Đức Thánh Tản Viên là ai? Sự tích về Đức Thánh Tản Viên?

1. Đức Thánh Tản Viên là ai?

Trong tâm thức của người Việt, Tản Viên được xem là một trong bốn vị Thánh bất tử, cùng với Tiên Dung Chử Đồng Tử, Thánh Gióng và Thánh Mẫu Liễu Hạnh. Tản Viên đại diện cho sức mạnh và sự vĩnh cửu trong việc lao động sáng tạo ra của cải dồi dào và chiến đấu chống lại thiên tai, bảo vệ cuộc sống cộng đồng.

2. Sự tích về Đức Thánh Tản Viên:

Về truyền thuyết Tản Viên Sơn Thánh

Thần núi Tản Viên như nhiều vị thần tự nhiên khác, được ra đời từ thời kỳ xã hội nguyên thủy. Khi đó, con người chưa phân biệt rõ ràng giữa bản thân và thế giới tự nhiên. Họ đã nhân cách hóa các yếu tố trong tự nhiên, tạo ra các vị thần siêu nhiên và thần vũ trụ. Vật linh luận hay quan niệm rằng mọi vật đều có linh hồn đã hình thành cơ sở cho tín ngưỡng thờ thần và bái vật giáo.

Thần tự nhiên trong các làng thường chỉ có nghi thức thờ cúng mà không có nhiều tích truyện, có lẽ do con người thời nguyên thủy chưa phát triển khả năng tư duy để tạo ra các truyền thuyết phong phú. Vào thời kỳ xã hội nguyên thủy, thần núi Tản Viên được coi là một vị thần tự nhiên với quyền năng vĩ đại nhờ vào sức mạnh của những ngọn núi. Khi xã hội phát triển và phân hóa thành các liên minh bộ lạc, thần Tản Viên dần được nâng lên thành một hình mẫu anh hùng.

Thần Tản Viên được coi là bộ tướng mạnh mẽ của Vua Hùng. Trong truyền thuyết, thần cưới công chúa Ngọc Hoa trở thành phò mã của Vua Hùng thứ 18. Thần không chỉ là anh hùng trong các trận chiến mà còn là một người chuyên đi chỉ dạy dân chúng về cách làm nông nghiệp, thủy lợi, ca hát và săn bắn.

Từ những ngày đầu khi Tản Viên chỉ đơn thuần là thần núi được thờ để bảo vệ con người, đến khi vào thời kỳ Văn Lang, thần trở thành anh hùng của cả cộng đồng. Các làng ở vùng Mường như Cổ Pháp, chân núi Ba Vì và các làng Kinh ở Sơn Tây, Vĩnh Phúc, Phú Thọ đã dựng đền thờ Tản Viên. Đặc biệt, ở Hà Tây và Vĩnh Phúc đã xây dựng bốn cung để thờ Tản Viên. Qua thời gian, danh tiếng của thần ngày càng được lan truyền rộng rãi.

Tương truyền, Tản Viên là con của bà Đinh Thị Đen, người Mường ở chân núi Tu Tinh. Khi mang thai Tản Viên, bà đã ướm chân vào hòn đá, sau đó sinh con tại làng Trung Nghĩa bên sông Đà. Sau này Tản Viên được một người phụ nữ họ Bùi nhận làm con nuôi và tu luyện tại núi Tản Viên.

Với xuất thân ấy, cho ta thấy Tản Viên đã được thụ thai ở chân núi, sinh ra ở ven sông. Vì vậy thần cũng được là con của đá. Trong tâm thức người Việt thì đá tượng trưng cho sức mạnh bền bỉ, và việc thần tu luyện trên ngọn núi cao nhất càng tăng thêm sức mạnh của ngài, giúp bảo vệ con người khỏi mọi hiểm nguy.

Khi trở thành phò mã và bộ tướng của Vua Hùng, Tản Viên đã khuyên vua Hùng nhường ngôi cho Thục Phán và về sống với công chúa Ngọc Hoa ở núi Tản. Hiện nay, nhiều đền miếu ở Vĩnh Phúc, Phú Thọ, Hà Tây vẫn thờ các tướng đã có công lớn trong cuộc chiến giữa nhà Hùng và nhà Thục. Thần Tản Viên được tôn vinh không chỉ vì tài năng và công trạng, mà còn vì trí óc anh minh, sáng suốt và lo lắng cho dân chúng.

Tản Viên trở thành một trong tứ bất tử của người Việt, bên cạnh Thánh Gióng, Chử Đồng Tử và Thánh Mẫu Liễu Hạnh.

3. Đền thờ Đức Tản Viên Sơn Thánh:

Đền thờ phụng vị Đức Tản Viên Sơn Thánh có ở nhiều nơi trong đó nổi tiếng nhất ở núi Ba Vì hay còn gọi là núi Tản Viên là ngọn núi linh thiêng nắm giữ vị trí long mạch của nước Việt. Và đây cũng chính là ngọn núi trong truyền thuyết Sơn Tinh Thủy Tinh. Tại khu di tích núi Ba Vì có 4 hướng đông tây nam bắc:

– Tây Cung bao gồm đền Trung và đền Hạ.

– Nam Cung là đền Ao Vua.

– Đông Cung là đền Và Sơn Tây.

– Bắc Cung là đền Thính ở Vĩnh Phúc.

4. Khi đến nơi thờ cúng Đức Thánh Tản Viên cần chú ý gì?

Khi chuẩn bị thăm một ngôi đền thờ Đức Thánh Tản Viên, có một số điều cần lưu ý để đảm bảo sự tôn trọng và phù hợp với các phong tục và quy định của nơi thờ cúng. Dưới đây là những điểm chính cần xem xét:

Thứ nhất, trang phục phải phù hợp: Khi đến đền, hãy chọn trang phục kín đáo và tôn trọng. Nên mặc áo dài tay và quần dài, tránh trang phục hở hang hoặc quá bó sát. Một số đền yêu cầu khách cởi giày trước khi vào, vì vậy hãy chọn giày dễ tháo ra hoặc xăng đan. Cách ăn mặc đúng chuẩn mực sẽ phản ánh được sự thành tâm của chúng ta khi đến những nơi thiêng liêng như vậy.

Thứ hai, mang lễ vật: Nhiều đền khuyến khích việc mang lễ vật như hoa, trái cây, hương hoặc nến để thể hiện lòng thành kính. Bạn nên tìm hiểu trước về loại lễ vật được phép và phù hợp với ngôi đền bạn sẽ thăm. Tránh chuẩn bị lễ vật quá phô trương, không phù hợp.

Thứ ba, tuân thủ quy tắc và phong tục: Mỗi đền có thể có quy định và phong tục riêng như cúi đầu, quỳ gối trước bàn thờ hoặc không chụp ảnh. Hãy tôn trọng các quy tắc này để thể hiện sự kính trọng đối với nơi thờ cúng và các vị thần.

Thứ tư, tìm hiểu về lịch sử và ý nghĩa của đền: Trước khi thăm, nên tìm hiểu về lịch sử và ý nghĩa của ngôi đền để có thể đánh giá cao hơn về kiến trúc, nghệ thuật và các nghi lễ. Điều này giúp bạn hiểu sâu hơn về ngôi đền và tôn giáo mà nó đại diện cũng như ý nghĩa của nó trong văn hóa.

Thứ tư, thực hành chánh niệm và tôn kính: Hãy đến nơi linh thiêng với tâm trạng trang nghiêm và tôn kính. Cố gắng giữ cho tâm trí yên tĩnh và tập trung vào mục đích của chuyến thăm, đồng thời thể hiện lòng biết ơn đối với ngôi đền và văn hóa lịch sử nơi đây.

Bằng cách chú ý đến những điểm này, bạn sẽ có thể thể hiện sự tôn trọng và phù hợp khi đến thăm đền, tạo ra một trải nghiệm trang nghiêm và đáng nhớ cho chính mình và những người khác.

5. Bản Văn Đức Thánh Tản Viên:

Nhạc Phủ Thánh Đế Văn

Động sơn trang thượng ngàn thánh phủ

Đức Tản Viên đấng chủ sơn lâm

Nổi cơn gió cuốn ầm ầm

Di sơn đảo hải cứu dân thoát nàn

Cõi Nam bang nhờ ơn đại thánh

Đất Sơn Tây, Tản Lĩnh ngất cao

Đôi bên tả hữu bộ tào

Tam thập lục động ra vào quản cai

Chốn sơn lâm muôn loài cầm thú

Nhờ thánh ân Nhạc Phủ thần vương

Lại thêm bát bộ sơn trang

Dời non chuyển núi phép càng thần thông

Nay ngưỡng trông thánh vương soi xét

Độ thanh đồng khắp hết gần xa

Độ cho khang thái cửa nhà

Cây tài nhánh lộc nở hoa bốn mùa

Khắp thôn bản gió mưa hòa thuận

Cõi lâm sơn ngàn mận ngàn mơ

Đỉnh non gió thổi phất phơ

Suối reo thác đổ tiếng tơ chạnh lòng

Chúng đệ tử một lòng thành kính

Tiến văn trình thỉnh thánh giáng lâm

Chữ rằng thánh giáng lưu ân

Sơn trang lưu lộc thiên xuân thọ trường.

Tản Viên Sơn Thánh Chân Kinh

Chí tâm phục mệnh lễ

Tản Viên Sơn thánh

Sơn quốc chúa đại vương

Dực bảo trung hưng

Thượng đẳng tối linh thần

Thái Bạch, Long Vương

Ban mộc tinh, bí pháp truyền

Ban phúc, phù công danh

Cứu chúng sinh chi khổ nạn

Thần trú lưu hành, phổ tiêu bất thường

Hồng thủy phi diệt, khai trừ thủy cảnh

Thiên đạo vạn thông, cảm hữu can chi

Xá tống hỏa quan, xích thư sở cáo

Tứ sinh lục đạo. Hữu cảm tất phù

Tam giới thập phương vô cầu bất ứng

Lăng xương cốt cách ngọc tinh thần

Mang dấu rồng thiên xuống hạ trần

Thái Vĩ cùng tiên trên Thượng giới

Sinh ra Thánh Tản tại nước Nam

Nam quốc Tản Viên Sơn thánh

Hương hỏa hiển thánh

Đại bi – Đại nguyện – Địa thánh – Đại từ

Khai sơn hộ quốc

Lịch ứng thượng đẳng tối linh thần

Đệ nhất bách thần

Nam thiên thánh tổ thiên tôn.