Trên nền kinh tế hiện nay, có các khái niệm bong bóng đầu cơ, hay còn gọi là bong bóng tài sản hoặc bong bóng kinh tế. Cùng bài viết tìm hiểu về bong bóng đầu cơ là gì? Đặc điểm, các giai đoạn và lưu ý?
Mục lục bài viết
1. Bong bóng đầu cơ là gì?
Đặc điểm cơ bản của bong bóng tài chính là hầu hết những người tham gia đều không còn tin tưởng khi giá đầu cơ tăng vọt: Chỉ khi nhìn lại, sau khi bong bóng vỡ, chúng mới được công nhận (đối với nhiều nhà đầu tư). Tuy nhiên, một số nhà kinh tế học đã xác định được năm giai đoạn của bong bóng – một hình thái tăng và giảm của nó – có thể ngăn những người không cẩn thận vướng vào nanh vuốt lừa đảo của nó.
Bong bóng, trong bối cảnh kinh tế, thường đề cập đến tình huống mà giá của một thứ gì đó – một cổ phiếu riêng lẻ, một tài sản tài chính hoặc thậm chí toàn bộ lĩnh vực, thị trường hoặc loại tài sản – vượt quá giá trị cơ bản của nó với một biên độ lớn.
Bong bóng tài chính, hay còn gọi là bong bóng tài sản hoặc bong bóng kinh tế, phù hợp với bốn loại cơ bản: bong bóng thị trường chứng khoán, bong bóng thị trường, bong bóng tín dụng và bong bóng hàng hóa.
Bong bóng là lừa đảo và không thể đoán trước, nhưng hiểu được năm giai đoạn mà chúng đặc trưng trải qua có thể giúp các nhà đầu tư chuẩn bị cho chúng.
Năm bước trong vòng đời của bong bóng là dịch chuyển, bùng nổ, hưng phấn, chốt lời và hoảng loạn.
Thiệt hại do bong bóng vỡ phụ thuộc vào (các) khu vực kinh tế có liên quan, mức độ tham gia có phổ biến hay nội địa hóa hay không và mức độ nợ đã thúc đẩy các khoản đầu tư thổi phồng bong bóng.
Thuật ngữ “bong bóng”, trong bối cảnh kinh tế, thường đề cập đến tình huống giá của một thứ gì đó — một cổ phiếu riêng lẻ, một tài sản tài chính hoặc thậm chí toàn bộ khu vực, thị trường hoặc loại tài sản — vượt quá giá trị cơ bản của nó với một biên độ lớn . Bởi vì nhu cầu đầu cơ, thay vì giá trị nội tại, thúc đẩy giá cả tăng cao, bong bóng cuối cùng nhưng chắc chắn sẽ nổ và việc bán tháo ồ ạt khiến giá giảm, thường là khá đột ngột. Trên thực tế, trong hầu hết các trường hợp, một bong bóng đầu cơ được theo sau bởi một sự sụp đổ ngoạn mục của chứng khoán được đề cập.
Thiệt hại do bong bóng vỡ phụ thuộc vào (các) khu vực kinh tế có liên quan và cả mức độ tham gia rộng rãi hay cục bộ. Ví dụ, sự bùng nổ của bong bóng cổ phần và bất động sản ở Nhật Bản vào năm 1989–1992 đã dẫn đến một thời kỳ trì trệ kéo dài cho nền kinh tế Nhật Bản – kéo dài đến mức những năm 1990 được gọi là Thập kỷ mất tích.1 Ở Mỹ, bong bóng dotcom vỡ năm 2000 và bong bóng bất động sản nhà ở năm 2008 dẫn đến suy thoái nghiêm trọng.
2. Các loại bong bóng tài sản:
Về mặt lý thuyết, có vô số bong bóng tài sản — xét cho cùng, sự điên cuồng đầu cơ có thể nảy sinh trên bất cứ thứ gì, từ tiền điện tử như Bitcoin & Dogecoin đến cổ phiếu meme như Gamestop & AMC đến giá nhà đất cho đến củ hoa tulip (chỉ để trích dẫn một vài thực- ví dụ cuộc sống). Nhưng nói chung, bong bóng tài sản có thể được chia thành bốn loại cơ bản:
Bong bóng thị trường chứng khoán liên quan đến cổ phiếu – cổ phiếu của các cổ phiếu tăng giá nhanh chóng, thường không tương xứng với giá trị cơ bản của công ty họ (thu nhập, tài sản của họ, v.v.). Những bong bóng này có thể bao gồm thị trường chứng khoán tổng thể, quỹ giao dịch hối đoái (ETF) hoặc cổ phiếu trong một lĩnh vực hoặc khu vực thị trường cụ thể — như các doanh nghiệp dựa trên Internet, điều này đã thúc đẩy bong bóng dotcom vào cuối những năm 1990.
Bong bóng Thị trường tài sản liên quan đến các ngành hoặc bộ phận khác của nền kinh tế, bên ngoài thị trường chứng khoán. Bất động sản là một ví dụ kinh điển. Các đợt tăng giá bằng tiền tệ, hoặc các loại tiền tệ truyền thống như đô la Mỹ hoặc euro hoặc các loại tiền điện tử như Bitcoin hoặc Litecoin, cũng có thể rơi vào loại bong bóng này.
Bong bóng tín dụng liên quan đến sự gia tăng đột biến trong các khoản vay tiêu dùng hoặc kinh doanh, các công cụ nợ và các hình thức tín dụng khác. Ví dụ cụ thể về tài sản bao gồm trái phiếu công ty hoặc trái phiếu chính phủ (như Kho bạc Hoa Kỳ), các khoản vay sinh viên hoặc thế chấp.
Bong bóng hàng hóa liên quan đến việc tăng giá hàng hóa giao dịch, “cứng” – nghĩa là hữu hình – vật liệu và tài nguyên, chẳng hạn như vàng, dầu, kim loại công nghiệp hoặc cây nông nghiệp.
Thị trường chứng khoán và bong bóng thị trường, nói riêng, có thể dẫn đến một bong bóng kinh tế nói chung, trong đó nền kinh tế khu vực hoặc quốc gia nói chung thổi phồng với tốc độ nhanh một cách nguy hiểm. Nhiều nhà sử học cảm thấy Hoa Kỳ đã phát triển quá nóng theo cách này trong những năm 1920, hay còn gọi là “The Roaring Twenties” – dẫn đến sự sụp đổ của Cuộc khủng hoảng năm 1929 và cuộc Đại suy thoái sau đó.
Năm giai đoạn của bong bóng
Nhà kinh tế học Hyman P. Minsky là một trong những người đầu tiên giải thích sự phát triển của bất ổn tài chính và mối quan hệ của nó với nền kinh tế. Trong cuốn sách tiên phong của mình Ổn định nền kinh tế không ổn định (1986), ông đã xác định năm giai đoạn trong chu kỳ tín dụng điển hình, một trong nhiều chu kỳ kinh tế lặp lại.
3. Đặc điểm, các giai đoạn và lưu ý bong bóng đầu cơ:
3.1. Chuyển vị:
Sự thay đổi xảy ra khi các nhà đầu tư bị say mê bởi một mô hình mới, chẳng hạn như một công nghệ mới sáng tạo hoặc lãi suất thấp trong lịch sử. Một ví dụ điển hình về sự dịch chuyển là tỷ lệ quỹ liên bang giảm từ 6,5% vào tháng 7 năm 2000 xuống 1,2% vào tháng 6 năm 2003. xuống mức thấp nhất lịch sử khi đó là 5,23%, gieo mầm cho bong bóng nhà đất tiếp theo.3
3.2. Bùng nổ:
Lúc đầu, giá tăng chậm, sau một sự dịch chuyển, nhưng sau đó sẽ tăng lên khi ngày càng có nhiều người tham gia vào thị trường, tạo tiền đề cho giai đoạn bùng nổ. Trong giai đoạn này, nội dung được đề cập thu hút sự đưa tin rộng rãi của các phương tiện truyền thông. Nỗi sợ hãi về việc bỏ lỡ những gì có thể là cơ hội chỉ có một lần trong đời sẽ thúc đẩy nhiều đầu cơ hơn, thu hút ngày càng nhiều nhà đầu tư và nhà giao dịch vào cuộc.
3.3. Sự hưng phấn:
Trong giai đoạn này, sự thận trọng là điều có thể xảy ra, vì giá tài sản tăng chóng mặt. Định giá đạt đến mức cực đoan trong giai đoạn này khi các biện pháp và chỉ số định giá mới được đưa ra để biện minh cho sự gia tăng không ngừng và lý thuyết “kẻ ngu ngốc lớn hơn” – ý tưởng rằng bất kể giá cả đi như thế nào, sẽ luôn có một thị trường người mua sẵn sàng trả nhiều hơn —Phát hiện ở khắp mọi nơi.
Ví dụ, vào đỉnh điểm của bong bóng bất động sản Nhật Bản năm 1989, diện tích văn phòng cao cấp ở Tokyo được bán với giá 139.000 USD / foot vuông.4 Tương tự, ở đỉnh cao của bong bóng Internet vào tháng 3 năm 2000, giá trị tổng hợp của tất cả cổ phiếu công nghệ trên Nasdaq cao hơn GDP của hầu hết các quốc gia.
3.4. Thu lợi nhuận:
Trong giai đoạn này, tiền thông minh – chú ý đến các dấu hiệu cảnh báo rằng bong bóng sắp nổ – bắt đầu bán các vị thế và chốt lời. Nhưng ước tính thời điểm chính xác khi bong bóng sụp đổ có thể là một bài tập khó vì như nhà kinh tế học John Maynard Keynes đã nói, “thị trường có thể tồn tại bất hợp lý lâu hơn mức bạn có thể dung môi.”
Ví dụ, vào tháng 8 năm 2007, ngân hàng Pháp BNP Paribas đã tạm dừng rút tiền từ ba quỹ đầu tư với mức độ ảnh hưởng đáng kể đến các khoản thế chấp dưới chuẩn của Hoa Kỳ vì nó không thể định giá các khoản nắm giữ của họ. trong vài tháng, khi thị trường chứng khoán toàn cầu đạt mức cao mới. Nhìn lại, Paribas đã có ý tưởng đúng, và sự kiện tương đối nhỏ này thực sự là một dấu hiệu cảnh báo về thời kỳ hỗn loạn sắp tới.
3.5. Hoảng sợ:
Chỉ cần một sự kiện tương đối nhỏ để chọc vào một quả bong bóng, nhưng một khi nó đã bị chọc vào, quả bong bóng sẽ không thể phồng lên nữa. Trong giai đoạn hoảng loạn, giá tài sản đảo ngược chiều hướng và giảm nhanh như khi chúng tăng lên. Các nhà đầu tư và nhà đầu cơ, đối mặt với các cuộc gọi ký quỹ và giá trị tài sản nắm giữ của họ sụt giảm, hiện muốn thanh lý với bất kỳ giá nào. Khi cung lấn át nhu cầu, giá tài sản giảm mạnh.
Một trong những ví dụ sinh động nhất về sự hoảng loạn toàn cầu trên thị trường tài chính xảy ra vào tháng 10 năm 2008, vài tuần sau khi Lehman Brothers tuyên bố phá sản và Fannie Mae, Freddie Mac và AIG gần như sụp đổ. Chỉ số S&P 500 đã giảm gần 17% trong tháng đó, thành tích hàng tháng kém thứ 9 của nó.
