Trong giao dịch dân sự nếu bên bảo đảm dùng tài sản để bảo đảm thực hiện nghĩa vụ của mình hoặc của người khác thì trong một số trường hợp phải đăng ký biện pháp bảo đảm dân sự. Vậy các trường hợp nào phải đăng ký biện pháp bảo đảm dân sự theo quy định?
Mục lục bài viết
1. Các trường hợp phải đăng ký biện pháp bảo đảm dân sự:
Đăng ký biện pháp bảo đảm dân sự là một trong giai đoạn phải được thực hiện trong một số trường hợp nhất định thì mới đảm bảo tính pháp lý. Theo cách hiểu thông thường thì đăng ký biện pháp bảo đảm là việc cơ quan đăng ký ghi, cập nhật vào Sổ đăng ký hoặc vào Cơ sở dữ liệu về biện pháp bảo đảm về việc bên bảo đảm dùng tài sản để bảo đảm thực hiện nghĩa vụ của mình hoặc của người khác hoặc đồng thời bảo đảm thực hiện nghĩa vụ của mình và của người khác đối với bên nhận bảo đảm. Hiện nay có các trường hợp phải tiến hành đăng ký biện pháp bảo đảm dân sự như sau:
– Nếu cá nhân, tổ chức thực hiện việc đăng ký thế chấp tài sản, cầm cố tài sản, bảo lưu quyền sở hữu theo quy định của Bộ luật Dân sự, luật khác liên quan thì phải tuân thủ quy định này;
– Các bên có sự thỏa thuận với nhau giữa bên bảo đảm và bên nhận bảo đảm hoặc theo yêu cầu của bên nhận bảo đảm, trừ cầm giữ tài sản thì phải đăng ký theo thỏa thuận;
– Đăng ký thông báo xử lý tài sản bảo đảm trong trường hợp một tài sản được dùng để bảo đảm thực hiện nhiều nghĩa vụ mà có nhiều bên cùng nhận bảo đảm hoặc trong trường hợp bên bảo đảm và bên nhận bảo đảm có thỏa thuận;
– Khi tiến hành việc đăng ký thay đổi nội dung đã được đăng ký (sau đây gọi là đăng ký thay đổi); xóa đăng ký nội dung đã được đăng ký (sau đây gọi là xóa đăng ký) đối với trường hợp quy định tại các điểm a, b và c khoản 1 Điều 4 Nghị định 99/2022/NĐ-CP.
– Việc đăng ký được thực hiện tại cơ quan có thẩm quyền đăng ký quy định tại Điều 10 Nghị định này.
2. Nguyên tắc thực hiện viêc đăng ký biện pháp bảo đảm dân sự:
Hoạt động đăng ký biện pháp bảo đảm dân sự không thể thực hiện một cách tự phát, hay không theo nguyên tắc vì như vậy không đảm bảo sự đồng nhất, gây khó khăn cho sự quản lý của cơ quan có thẩm quyền. Theo quy định tại Điều 5 Nghị định 99/2022/NĐ-CP thì nguyên tắc đăng ký, cung cấp thông tin trong việc đăng ký biện pháp bảo đảm dân sự phải được cá nhân tuân thủ, gồm các nội dung:
– Người yêu cầu đăng ký khi cung cấp các thông tin kê khai phải trung thực và những nội dung tình bày phải tự chịu trách nhiệm trước pháp luật về tính chính xác của thông tin kê khai;
– Liên quan đến trách nhiệm của cơ quan đăng ký thì phải thực hiện đúng thẩm quyền, nhiệm vụ, mọi hành động phải có căn cứ, thực hiện theo đúng thủ tục và thời hạn; không làm phát sinh thủ tục khác với quy định của Nghị định này; với những tài liệu không cần thiết thì cơ quan này không được gây khó khăn, không yêu cầu nộp thêm bất cứ giấy tờ nào hoặc không yêu cầu kê khai thêm bất cứ thông tin nào mà Nghị định này không quy định trong hồ sơ đăng ký; đồng thời cũng không yêu cầu sửa lại tên hợp đồng bảo đảm, nội dung thỏa thuận trong hợp đồng bảo đảm. Cơ quan đăng ký phải chịu trách nhiệm trước pháp luật trong trường hợp vi phạm nguyên tắc này;
– Về vấn đề chịu trách nhiệm trong các nội dung liên quan đến việc đăng ký thì cơ quan đăng ký không phải chịu trách nhiệm về tên hợp đồng bảo đảm, nội dung thỏa thuận trong hợp đồng bảo đảm; đồng thời cũng sẽ không phải chịu trách nhiệm về thực hiện đăng ký, hủy đăng ký, khôi phục việc đăng ký đã bị hủy theo nội dung bản án, quyết định có hiệu lực pháp luật của cơ quan có thẩm quyền, của người có thẩm quyền; không phải chịu trách nhiệm về việc đã đăng ký đối với tài sản bảo đảm là tài sản có tranh chấp hoặc tài sản thi hành án dân sự nhưng trước hoặc tại thời điểm ghi, cập nhật nội dung đăng ký vào Sổ đăng ký hoặc vào Cơ sở dữ liệu, cơ quan đăng ký không nhận được văn bản thụ lý hoặc văn bản chứng minh việc cơ quan có thẩm quyền thụ lý giải quyết tranh chấp hoặc giải quyết thi hành án dân sự;
– Khi thực hiện hoạt động đăng ký đối với quyền sử dụng đất, tài sản gắn liền với đất; quyền sử dụng khu vực biển, tài sản gắn liền với khu vực biển hoặc đối với tàu bay, tàu biển phải đảm bảo nội dung được kê khai và các giấy tờ trong hồ sơ đăng ký phù hợp với thông tin trên Giấy chứng nhận, thông tin được lưu giữ tại cơ quan đăng ký, trừ trường hợp tài sản được quy định tại khoản 5 Điều này, khoản 1, khoản 3 Điều 36 và Điều 37 Nghị định này;
– Đăng ký để bảo đảm thực hiện nghĩa vụ của người khác hoặc đồng thời để bảo đảm thực hiện nghĩa vụ của bên bảo đảm và của người khác chỉ có thể diễn ra khi bên bảo đảm phải là người có quyền sử dụng đất, quyền sử dụng khu vực biển hoặc là chủ sở hữu tài sản được dùng để bảo đảm, trừ trường hợp bảo lưu quyền sở hữu;
– Cơ quan đăng ký thực hiện việc đăng ký trên cơ sở thông tin được kê khai trên Phiếu yêu cầu đăng ký đối với trường hợp đăng ký đối với tài sản hình thành trong tương lai; tài sản gắn liền với đất mà pháp luật không quy định phải đăng ký quyền sở hữu và cũng chưa được đăng ký quyền sở hữu theo yêu cầu; tài sản là cây hằng năm, công trình tạm; động sản không phải là tàu bay, tàu biển, chứng khoán đã đăng ký tập trung hoặc trường hợp đăng ký thông báo xử lý tài sản bảo đảm. Người yêu cầu đăng ký phải chịu trách nhiệm trước pháp luật về tính hợp pháp, tính chính xác của thông tin được kê khai trên Phiếu yêu cầu đăng ký.
3. Cá nhân lựa chọn hình thưc nào để nộp hồ sơ đăng ký biện pháp bảo đảm?
Cá nhân tiến hành đăng ký biện pháp bảo đảm phải thực hiện theo quy định tại Điều 13 Nghị định 99/2022/NĐ-CP, cụ thể với cách thức nộp hồ sơ đăng ký như sau:
– Cá nhân có thể thực hiện thông qua hệ thống đăng ký trực tuyến;
– Ngoài ra cũng có thể nộp bản giấy trực tiếp hoặc gửi qua dịch vụ bưu chính;
– Thực hiện qua thư điện tử cũng là hình thức đang được áp dụng trên thực tế.
– Hiện nay, cách thức nộp hồ sơ đăng ký thông qua trực tuyến hay thư điện tử chỉ được áp dụng khi thực hiện đăng ký đối với quyền sử dụng đất, tài sản gắn liền với đất, quyền sử dụng khu vực biển, tài sản gắn liền với khu vực biển hoặc đối với tàu bay, tàu biển thực hiện theo quy định của pháp luật về đất đai, về khai thác, sử dụng tài nguyên biển, về hàng không hoặc pháp luật về hàng hải;
Cách thức nộp hồ sơ đăng ký thông qua thư điện tử đối với trường hợp đăng ký quy định tại Điều 44 Nghị định này được áp dụng đối với người đã được cấp tài khoản đăng ký trực tuyến.
Với quy định nêu trên thì cá nhân có thể nộp hồ sơ đăng ký biện pháp bảo đảm bằng những hình thức như đăng ký qua hệ thống đăng ký trực tuyến; nộp bản giấy trực tiếp hoặc gửi qua dịch vụ bưu chính hoặc đăng ký qua thư điện tử.
Lưu ý: Pháp luật chỉ công nhận những biểu mẫu, tài liệu và việc kê khai trong đăng ký, cung cấp thông tin được lập bằng tiếng Việt hoặc bằng cả tiếng Việt và tiếng nước ngoài trong trường hợp pháp luật có quy định;
Đối với trường hợp hồ sơ đăng ký có tài liệu bằng tiếng nước ngoài thì phải tiến hành dịch sang tiếng Việt và gửi kèm theo bản dịch này có công chứng hoặc có chứng thực tại cơ quan có thẩm quyền để xác thực chữ ký người dịch, trừ trường hợp quy định tại khoản 2 và khoản 3 Điều 7 Nghị định này;
Trường hợp theo quy định của pháp luật liên quan, ngôn ngữ sử dụng trong đăng ký, cung cấp thông tin là cả tiếng Việt và tiếng nước ngoài mà tài liệu trong hồ sơ đăng ký, Phiếu yêu cầu cung cấp thông tin được lập theo hai ngôn ngữ này thì bản tiếng Việt và bản tiếng nước ngoài có giá trị sử dụng như nhau, nếu giữa hai bản này không thống nhất về nội dung thì sử dụng bản tiếng Việt.
Văn bản pháp luật được sử dụng:
Nghị định số 99/2022/NĐ-CP của Chính phủ: Về đăng ký biện pháp bảo đảm.
