Bài thu hoạch bồi dưỡng thường xuyên GVPT Module 4

1. Mở đầu:

Ngày 26/12/2018, Bộ Giáo dục và Đào tạo công bố Chương trình giáo dục phổ thông mới (GDPT) nhằm hình thành và phát triển những phẩm chất quan trọng nhất của học sinh (yêu nước, nhân ái, chăm chỉ, trung thực, trách nhiệm); đồng thời phát triển các năng lực cơ bản của học sinh (kỹ năng tự chủ, tự học; kỹ năng giao tiếp và hợp tác; kỹ năng giải quyết vấn đề và sáng tạo) và các năng lực đặc biệt (kỹ năng ngôn ngữ, kỹ năng tính toán, kỹ năng khoa học tự nhiên, kỹ năng công nghệ, tin học, năng khiếu thẩm mỹ, năng khiếu thể chất) được thiết kế và phát triển cho học sinh. Ngoài việc hình thành và phát triển các kỹ năng cơ bản và đặc biệt, chương trình giáo dục mới còn thúc đẩy việc phát hiện và bồi dưỡng năng khiếu của học sinh. Chương trình GDPT mới sẽ được triển khai bắt đầu từ lớp 1 năm học 2020-2021.

Để tiếp tục thực hiện chương trình giáo dục hiện hành theo định hướng có chất lượng và định hướng hình thành, phát triển năng lực học sinh, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã công bố công văn hướng dẫn số 4612/BGDĐT-GDTrH ngày 03/10/2017 từ năm học 2017-2018. Công văn chỉ đạo các cơ sở giáo dục thực hiện có hiệu quả việc biên soạn chương trình giáo dục phổ thông; đổi mới phương pháp học tập hình thức tổ chức học tập; cập nhật việc kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh; đổi mới phương thức lãnh đạo, quản lý giáo dục và các hoạt động giáo dục. Là tài liệu hướng dẫn cụ thể, chi tiết giúp cơ sở giáo dục thực hiện đúng chương trình giáo dục nhằm hình thành và phát triển phẩm chất, năng lực của học sinh; đồng thời làm cơ sở cho việc chuyển đổi sang chương trình hiện hành và triển khai sách giáo khoa.

Trong khuôn khổ bài viết này, chúng tôi đề cập đến vấn đề xây dựng kế hoạch học tập, kế hoạch tổ chức các hoạt động học tập theo chương trình giáo dục hiện hành nhằm hình thành và phát triển phẩm chất, năng lực của học sinh.

Tổ chức giáo dục giúp học sinh hình thành và phát triển các kỹ năng, phẩm chất không phải là mới, nhưng quá trình tổ chức giáo dục thể hiện rõ việc phát huy các năng lực cá nhân, tạo điều kiện thuận lợi cho học sinh phát huy tính sáng tạo và phối hợp, giúp đỡ lẫn nhau trong học tập trong mỗi đơn vị kiến thức, mỗi tiết học, Một thay đổi cụ thể, thiết thực và quan trọng cần phải thực hiện đối với việc dạy học hình thành và phát triển các phẩm chất, kỹ năng cá nhân là việc lập kế hoạch và tổ chức các bài học đa dạng. 

Trong quá trình nghiên cứu tài liệu dạy học, bài viết của một số nhà sư phạm và thực tiễn dạy học các lớp tiểu học, chúng tôi muốn luận chứng và lập kế hoạch dạy học cụ thể theo hướng phát triển của học sinh.

2. Một số yêu cầu và thiết kế bài giảng phát huy năng lực học sinh – năng lực của con người:

Theo từ điển Tiếng Việt: Năng lực là khả năng, trạng thái chủ quan hoặc tự nhiên để thực hiện một hoạt động nhất định. Hay: Năng lực là khả năng huy động tổng hợp các kiến ​​thức và kỹ năng để thực hiện thành công một loại công việc cụ thể trong một bối cảnh cụ thể. Năng lực bao gồm năng lực chung và năng lực chuyên biệt. Năng lực chung (tổng quát) là năng lực cơ bản cần thiết mà mọi người cần có để sống, học tập và làm việc. Năng lực chuyên biệt thể hiện ở các lĩnh vực, ví dụ năng lực chuyên biệt theo môn học là năng lực được hình thành và phát triển theo đặc thù của môn học tương ứng.

3. Một số yêu cầu và thiết kế bài giảng phát huy năng lực học sinh – Dạy học phát triển phẩm chất, năng lực:

Các nhà lý luận và phương pháp học tập cho rằng: 

Phát triển phẩm chất và năng lực bản thân là phương pháp trong đó các yếu tố cấu thành phẩm chất và năng lực của học sinh được tập hợp dần dần làm thay đổi và thúc đẩy sự phát triển của nhân cách.

Nội dung học tập được coi là học tập phát triển phẩm chất và kỹ năng của học sinh, phương pháp giáo dục là phương pháp học tập định hướng vấn đề, học tập phát huy tính tích cực của học sinh. Sự khác biệt giữa các phương pháp nằm ở chỗ dạy học phát triển chất lượng, yêu cầu năng lực của học sinh cao hơn, mức độ khó cao hơn, giáo viên được kỳ vọng về chất lượng và năng lực dạy học cao hơn trước. 

Điều quan trọng nhất là, so với các quan niệm dạy học trước đây, dạy học gắn với sự phát triển các phẩm chất và năng lực đưa cách dạy và học đến gần hơn với mục tiêu hình thành và phát triển nhân cách con người.

4. Phương pháp dạy học theo quan điểm phát triển năng lực: 

Bên cạnh việc quan tâm tích cực đến hoạt động trí tuệ của học sinh, việc rèn luyện kỹ năng giải quyết vấn đề liên quan đến các tình huống trong cuộc sống và nghề nghiệp, đồng thời gắn hoạt động trí tuệ với hoạt động thực tiễn cũng được chú trọng. Trên quan điểm phát triển kỹ năng xã hội, việc tăng cường học tập theo nhóm, đổi mới quan hệ thầy trò theo hướng hợp tác là rất quan trọng. Ngoài việc học những kiến ​​thức và kỹ năng riêng của các môn học chuyên môn, cần phải hoàn thành các môn học phức hợp để phát triển năng lực giải quyết các vấn đề phức tạp.

Trong quan niệm dạy học mới (tổ chức), một giờ học tốt là một giờ học phát huy được tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo của cả người dạy cũng như người học với mục đích nâng cao tri thức, bồi dưỡng năng lực hợp tác, vận dụng tri thức vào thực tiễn, bồi dưỡng phương pháp tự học, tác động tích cực đến tư tưởng, tình cảm, đem lại hứng thú học tập cho người học. Bên cạnh những yêu cầu mang tính chất truyền thống như: bám sát mục tiêu giáo dục, nội dung giáo dục, đặc trưng môn học; phù hợp với đặc điểm tâm sinh lí lứa tuổi của học sinh; một giờ học với phương pháp dạy học đổi mới còn cần những yêu cầu sau: được thực hiện thông qua việc giáo viên tổ chức hoạt động học tập cho học sinh theo hướng chú ý đến việc rèn luyện phương pháp tư duy, khả năng tự học, nhu cầu hành động cùng thái độ tự tin; được thực hiện theo nguyên tắc nhiều chiều: giữa giáo viên với học sinh, giữa học sinh với nhau (cần chú trọng cả hoạt động của người dạy và người học). Xét theo bản chất thì đó là giờ học có sự kết hợp giữa học tập cá thể (hình thức học cá nhân) với học tập hợp tác (hình thức học theo nhóm, lớp) kết hợp với học đi đôi với hành, nâng cao tri thức với rèn luyện các kĩ năng, gắn với cuộc sống thực tiễn; phát huy thế mạnh của các phương pháp dạy học tiên tiến, hiện đại; các phương tiện, thiết bị dạy học cùng những ứng dụng công nghệ thông tin…; chú trọng hoạt động đánh giá của giáo viên và học sinh. Bên cạnh việc nắm vững các định hướng đổi mới phương pháp dạy học thì cần phải nắm vững các kỹ thuật dạy học để có được những giờ dạy học tốt. Chuẩn bị và thiết kế giờ học cũng là hoạt động cần có những kỹ thuật riêng.

Tuy nhiên, dù sử dụng phương pháp nào cũng phải đảm bảo nguyên tắc “Học sinh tự mình thực hiện nhiệm vụ học tập dưới sự tổ chức, hướng dẫn của giáo viên”.

5. Cấu trúc giáo án dạy học phát huy năng lực:

Giáo án (Kế hoạch bài học) được điều chỉnh chính xác hơn so với giáo án truyền thống. Một kế hoạch dạy học (giáo án) có thể có nhiều cấu trúc để thiết kế. Sau đây là cấu trúc của giáo án với các hoạt động và mục tiêu cụ thể.

Mục tiêu bài học: 

• Nêu rõ yêu cầu HS phải đạt được về kiến ​​thức, kĩ năng và thái độ.

• Mục tiêu được diễn đạt, biểu thị bằng những động từ cụ thể, có thể lượng hóa được.

Chuẩn bị phương pháp, đồ dùng dạy học: 

• Giáo viên chuẩn bị đồ dùng dạy học (tranh ảnh, mô hình, đồ dùng, hoá chất…), phương tiện dạy học (máy chiếu, tivi, đầu máy, máy vi tính, máy chiếu…) và các tài liệu dạy học cần thiết 

• Hướng dẫn học sinh soạn bài (chuẩn bị bài, bài tập, tài liệu cần thiết và tài liệu học tập). 

Tổ chức hoạt động học tập: xác định rõ cách thức tiến hành một số hoạt động dạy học. Chỉ định cho từng hoạt động: 

• Tên hoạt động 

• Mục tiêu hoạt động

• Cách thực hiện hoạt động 

• Thời gian hoạt động 

• Giáo viên kết luận: Kỹ năng, năng lực và thái độ học sinh; có sau các hoạt động; vận dụng được kiến ​​thức, kỹ năng, thái độ đã học vào việc giải quyết thực tiễn; lỗi thường gặp; hậu quả có thể xảy ra do thiếu giải pháp phù hợp;… 

Hướng dẫn các hoạt động sau: tìm hiểu những điều học sinh cần tiếp tục sau giờ học để củng cố, khắc sâu, mở rộng bài cũ, ứng dụng kết quả bài học vào cuộc sống (trên lớp), ở nhà, ở cộng đồng; có thể với bạn bè, gia đình, làng xóm hoặc để chuẩn bị bài học mới.

THAM KHẢO THÊM:

• Bài thu hoạch bồi dưỡng thường xuyên GVPT Module 3
• Bài thu hoạch bồi dưỡng thường xuyên GVPT Module 5
• Bài thu hoạch bồi dưỡng thường xuyên GVPT Module 6