Phân tích bài ca dao Thân em như tấm lụa đào phất phơ giữa chợ biết vào tay ai

1. Dàn ý phân tích bài ca dao “Thân em như tấm lụa đào phất phơ giữa chợ biết vào tay ai” ngắn gọn nhất:

a. Mở bài:

Dẫn dắt vấn đề cần phân tích.

b. Thân bài:

Mô típ “thân em” quen thuộc:

‐ Mô típ quen thuộc được sử dụng để thể hiện nỗi đau buồn, tiếng khóc than của người phụ nữ không được làm chủ số phận của cuộc đời mình trong xã hội phong kiến xưa. 

‐ Các đối tượng thường được so sánh với “thân em”:

+ Những vật nhỏ, tầm thường, không đáng được quan tâm. Ví dụ: “thân em như giếng giữa đàng”, “thân em như quả cau khô”…

+ Những thứ đẹp nhưng không được coi trọng: “Thân em như tấm lụa đào”, “thân em như cánh hoa hồng”…

→ phép so sánh này thể hiện số phận bất hạnh của người phụ nữ.

→ “thân em” gợi cảm giác yếu ớt, rụt rè, khiêm nhường. Người phụ nữ đang tự than khóc cho số phận của mình.

+ Người phụ nữ ý thức về vẻ đẹp của mình:

‐ Hình ảnh so sánh “tấm lụa đào”:

+ Nghĩa đen: “Lụa đào” là loại vải đẹp, mềm, quý. Vải lụa đào là đồ trang sức dùng để trang điểm cho người hoặc đồ vật. 

+ Nghĩa bóng: “Lụa đào” tôn lên vẻ đẹp của người phụ nữ, mềm mại. Tuy nhiên, trong cuộc sống, người phụ nữ lại âm thầm, lặng lẽ chịu nhiều bất công.

→ Hình ảnh so sánh rất đẹp, rất thanh cao.

→ Người phụ nữ tự ý thức được về vẻ đẹp hình thức và nội tâm của mình.

‐ Từ láy “phất phơ”:

+ Diễn tả tấm lụa đào đứng trong gió.

+ Nói về sự vô định, trôi nổi và không thể kiểm soát vận mệnh của người phụ nữ. 

‐ Hình ảnh “chợ”:

+ Nơi trao đổi và thương mại, rất phức tạp. 

+ Sự tồn tại của một xã hội phức tạp với đủ loại người. 

‐ Câu hỏi tu từ “biết vào tay ai”: Thể hiện sự cay đắng, bất lực, tuyệt vọng của người phụ nữ trước số phận.

→ Một người phụ nữ nhỏ bé, bất hạnh, không thể tự chủ cuộc sống của mình, ngay cả những giá trị và đức hạnh của cô ấy đều phụ thuộc vào người khác.

Nghệ thuật:

‐ Sử dụng nghệ thuật ẩn dụ, so sánh độc đáo giàu sức gợi. 

‐ Từ lóng, câu hỏi tu từ được vận dụng.

‐ Giọng điệu ca dao vừa xót thương vừa ngợi ca.

Ý nghĩa:

‐ Đề cao vẻ đẹp của người phụ nữ.

‐ Thể hiện sự cảm thông, chia sẻ với người phụ nữ cùng số phận lênh đênh của họ.

‐ Lên án xã hội phong kiến chà đạp lên số phận của người phụ nữ.

c. Kết bài:

Khẳng định lại vấn đề.

2. Dàn ý phân tích bài ca dao “Thân em như tấm lụa đào phất phơ giữa chợ biết vào tay ai” chi tiết nhất:

a. Mở bài:

‐ Chế độ phong kiến ​​hà khắc đã vùi dập thân phận người phụ nữ, gây cho họ bao cay đắng tủi nhục.

‐ Chính vì vậy mà người phụ nữ chỉ biết gửi gắm những nỗi niềm, cay đắng của mình vào những câu hát tủi thân. 

b. Thân bài:

‐ “Thân em” là từ ngữ quen thuộc trong ca dao chỉ người phụ nữ xưa. 

‐ “Tấm lụa đào” có hai ý nghĩa:

+ Vẻ đẹp nữ tính, thanh tú, mềm mại, uyển chuyển của người phụ nữ.

+ Người phụ nữ không có tiếng nói, địa vị trong xã hội, bị khinh rẻ, rẻ rúng.

‐ “Phất phơ giữa chợ” thể hiện thân phận người phụ nữ xưa nay chỉ như một món hàng, để người ta mua bán, lựa chọn.

‐ “biết vào tay ai” thể hiện sự bất lực trước quyết định của số phận, không có quyền lựa chọn hạnh phúc cho mình, chấp nhận cuộc sống cam chịu. 

c. Kết bài:

‐ Câu ca dao tuy nghe lãng mạn và nên thơ qua hình ảnh tấm lụa đào, nhưng đọc kỹ mới cảm nhận được nỗi đau chứa đựng trong những hình ảnh ẩn dụ sâu sắc. 

– Đây là nỗi đau và sự tiếc nuối cho thân phận người phụ nữ trong xã hội xưa.

3. Phân tích bài ca dao Thân em như tấm lụa đào phất phơ giữa chợ biết vào tay ai hay nhất:

Thân phận người phụ nữ trong chế độ phong kiến luôn phải ​​chịu nhiều thiệt thòi, bất hạnh. Đã có nhiều minh chứng cho điều này. Nàng Kiều uất ức, ngậm đắng nuốt cay, âm thầm khóc thương cho cuộc đời. Vũ Nương chịu nỗi oan phải nuốt nước mắt tìm đến cái chết. Và còn biết bao nhiêu không thể kể hết. Nhiều đến mức việc bóc lột phụ nữ đã trở thành điều bình thường trong xã hội phong kiến. Phụ nữ không có khả năng đấu tranh hoặc sức kháng cự của họ đã yếu ớt dần cho đến khi lời tố cáo trở thành lời than thở buồn bã. 

“Thân em như tấm lụa đào

Phất phơ giữa chợ biết vào tay ai.”

Tiếng khóc này chan chứa và mong manh như làn khói trong không trung, như thân phận người phụ nữ.

Ca dao là một hình thức thơ ca dân gian rất phổ biến, chứa đựng nhiều cảm xúc cũng như tiếng kêu than thân trách phận. Các tác giả dân gian chắc thấu hiểu nỗi đau ấy, thương cảm cho thân phận người phụ nữ nên mở đầu bài thơ là một từ xưng hô nhỏ nhẹ “Thân em”. Từ “thân em” gợi cảm giác nhỏ bé, yếu ớt. Cô gái giới thiệu bản thân cũng ngại ngùng, khiêm tốn thốt lên hai từ “thân em”. Vị trí của phụ nữ đã được đề cập trong văn học. Hồ Xuân Hương thương cảm cho số phận “bảy nổi ba chìm” của người phụ nữ “thân em vừa trắng lại vừa tròn”. Nguyễn Du đã khóc xót xa “Đau đớn thay phận đàn bà” và Tú Xương cũng đã khóc khi viết  “Lặn lội thân cò khi quãng vắng” về bà Tú. Còn ca dao kể về đời người con gái với hình ảnh như “dải lụa đào”. Sự so sánh ở đây nhẹ nhàng, tao nhã thấm vào lòng người đọc, người nghe. Lụa đào có vẻ ngoài đẹp đẽ, mỏng manh như tâm hồn, phẩm chất của người phụ nữ, là chất liệu mềm mại dùng để mặc, trang trí hay làm khung tranh. Và có lẽ người phụ nữ trong cuộc đời xưa cũng vậy, họ là viên ngọc quý, là chiếc bóng lặng lẽ, bình thản trước bao bất công của cuộc đời. Lụa đào là một hình ảnh so sánh rất tao nhã, thật mềm mại nhưng lại nặng trĩu. Vì vậy, trong câu tiếp theo, tất cả tâm trạng đau khổ được vắt kiệt ra mà thành:

“Phất phơ giữa chợ biết vào tay ai”.

Dải lụa đào lại được bày bán ngay giữa chợ, giữa sự tấp nập kẻ bán người mua. Ai có mắt xanh để biết được giá trị của tấm lụa đào? Từ “phất phơ” không có phương hướng xác định. Bị số phận đưa như vậy nhưng người con gái không thể kháng cự cũng như không thể xác định hướng đi cho mình để rồi ngày đêm trăn trở không biết cuộc đời của mình “vào tay ai”. Trong suốt cuộc đời mình, người phụ nữ bị đẩy vào thế bị động, chỉ quanh quẩn trong nhà, phụ chồng, phụ cha và các con. Tấm lụa nhè nhẹ bay trong gió, để gió cuốn vào một bàn tay nào đó. Câu hỏi “biết vào tay ai” thật tinh tế và khéo léo khiến cho người đọc ngậm ngùi. Câu hỏi này có lẽ đang thổ lộ sự bế tắc của người phụ nữ.

Cả câu thơ là một tiếng than khóc. Nó ra đời như số phận éo le của người phụ nữ thời phong kiến. Với lối so sánh rất linh hoạt và cũng rất gần gũi với cuộc sống đời thường, câu ca dao đã tạo nên một hình ảnh rất giàu cảm xúc. Dường như mây quấn lấy cảm xúc của con người, hút lấy tâm trạng của những người phụ nữ trong đó để rồi len lỏi dần vào từng ngóc ngách của dải lụa đào bồng bềnh giữa chợ. Nhiều lá thư của phụ nữ được viết và gửi đi, nhưng mỗi câu thơ đều gắn liền với những điều nhỏ bé và mỏng manh như giọt nước, hạt mưa, hạt cau, quả bí ngô, v.v. Câu ca dao đã mô tả tâm trạng của hầu hết người phụ nữ lo lắng cho số phận, hạnh phúc nhỏ nhoi của mình. Phụ nữ thời phong kiến chịu nhiều đau khổ và chấp nhận làm đẹp cho những người xung quanh. Số phận của họ như dải lụa bay trong gió, không biết sẽ đi về đâu.

4. Phân tích bài ca dao Thân em như tấm lụa đào phất phơ giữa chợ biết vào tay ai ý nghĩa nhất:

Trong kho tàng ca dao cổ truyền của dân tộc ta, phải nói rằng nỗi than thân của người phụ nữ chiếm một phần rất lớn, trong đó chủ yếu là loại ca dao ngắn (từ hai đến tám câu hoặc bốn câu). Đó là một trong những mảng ca dao hay nhất, giàu ý nghĩa xã hội nhất và cũng giàu chất ca dao nhất. Chúng thường được giới thiệu bằng những câu mở đầu quen thuộc, truyền thống như “thân em”, “em như”… Đọc hay nghe qua thì có vẻ na ná nhau, nhưng khi đi sâu vào từng bài, bạn sẽ nhận ra rằng mỗi câu, mỗi bài đều có nét riêng, không trùng lặp cả về nội dung và nghệ thuật.

“Thân em như tấm lụa đào

Phất phơ giữa chợ biết vào tay ai.”

Đây là nỗi băn khoăn của một cô cô gái sắp đến tuổi lấy chồng. Hình ảnh tấm lụa đào lộng lẫy tượng trưng cho vẻ đẹp và tuổi thanh xuân của người con gái khi bước vào tuổi xuân xanh cho thấy người con gái đó đã nhận thức rõ giá trị của mình. Nhưng không phải là lụa đào đựng trong hộp, cất trong nhà mà bán giữa chợ: trôi nổi giữa chợ. Cô gái nhận ra rằng mình đã đến tuổi kết hôn. Trong điều kiện xã hội phong kiến thời bấy giờ chưa có hôn nhân tự do, mà chỉ có mai mối đưa đường, người con gái cảm thấy như mình đang ở giữa chợ. “Biết vào tay ai” là một nỗi băn khoăn của người con gái ấy, không phải vì sợ ế, sợ rẻ, mà chỉ sợ người chủ tương lai của đời mình sẽ thế nào.

5. Phân tích bài ca dao Thân em như tấm lụa đào phất phơ giữa chợ biết vào tay ai ngắn gọn nhất:

Vị thế của người phụ nữ trong xã hội xưa luôn bị coi thường. Họ luôn phải chịu đựng sự bất công trong xã hội và không có tiếng nói. Họ đã cất lên những lời than thân để bày tỏ cảm xúc của mình để mọi người hiểu và thông cảm cho tình trạng của họ. Những lời than thở này đã được viết thành những bài hát dân ca và những câu ca dao được lưu truyền rộng rãi. Một trong số đó là:

“Thân em như tấm lụa đào

Phất phơ giữa chợ biết vào tay ai”

Ca dao được viết theo thể thơ lục bát, thể thơ dân gian truyền thống. Bài hát bắt đầu bằng “thân em”. Đó là cách mở đầu quen thuộc, thường thấy trong ca dao và đã trở thành một mô típ được sử dụng rộng rãi trong câu ca dao về than thân.

Chủ đề này thể hiện nỗi lòng của người phụ nữ trong xã hội cũ. “Thân em” là thân phận của phụ nữ nói chung. Từ đầu tiên trong câu thứ nhất nhấn mạnh đối tượng mà câu thơ hướng tới. “Thân em” giống như lời tâm sự nhỏ nhẹ của một cô gái sắp nói lên hết tâm sự của mình. Hơn nữa, tác giả dân gian còn sử dụng biện pháp so sánh “thân em” và “tấm lụa đào”. 

Trước hết phải hiểu lụa đào là gì thì mới hiểu được nghệ thuật so sánh của câu ca dao này. Lụa đào là loại vải bóng, mềm và đẹp. Để tôn lên vẻ đẹp của người phụ nữ, câu ca dao đã so sánh người phụ nữ với tấm lụa đào. Họ đẹp không chỉ bởi vẻ đẹp bên ngoài mà còn bởi phẩm chất đạo đức. 

Vẻ đẹp của người phụ nữ nhẹ nhàng thanh thoát như tấm lụa đào, nổi bật hơn các loại vải khác. Nó là một loại vải mềm, mỏng manh và có thể được sử dụng cho nhiều thứ khác. Người phụ nữ trong xã hội xưa không chỉ xinh đẹp về ngoại hình mà còn tốt bụng, chăm chỉ và quan tâm đến gia đình. Họ là những chiếc bóng thầm lặng, lặng lẽ hy sinh cho người khác, chịu nhiều cay đắng tủi nhục nhưng không được trân trọng: 

“Phất phơ giữa chợ biết vào tay ai”

Éo le thay đáng lẽ ra tấm lụa đào vốn đẹp đẽ phải được cất giữ trong nhà thì lại đặt ở giữa chợ, một nơi đông đúc, xô bồ và có muôn loại người trong xã hội. Có những con mắt tinh tường biết giá trị của tấm lụa đào, nhưng cũng đầy những kẻ không thể phân biệt thiện ác bằng mắt phàm tục. Tấm lụa đào chỉ lặng lẽ đứng trong gian hàng, chờ đợi xem sẽ rơi vào tay ai. Dù đẹp và có giá trị nhưng không tự quyết định được số phận của mình nên họ rơi vào thế bị động, chỉ quanh quẩn trong nhà. 

Như chúng ta đã biết, phụ nữ trong xã hội xưa thường phải sống một cuộc sống nề nếp, tuân theo nhiều quy tắc xã hội. Ngoài việc lao động, chăm sóc chồng con, họ còn phải giữ Tam tòng, Tứ đức. Tam tòng chính là: tại gia tòng phụ, xuất giá tòng phu, phu tử tòng tử. Có thể thấy, người đàn ông mới là trụ cột của gia đình và người phụ nữ phải lấy anh ta làm gốc để gánh vác mọi sinh hoạt của mình. Thế thì tứ đức nghĩa là người phụ nữ phải có đủ công – dung – ngôn – hạnh, không được làm khác những điều trên. Câu ca dao trên đã cho ta một cái nhìn sâu sắc về bản án, số phận tủi nhục mà người phụ nữ phải gánh chịu. Với lối so sánh tượng trưng, ​​văn học dân gian đã mang đến cho người đọc rất nhiều tình cảm: lo lắng, bất lực trước số phận của người phụ nữ. Tuy nhiên, họ chưa bao giờ được thấu hiểu và chia sẻ. 

Câu ca dao trên được người xưa dùng không chỉ để than thở về số phận của mình, mà còn để bày tỏ sự đồng cảm và mong muốn được hưởng sự công bằng.