Bao thanh toán là một thuật ngữ thường được sử dụng trong lĩnh vực tài chính - ngân hàng để mô tả một công cụ bảo đảm thanh toán trong các giao dịch thương mại và tài chính quốc tế. Vậy, bao thanh toán là gì? Đặc điểm và quy trình bao thanh toán được quy định như thế nào?
Mục lục bài viết
1. Bao thanh toán là gì?
Bao thanh toán được quy định tại khoản 17 Điều 4 Văn bản hợp nhất Luật Các tổ chức tín dụng năm 2017, theo đó có thể hiểu bao thanh toán là một hình thức cấp tín dụng cho bên mua hàng hoặc bên bán hàng bằng cách mua lại có bảo lưu quyền truy đòi các khoản phải trả hoặc các khoản phải thu phát sinh từ việc mua, bán hàng hóa, cung ứng dịch vụ theo hợp đồng mua, bán hàng hóa, cung ứng dịch vụ.
Bằng cách này, bên mua hoặc bên bán có thể nhận được sự hỗ trợ tài chính từ một bên thứ ba để đảm bảo rủi ro thanh toán. Qua đó, bảo lưu quyền truy đòi các khoản phải trả hoặc các khoản phải thu giúp tăng cường tính linh hoạt trong việc quản lý tài chính và tăng cường niềm tin giữa các bên trong giao dịch. Tuy nhiên, để tránh rủi ro, trước khi thực hiện bao thanh toán, các bên cần phải xem xét kỹ lưỡng và hiểu rõ điều kiện và cam kết trong hợp đồng bao thanh toán trước khi thực hiện.
2. Đặc điểm của bao thanh toán?
Bao thanh toán là một dịch vụ khá đặc biệt nên sẽ có một số các đặc điểm phân biệt sau đây:
Đầu tiên, bao thanh toán là một dạng tín dụng ngắn hạn được cung cấp bởi các tổ chức tín dụng. Trong quá trình thực hiện giao dịch bao thanh toán, tổ chức tín dụng cung cấp trước cho khách hàng một số tiền nhất định, thấp hơn giá trị thực của các khoản phải thu. Sự chênh lệch này thường bao gồm các khoản phí và lãi suất tín dụng. Thông thường, chỉ những khoản phải thu có thời hạn không quá 180 ngày mới được chấp nhận cho hình thức bao thanh toán.
Thứ hai, ở Việt Nam, hoạt động bao thanh toán phải được kết hợp với chức năng tài trợ tín dụng, và các hoạt động quản lý sổ sách, quản lý thu nợ không được xem là hoạt động độc lập trong quá trình bao thanh toán. Điều này cho thấy sự liên kết chặt chẽ giữa các hoạt động tài chính và quản lý trong hệ thống ngân hàng và tài chính của quốc gia. Việc không coi các nghiệp vụ quản lý sổ sách, quản lý thu nợ là chức năng độc lập trong bao thanh toán cũng nhấn mạnh rằng các hoạt động này phải được thực hiện và quản lý một cách có hệ thống và chặt chẽ để đảm bảo tính chính xác và minh bạch trong quá trình thanh toán.
Thứ ba, tổ chức thực hiện hoạt động bao thanh toán cần tuân thủ các điều kiện, thủ tục, và hạn chế để đảm bảo an toàn, theo quy định của Luật các tổ chức tín dụng. Điều này cho thấy sự chú trọng vào việc duy trì tính minh bạch và đáng tin cậy trong hệ thống tài chính, đồng thời cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc thực hiện đúng quy định pháp luật. Điều này cũng phản ánh tầm quan trọng của sự quản lý và giám sát chặt chẽ từ phía các tổ chức và cơ quan có thẩm quyền để đảm bảo tính ổn định và an toàn của hệ thống tài chính.
Thứ tư, hoạt động bao thanh toán được xây dựng trên cơ sở của quan hệ mua bán quyền tài sản là quyền đòi nợ. Điều này là một đặc điểm nhận dạng để phân biệt hoạt động bao thanh toán với các hình thức cấp tín dụng khác.
3. Quy trình bao thanh toán được thực hiện như thế nào?
Bước 1: Thẩm định hồ sơ và ký Hợp đồng bao thanh toán
– Các công việc cần được tiến hành ở bước này như sau:
+ Người bán ký Hợp đồng thương mại với người mua. Điều này là bước quan trọng đầu tiên trong quá trình mua bán. Người bán và người mua ký kết Hợp đồng thương mại để thể hiện sự đồng ý và cam kết về việc mua bán hàng hóa hoặc cung cấp dịch vụ.;
+ Người bán làm thủ tục xin tài trợ bao thanh toán. Người bán tiến hành các thủ tục để xin tài trợ bao thanh toán từ tổ chức tài chính hoặc ngân hàng. Điều này đảm bảo rằng người bán sẽ nhận được khoản thanh toán trước khi giao hàng hoặc cung cấp dịch vụ.;
+ Gửi đơn tài trợ bao thanh toán cho Ngân hàng thương mại hoặc công ty Tài Chính: Đơn tài trợ bao thanh toán được hoàn thiện theo mẫu và gửi đến tổ chức tài chính hoặc ngân hàng mà người bán tin cậy và đã chọn để hỗ trợ hoạt động bao thanh toán của mình.
– Đơn vị bao thanh toán thỏa thuận với khách hàng về số tiền ứng trước nhưng số tiền này không được vượt quá giá trị của các khoản phải thu và phải trả. Chỉ khi đã nhận đầy đủ các tài liệu sau đây, tiền mới được ứng trước:
+ Bản gốc hợp đồng, chứng từ mua, bán hàng hóa, cung ứng dịch vụ; hoặc
+ Bản sao hợp đồng mua, bán hàng hóa, cung ứng dịch vụ và bản sao hoặc bảng kê chứng từ mua, bán hàng hóa, cung ứng dịch vụ trong trường hợp đơn vị bao thanh toán và khách hàng thỏa thuận trong hợp đồng bao thanh toán về biện pháp đảm bảo tính chính xác, trung thực, đầy đủ của bản sao hoặc bảng kê so với bản gốc.
– Sau khi nhận được hồ sơ của khách hàng, Ngân hàng thương mại hoặc Công ty Tài chính tiến hành thẩm định theo nội dung sau:
+ Thẩm định người mua. Trước hết, tổ chức tài chính sẽ thẩm định về người mua, bao gồm việc đánh giá tình hình kinh doanh hiện tại của họ, tình hình tài chính, và uy tín trong các giao dịch trước đó. Điều này giúp đánh giá khả năng của người mua trong việc thực hiện các cam kết thanh toán trong tương lai;
+ Thẩm định tình hình người bán (Tính khả thi, Tính ổn định…). Tiếp theo, tổ chức tài chính sẽ thẩm định về tình hình của người bán, bao gồm tính khả thi và tính ổn định của họ. Điều này giúp đảm bảo rằng người bán có khả năng cung cấp hàng hóa hoặc dịch vụ một cách đáng tin cậy và ổn định.
Sau khi các doanh nghiệp đã được thẩm định an toàn như đã nêu ở trên, Hợp đồng bao thanh toán được kí kết giữa hai bên. Bên bao thanh toán có thể là Ngân hàng thương mại hoặc Công ty Tài chính (bên tài trợ), trong khi bên được tài trợ là bên bán hàng hoặc cung cấp dịch vụ.
Bước 2: Người bán thực hiện hợp đồng thương mại
Người bán tiến hành giữ hàng đi cho người mua theo các điều kiện và điều khoản của hợp đồng giao dịch đã ký kết với người mua.
Bước 3: Người bán nộp bộ chứng từ xin tài trợ bao thanh toán
Người bán tạo ra hóa đơn và gửi trực tiếp cho tổ chức bao thanh toán, kèm theo các văn bản chuyển nhượng quyền hưởng lợi từ khoản nợ. Chỉ những khoản nợ có thời hạn không quá sáu tháng mới được chấp nhận để bao thanh toán.
Bước 4: Đơn vị bao thanh toán thẩm định và thực hiện tài trợ
Sau khi nhận được bộ chứng từ và văn bản chuyển nhượng nợ từ người bán, đơn vị bao thanh toán phải tiến hành thẩm định lại tính chính xác và trung thực của các chứng từ mà người bán đã nộp. Đồng thời, họ cũng cần thẩm định tình hình của người mua và thu thập ý kiến phản hồi từ phía người mua về hàng hóa hoặc dịch vụ mà người bán đã cung cấp.
Khi đã xác nhận rằng các tài liệu là đầy đủ, hợp lệ và tuân thủ pháp luật, đơn vị bao thanh toán sẽ tiến hành thanh toán ngay cho người bán bằng cách ghi “Có” vào tài khoản tiền gửi của họ. Đồng thời, họ cũng sẽ gửi bộ chứng từ cho bên mua.
Số tiền đơn vị bao thanh toán hoàn trả ngay cho người bán là số tiền ứng trước, từ 50% đến 80% giá trị bộ chứng từ.
Bước 5: Hoàn tất quy trình bao thanh toán
– Khi chứng từ đến hạn bao thanh toán:
+ Đơn vị bao thanh toán sẽ gửi yêu cầu thanh toán đến người mua (qua ngân hàng của họ).
+ Người mua sẽ thanh toán toàn bộ số tiền theo bộ chứng từ cho đơn vị bao thanh toán.
+ Đơn vị bao thanh toán sẽ xác định số tiền cần thanh toán cho bên thanh toán để hoàn tất quy trình bao thanh toán.
Các văn bản pháp luật được sử dụng trong bài viết:
– Văn bản hợp nhất Luật Các tổ chức tín dụng năm 2017.
THAM KHẢO THÊM:
