Đa xơ cứng là gì? Bệnh đa xơ cứng có nên tập thể thao?

1. Đa xơ cứng là gì? 

Bệnh đa xơ cứng, hoặc Multiple Sclerosis (viết tắt là MS), là một loại bệnh rối loạn tiền đình liên quan đến hệ thần kinh. Bệnh này ảnh hưởng đến các tế bào thần kinh và màng bọc myelin của chúng, dẫn đến sự suy giảm chức năng của hệ thần kinh trung ương. Đa xơ cứng thường phát triển qua việc viêm nhiễm và quá trình tổn thương màng bọc myelin của tế bào thần kinh. Dưới đây là một phân tích chi tiết về bệnh đa xơ cứng:

– Tế bào thần kinh và myelin: Trong hệ thần kinh trung ương, tế bào thần kinh là các đơn vị cơ bản mà chúng ta phụ thuộc để thực hiện các hoạt động như suy nghĩ, cảm nhận, di chuyển, và nhiều chức năng khác. Mỗi tế bào thần kinh bao gồm thân tế bào, sợi nhánh và một sợi trục, một phần mở rộng của tế bào. Trong hệ thần kinh, hầu hết các sợi trục có một lớp bọc gọi là myelin, chứa chủ yếu là chất béo và protein. Lớp myelin đóng vai trò như lớp vỏ ngăn cách, giúp tăng tốc độ tín hiệu điện khi chúng truyền qua tế bào thần kinh.

– Cơ chế gây bệnh: Bệnh đa xơ cứng là một loại bệnh rối loạn miễn dịch, trong đó hệ thống miễn dịch của cơ thể tấn công lớp myelin bọc tế bào thần kinh và gây viêm nhiễm. Quá trình viêm nhiễm và quá trình tổn thương myelin có thể xảy ra lặp đi lặp lại. Mỗi lần viêm nhiễm kết hợp với tổn thương myelin sẽ tạo ra nhiều vùng mô sẹo dọc theo myelin và tế bào thần kinh. Điều này dẫn đến sự suy giảm hoặc tắc trở quá trình truyền xung điện thần kinh. Do đó, người bị đa xơ cứng thường gặp các vấn đề về chức năng thần kinh.

– Triệu chứng của đa xơ cứng: Triệu chứng của đa xơ cứng có thể đa dạng và thay đổi từ người này sang người khác. Một số triệu chứng phổ biến gồm:

+ Mệt mỏi: Đa xơ cứng thường gây mệt mỏi, thậm chí sau các hoạt động nhẹ.

+ Sự suy giảm cơ bắp: Người bệnh có thể trải qua sự suy giảm sức mạnh cơ bắp và khó khăn trong việc di chuyển.

+ Gang tay và tê cóng: Cảm giác nhưng cụm cổ tay và ngón tay bị tê cóng.

+ Rối loạn thị giác: Đa xơ cứng có thể gây sự biến đổi trong thị giác, bao gồm thị lực giảm, sự nhạy cảm với ánh sáng và tiếng ồn.

+ Khó khăn vận động: Người bệnh có thể gặp khó khăn trong việc đi lại và duy trì thăng bằng.

2. Các hoạt động thể chất dành cho người bị đa xơ cứng:

Các hoạt động thể chất có vai trò quan trọng trong việc quản lý và giảm thiểu sự mệt mỏi cho những người bị đa xơ cứng. Dưới đây là một số hoạt động thể chất được khuyến nghị và có lợi cho người bị đa xơ cứng:

2.1. Bài tập dưới nước:

Khả năng chịu nước tạo điều kiện thuận lợi cho việc thực hiện các bài tập dưới nước, đây là một phương pháp tốt để rèn luyện sức mạnh, đồng thời giúp duy trì thăng bằng. Thể dục dưới nước thường có các chương trình có sử dụng phao hoặc bất kỳ thiết bị nào tạo độ nổi như một loại “tạ”. Điều này giúp bạn thực hiện các bài tập mà không phải chịu trọng lực cơ thể mà bạn có thể gặp khi tập luyện trên mặt đất. Việc thực hiện bài tập dưới nước giúp giảm căng thẳng trên cơ, xương, và khớp, đặc biệt quan trọng cho những người có đa xơ cứng.

2.2. Đi bộ:

Đi bộ là một hoạt động đơn giản nhưng hiệu quả. Khi bạn đi bộ, các chuyển động của cơ thể kích thích tim mạch bơm máu, đồng thời đưa oxy đến các cơ và mô, giúp thức dậy cả cơ thể và tinh thần. Điều này có thể giúp bạn cảm thấy phấn chấn và giảm mệt mỏi. Mục tiêu là tập luyện ít nhất 150 phút mỗi tuần, có thể chia thành nhiều buổi nhỏ, và hãy điều chỉnh tốc độ để bạn có thể duy trì cuộc trò chuyện khi đi bộ.

2.3. Bơi lội:

Nếu bạn gặp khó khăn khi tham gia hoạt động như đi bộ, bơi lội có thể là một lựa chọn thú vị và hữu ích. Bơi lội không tạo áp lực lên khớp, giúp tăng nhịp tim và tăng cường sức kháng mà không làm căng thẳng khớp. Đảm bảo nhiệt độ nước trong hồ bơi không quá cao (ít hơn 84 độ Fahrenheit) để tránh gây quá nóng cho cơ thể.

2.4. Pilates:

Các bài tập Pilates tập trung vào sự linh hoạt, tăng cường cơ bắp, và cải thiện tư duy. Điều này có thể giúp giảm căng thẳng và mệt mỏi, đồng thời nâng cao sự cân bằng và tinh thần lạc quan.

2.5. Yoga:

Yoga không chỉ giúp bạn cải thiện tính linh hoạt của cơ thể mà còn tập trung vào hơi thở và thư giãn tâm trí. Yoga có thể thực hành ở nhiều tư thế khác nhau như tư thế nằm, ngồi trên xe lăn, đứng, hoặc bất kỳ tư thế nào phù hợp với tình hình của bạn. Yoga giúp cải thiện cường độ tập trung và giảm căng thẳng. Điều này có lợi cho người bị đa xơ cứng, giúp họ tối ưu hóa tình trạng tâm trí và tinh thần trong quá trình duy trì sức kháng và chống lại sự mệt mỏi.

2.6. Cardio cố định:

Các bài tập cardio cố định đòi hỏi bạn tăng cường nhịp tim và sử dụng nhiều cơ bắp mà không phải di chuyển đột ngột. Ngoài các thiết bị như xe đạp đứng yên, máy tập elip, và máy tập chèo, có nhiều bài tập aerobic bạn có thể thực hiện từ tư thế ngồi trên ghế. Những bài tập này có thể bao gồm đấm bốc hoặc các động tác khác mà bác sĩ hoặc chuyên gia về vật lý trị liệu có thể tư vấn cho bạn. Cardio cố định giúp cải thiện sự cung cấp oxy đến cơ thể và tăng cường sức kháng, đồng thời giúp kiểm soát cảm giác mệt mỏi và duy trì thể lực.

2.7. Đạp xe:

Đạp xe là một lựa chọn tốt để chống lại sự mệt mỏi do đa xơ cứng. Bạn có thể đạp xe giống như việc sử dụng phương tiện di chuyển thông thường. Nếu bạn không muốn sử dụng xe đạp truyền thống, bạn có thể thử sử dụng xe đạp nằm nghiêng. Xe đạp nằm nghiêng có ba bánh và thấp hơn mặt đất, giúp giảm nguy cơ ngã. Chúng cho phép bạn đạp với tư thế ngả về phía sau, yêu cầu ít cân bằng hơn và có thể phù hợp cho những người có khả năng phối hợp yếu hoặc khó duy trì thăng bằng.

2.8. Huấn luyện sức mạnh:

Việc tập luyện sức mạnh không nhất thiết phải dùng những quả tạ lớn. Bạn có thể xây dựng cơ bắp và tăng sức mạnh bằng nhiều phương tiện khác nhau, chẳng hạn như dây thun hoặc sử dụng trọng lượng cơ thể của chính bạn. Việc rèn luyện sức mạnh giúp cơ bắp trở nên mạnh mẽ hơn, và điều này có thể cải thiện khả năng kết nối giữa các bộ phận não. Sự tăng cường này có thể giúp bạn tránh khỏi sự mệt mỏi thường xảy ra ở người mắc bệnh đa xơ cứng.

3. Bệnh đa xơ cứng có nên tập thể thao?

Mệt mỏi là một trong những triệu chứng quen thuộc của bệnh đa xơ cứng, và đôi khi, việc tập thể dục có thể trở nên khó khăn hoặc gây ra lo lắng. Tuy nhiên, nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng việc duy trì một lịch trình tập thể dục thường xuyên có thể có lợi trong việc giảm thiểu mệt mỏi dưới tác động của bệnh. Một chế độ tập luyện thích hợp và an toàn có thể giúp bạn cải thiện sức kháng, tăng cường tinh thần, và giảm thiểu mệt mỏi một cách hiệu quả.

Việc tập thể dục đúng cách có thể mang lại nhiều lợi ích cho người mắc bệnh đa xơ cứng. Dưới đây là một số lợi ích của việc tập thể dục đối với họ:

– Giảm mệt mỏi: Mệt mỏi là một triệu chứng phổ biến của đa xơ cứng, nhưng tập thể dục có thể giúp cải thiện tình trạng này. Dù có thể bạn cảm thấy khó khăn ban đầu, nhưng sau một thời gian thực hiện chế độ tập luyện thích hợp, mệt mỏi có thể giảm đi và cơ thể sẽ trở nên có sức chịu đựng tốt hơn.

– Cải thiện tinh thần: Tập thể dục không chỉ tạo ra lợi ích về sức khỏe thể chất mà còn có tác động tích cực đối với tâm trí. Nó có khả năng giảm căng thẳng và lo âu, tăng cường tinh thần lạc quan, và cải thiện tâm trạng tổng thể.

– Tăng cường sức kháng: Tập thể dục có thể củng cố hệ miễn dịch, giúp cơ thể chống lại các bệnh lý và triệu chứng mắc phải. Điều này có thể giúp ngăn ngừa việc nhiễm trùng và các vấn đề khác có thể xuất phát từ bệnh đa xơ cứng.

– Cải thiện khả năng di chuyển: Việc bảo duy tổn thương xung quanh xương và cơ bắp có thể làm cho cơ thể nguội dần. Tập thể dục thường xuyên giúp cải thiện sự linh hoạt và khả năng di chuyển, từ đó hạn chế tình trạng cơ bắp bị teo và giảm tác động của bệnh đa xơ cứng lên khả năng thực hiện hàng ngày.

– Giảm nguy cơ bệnh lý liên quan: Một chế độ tập luyện lành mạnh có thể giúp kiểm soát cân nặng, huyết áp, và duy trì sự cân bằng cơ thể. Điều này có thể giảm nguy cơ bệnh lý liên quan đến đa xơ cứng, như bệnh tim mạch và tiểu đường.