Các chế tài xử lý do vi phạm trong hợp đồng xây dựng

Có thể kể đến những trường hợp miễn trừ trách nhiệm do vi phạm hợp đồng xây dựng như sau:

– Miễn trách nhiệm do sự thỏa thuận của các bên trong hợp đồng xây dựng. Bên vi phạm có thể được miễn trách nhiệm pháp lý trong hợp đồng xây dựng nếu như các bên trong quá trình giao kết hợp đồng xây dựng đó đã thực hiện thủ tục thỏa thuận về các điều khoản miễn trừ trách nhiệm trước thời điểm khi có vi phạm xảy ra. Hoặc các bên cũng hoàn toàn có thể ngồi lại để thỏa thuận thương lượng với nhau về vấn đề miễn trách nhiệm sau khi đã có vi phạm xảy ra, khi đó vấn đề này hoàn toàn phụ thuộc vào thiện chí của người có quyền trong hợp đồng xây dựng. Thỏa thuận miễn trách nhiệm sẽ phải được ghi thành văn bản, và tốt nhất là có thể được thể hiện rõ nét trong hợp đồng xây dựng hoặc phụ lục của hợp đồng;

– Miễn trách nhiệm hợp đồng xây dựng do xảy ra trường hợp bất khả kháng. Trường hợp bên có nghĩa vụ không thực hiện đúng nghĩa vụ, tuy nhiên hành vi không thực hiện đúng và đầy đủ nghĩa vụ đó xảy ra do sự kiện bất khả kháng thì sẽ không phải chịu trách nhiệm dân sự, trừ trường hợp các bên có thỏa thuận khác hoặc pháp luật liên quan có quy định khác. Đây là vấn đề được quy định cụ thể tại Điều 351 của Bộ luật dân sự năm 2015. Theo đó, nếu như một bên vi phạm hợp đồng trong trường hợp bất khả kháng thì theo quy định của pháp luật, bên đó sẽ được miễn trách nhiệm dân sự tức là sẽ không phải chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại nếu như có thiệt hại xảy ra trên thực tế, sẽ không phải bị phạt vi phạm hợp đồng nếu như hợp đồng có quy định về điều khoản phạt vi phạm. Tuy nhiên cần phải hiểu và cần phải xác định rõ sự kiện xảy ra đó có phải là sự kiện bất khả kháng hay không. Hay nói cách khác, để có thể coi là bất khả kháng thì cần phải đáp ứng được các điều kiện theo quy định của pháp luật. Căn cứ theo quy định tại Điều 156 của Bộ luật dân sự năm 2015 có định nghĩa về bất khả kháng. Theo đó, sự kiện bất khả kháng là khái niệm để chỉ một sự kiện xảy ra một cách khách quan, các chủ thể trong quá trình giao kết hợp đồng không thể lường trước được sự kiện đó, và các chủ thể cũng không thể khắc phục được mặc dù đã áp dụng mọi biện pháp cần thiết trong khả năng của mình tuy nhiên vẫn không hiệu quả;

– Miễn trừ trách nhiệm nếu như bên có quyền hoàn toàn có lỗi. Căn cứ theo quy định tại Điều 351 của Bộ luật dân sự năm 2015 có quy định, bên có nghĩa vụ sẽ không phải chịu trách nhiệm dân sự nếu như bên có nghĩa vụ chứng minh được rằng nghĩa vụ không được thực hiện hoàn toàn do lỗi của bên có quyền. Như vậy có thể nói, nếu như một bên vi phạm hợp đồng xây dựng nhưng hoàn toàn xuất phát từ lỗi của bên còn lại thì bên vi phạm sẽ được miễn trừ trách nhiệm trong hợp đồng xây dựng. Tuy nhiên nếu việc vi phạm hợp đồng một phần xuất phát do lỗi của bên kia thì bên vi phạm hợp đồng xây dựng vẫn sẽ phải chịu trách nhiệm tương ứng với phần vi phạm xuất phát từ lỗi của mình.

Hiện nay, căn cứ theo quy định tại Điều 301 của Văn bản hợp nhất luật thương mại năm 2019 có quy định về mức phạt vi phạm trong hợp đồng. Cụ thể như sau:

– Mức phạt đối với hành vi vi phạm nghĩa vụ trong hợp đồng hoặc tổng mức phạt đối với nhiều hành vi vi phạm nghĩa vụ trong hợp đồng sẽ do các bên thỏa thuận trong hợp đồng, tuy nhiên không được vượt quá 8% giá trị phần nghĩa vụ hợp đồng bị vi phạm;

– Trừ trường hợp được quy định tại Điều 266 của Văn bản hợp nhất Luật thương mại năm 2019 có quy định về phạt vi phạm, bồi thường thiệt hại trong trường hợp kết quả giám định sai, bao gồm:

+ Trường hợp thương nhân kinh doanh dịch vụ giám định cung cấp các loại chứng thư giám định có kết quả sai xuất phát từ lỗi vô ý của mình thì sẽ phải có trách nhiệm trả khoản tiền phạt cho khách hàng theo quy định của pháp luật. Mức tiền phạt trong trường hợp này sẽ do các bên thỏa thuận, tuy nhiên không được vượt quá 10 lần thù lao dịch vụ giám định;

+ Trong trường hợp thương nhân kinh doanh dịch vụ giám định cung cấp các loại chứng từ và các loại giấy tờ giám định có kết quả sai xuất phát từ lỗi cố ý của mình, thì sẽ phải chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại phát sinh cho khách hàng đối với những thiệt hại trực tiếp dựa trên yêu cầu giám định đó;

+ Khách hàng có nghĩa vụ chứng minh kết quả giám định sai và lỗi xuất phát từ thương nhân kinh doanh dịch vụ giám định.

Như vậy có thể nói, mức phạt vi phạm hợp đồng xây dựng không sử dụng vốn đầu tư công, vốn nhà nước ngoài đầu tư công hiện nay được xác định là không vượt quá 8% giá trị phần nghĩa vụ hợp đồng bị vi phạm.