiệm chức vụ hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm hoặc tịch thu một phần hoặc toàn bộ tài sản.
4. Cấu thành tội mua bán trẻ sơ sinh làm con nuôi:
Cá nhân, tổ chức nào có hành vi mua bán trẻ sơ sinh thì sẽ bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội mua bán người dưới 16 tuổi nếu như cá nhân, tổ chức đó có đầy đủ các yếu tố cấu thành cụ thể như sau:
– Khách thể của tội phạm:
Khách thể của tội phạm này chính là nhân phẩm và sự phát triển bình thường của trẻ sơ sinh; xâm hại đến các quyền giáo dục, chăm sóc, giáo dục và bảo vệ trẻ em đã được Hiến pháp và pháp luật quy định; hay là xâm phạm đến quyền bất khả xâm phạm về thân thể, về danh dự, nhân phẩm, quyền tự do của con người đã được pháp luật bảo vệ.
– Mặt khách quan của tội phạm:
+ Nhóm hành vi khách quan thứ 1: thực hiện hành vi chuyển giao hoặc tiếp nhận trẻ sơ sinh để
+ Nhóm hành vi khách quan thứ 2: thực hiện hành vi chuyển giao hoặc tiếp nhận trẻ sơ sinh nhằm mục đích cưỡng bức lao động, bóc lột tình dục (là hành vi ép buộc người khác bán dâm); lấy các bộ phận cơ thể hoặc vì mục đích vô nhân đạo khác.
+ Nhóm hành vi khách quan thứ ba: thực hiện hành vi tuyển mộ, vận chuyển, chứa chấp trẻ sơ sinh để thực hiện các hành vi mua bán nhận tiền, vật chất hoặc nhằm mục đích cưỡng bức lao động, bóc lột tình dục, lấy bộ phận cơ thể hoặc vì mục đích vô nhân đạo khác.
– Hậu quả:
Hậu quả của tội mua bán trẻ sơ sinh làm con nuôi là việc nạn nhân bị đưa ra mua bán, trao đổi như hàng hóa và trẻ sơ sinh có thể bị sử dụng vào những mục đích vô nhân đạo khác.
– Mặt chủ quan của tội phạm:
Tội mua bán trẻ sơ sinh làm con nuôi là lỗi cố ý trực tiếp; bởi người phạm tội biết hoặc phải biết rằng hành vi của mình là nguy hiểm cho xã hội, đã thấy trước hậu quả của hành vi đó nhưng vẫn thực hiện hành vi để đạt được những mục đích nhất định.
– Chủ thể của tội phạm:
Về chủ thể của tội phạm mua bán trẻ sơ sinh là người có năng lực trách nhiệm hình sự và độ tuổi từ đủ 14 tuổi trở lên với trường hợp rất nghiêm trọng, đặc biệt nghiêm trọng. Trong đó, người phạm tội mua bán trẻ sơ sinh có năng lực trách nhiệm hình sự là người mà khi thực hiện hành vi phạm tội này rõ ràng có khả năng nhận thức được tính chất nguy hiểm của hành vi và điều khiển được hành vi đó.
Các văn bản pháp luật có liên quan đến bài viết:
– Bộ luật hình sự năm 2015, sửa đổi, bổ sung năm 2017.
