Được đưa clip xét xử phiên Tòa lên mạng xã hội không?

1. Có được phép đăng clip xét xử phiên Tòa lên mạng xã hội không?

Tòa án là nơi diễn ra hoạt động xét xử, hoạt động xét xử và nội quy phòng xử án được quy định rõ ràng trong Bộ luật Tố tụng Hình sự, Bộ luật Tố tụng Dân sự và Bộ luật Tố tụng Hành chính. Tất cả những người từ 16 tuổi trở lên được phép vào phòng xử án nhưng phải tuân thủ sự sắp xếp và chỉ đạo của thư ký phiên tòa. Tuy nhiên, hiện nay có nhiều cá nhân khi tham dự phiên tòa, dù đã được thư ký phổ biến nội quy – trong đó có việc cấm chụp ảnh, quay phim tại tòa – nhưng vẫn lợi dụng quyền tự do dân chủ để quay và phát trực tiếp diễn biến phiên tòa lên các nền tảng mạng xã hội. Đây là hành vi vi phạm pháp luật nghiêm trọng, không chỉ vi phạm nội quy phiên tòa mà còn vi phạm quy định về bảo mật hình ảnh của những người tham gia tố tụng.

Việc chia sẻ thông tin, hình ảnh và clip của phiên tòa có thể làm lộ bí mật hồ sơ vụ việc, vụ án, ảnh hưởng nghiêm trọng đến đời sống, công việc và hoạt động kinh doanh của đương sự và bị cáo ra bên ngoài. Chưa kể, hành vi này vô tình gây cản trở hoạt động xét xử, khi những nội dung đưa lên không đầy đủ và thiếu bối cảnh, dẫn tới nhiều đánh giá phiến diện và thiếu khách quan đối với công tác xét xử của tòa án.

Theo quy định tại Điều 3 Thông tư 02/2017/TT-TANDTC về Quy chế tổ chức phiên tòa, nội quy phòng xử án bao gồm các quy định tại Điều 256 của Văn bản hợp nhất 05/VBHN-VPQH năm 2021 hợp nhất Bộ luật Tố tụng hình sự, Điều 234 của Bộ luật Tố tụng dân sự 2015 và Điều 153 của Văn bản hợp nhất 30/VBHN-VPQH hợp nhất Luật Tố tụng Hành chính. Nội quy này quy định rằng Hội đồng xét xử, Kiểm sát viên, Thư ký phiên tòa, người tham gia tố tụng và người tham dự phiên tòa phải ngồi đúng vị trí trong phòng xử án; Thẩm phán, Hội thẩm và Thư ký phiên tòa phải mặc trang phục xét xử theo đúng quy định; và chỉ Tòa án được phép ghi âm, ghi hình, ghi hình có âm thanh về diễn biến phiên tòa theo quy định của pháp luật tố tụng.

Người vi phạm nội quy phòng xử án có thể bị chủ tọa phiên tòa buộc rời khỏi phòng xử án hoặc khu vực xét xử, xử phạt vi phạm hành chính hoặc tạm giữ hành chính. Trường hợp hành vi vi phạm nội quy phiên tòa đến mức phải truy cứu trách nhiệm hình sự, Hội đồng xét xử có quyền khởi tố vụ án hình sự. Căn cứ theo quy định này, việc chụp ảnh, quay clip và phát trực tiếp diễn biến phiên tòa lên mạng xã hội mà không được sự cho phép của chủ tọa phiên tòa là hành vi vi phạm nội quy phiên tòa và vi phạm quyền hình ảnh của người tham gia tố tụng cũng như của bị cáo.

2. Hành vi quay phim tại và đưa clip xét xử tại phiên Toà lên mạng xã hội có thể bị xử phạt như thế nào?

Hiện tại, đã có Pháp lệnh số 02/2022/UBTVQH15 của Ủy ban Thường vụ Quốc Hội có hiệu lực thi hành từ ngày 01/09/2022, quy định về xử phạt vi phạm hành chính đối với hành vi cản trở hoạt động tố tụng. Cụ thể, tại khoản 1 và khoản 4, Điều 23 của pháp lệnh này quy định rõ mức phạt đối với các hành vi gây mất trật tự tại phiên tòa. Theo đó, người vi phạm có thể bị phạt cảnh cáo hoặc phạt tiền từ 100.000 đồng đến 500.000 đồng đối với các hành vi sử dụng điện thoại, tạo ra các tạp âm hoặc thực hiện các hành vi khác gây mất trật tự tại phiên tòa.

Ngoài ra, pháp lệnh còn quy định phạt tiền từ 7.000.000 đồng đến 15.000.000 đồng đối với các hành vi ghi âm lời nói, ghi hình ảnh của Hội đồng xét xử mà không được sự đồng ý của chủ tọa phiên tòa. Hành vi ghi âm lời nói, ghi hình ảnh của người tham gia tố tụng mà không được sự đồng ý của họ trong phiên tòa xét xử vụ án dân sự, vụ án hành chính, hay không tuân theo sự điều hành của Chủ tọa phiên tòa về hoạt động ghi âm, ghi hình trong phiên tòa xét xử vụ án hình sự cũng sẽ bị xử phạt tương ứng.

Vì vậy, mọi hành vi chụp ảnh, quay clip, quay và phát trực tiếp diễn biến phiên tòa lên mạng xã hội mà không được sự cho phép của chủ tọa phiên tòa đều vi phạm pháp luật. Những hành vi này không chỉ vi phạm nội quy phiên tòa mà còn vi phạm quyền riêng tư của người tham gia tố tụng, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến quá trình xét xử và sự công bằng của phiên tòa. Do đó, các cá nhân vi phạm sẽ bị xử lý và phải chịu trách nhiệm pháp lý theo quy định của pháp luật. Việc này nhằm đảm bảo sự tôn nghiêm của tòa án, bảo vệ quyền lợi của các bên liên quan và duy trì trật tự, kỷ cương trong quá trình xét xử.

3. Nhà báo có được quay phim tại phiên tòa xét xử vụ án dân sự không?

Tại Điều 234 Văn bản hợp nhất 24/VBHN-VPQH năm 2023 hợp nhất Bộ luật Tố tụng dân sự quy định nội quy phiên tòa như sau:

• Khi vào phòng xử án, mọi người phải chấp hành việc kiểm tra an ninh do lực lượng có trách nhiệm bảo vệ phiên tòa tiến hành. Việc này nhằm đảm bảo an toàn cho tất cả những người tham gia phiên tòa cũng như duy trì trật tự và tôn nghiêm của phiên tòa.

• Người tham dự phiên toà không được mang vào phòng xử án các loại vũ khí, hung khí, chất nổ, chất cháy, chất độc, chất phóng xạ, các đồ vật cấm lưu hành, truyền đơn, khẩu hiệu, và các tài liệu hoặc đồ vật khác có thể ảnh hưởng đến sự tôn nghiêm của phiên tòa. Trừ trường hợp vật chứng của vụ án cần thiết cho công tác xét xử hoặc vũ khí, công cụ hỗ trợ do người có thẩm quyền mang theo để làm nhiệm vụ bảo vệ phiên tòa.

• Người tham gia phiên tòa theo yêu cầu của Tòa án phải xuất trình giấy triệu tập, giấy mời và các giấy tờ liên quan khác cho Thư ký phiên tòa tại bàn thư ký chậm nhất là 15 phút trước giờ khai mạc phiên tòa. Đồng thời, họ phải ngồi đúng vị trí trong phòng xử án theo hướng dẫn của Thư ký phiên tòa. Trường hợp đến muộn, người tham dự phiên toà phải xuất trình giấy triệu tập, giấy mời và các giấy tờ liên quan khác cho Thư ký phiên tòa thông qua lực lượng làm nhiệm vụ bảo vệ phiên tòa.

• Nhà báo muốn tham dự phiên tòa để đưa tin phải chấp hành sự điều khiển của chủ tọa phiên tòa về khu vực tác nghiệp. Nếu muốn ghi âm lời nói hoặc ghi hình ảnh của Hội đồng xét xử, nhà báo phải được sự đồng ý của chủ tọa phiên tòa. Việc ghi âm lời nói hoặc ghi hình ảnh của đương sự và những người tham gia tố tụng khác cũng phải được sự đồng ý của những người này.

• Những người tham dự phiên tòa phải mặc trang phục nghiêm chỉnh, có thái độ tôn trọng Hội đồng xét xử, giữ trật tự và tuân theo sự điều khiển của chủ tọa phiên tòa. Việc này nhằm đảm bảo sự trang nghiêm và tôn trọng đối với quy trình xét xử cũng như tất cả những người tham gia phiên tòa.

THAM KHẢO THÊM:

• Trách nhiệm hình sự khi phát tán hình ảnh người khác lên mạng internet
• Xử phạt hành vi phát tán hình ảnh nhạy cảm lên mạng xã hội
• Tội làm, tàng trữ, phát tán hoặc tuyên truyền thông tin, tài liệu, vật phẩm nhằm chống Nhà nước