Quyền được làm cha mẹ là một quyền nhân thân quan trọng của con người, gắn liền với từng người, bình đẳng như nhau giữa nam và nữ, được pháp luật tôn trọng, bảo vệ.
2.3.1. Quyền được làm cha mẹ
Quyền được làm cha mẹ là một quyền nhân thân quan trọng của con người, gắn liền với từng người, bình đẳng như nhau giữa nam và nữ, được pháp luật tôn trọng, bảo vệ và tạo điều kiện để cá nhân thực hiện quyền đó. Quyền làm cha mẹ gắn liền với những thiên chức tự nhiên của người đàn ông và phụ nữ, đặc biệt là quyền mang thai, sinh con, nuôi con bằng sữa mẹ là một chức năng không thể thay thế được của người phụ nữ. Thiên chức đó của người mẹ được luôn pháp luật thừa nhận và bảo vệ vì nó ảnh hưởng đến chất lượng nòi giống của dân tộc, của nhân loại. Luật HN&GĐ năm 2000 có quy định cha hoặc mẹ đều được nhận con ngoài giá thú nhưng phải khai trước Uỷ ban hành chính cơ sở. Con ngoài giá thú được cha, mẹ nhận hoặc được Tòa án nhân dân cho nhận cha, mẹ, có quyền lợi và nghĩa vụ như con chính thức. Con nào cũng vậy, đối với mỗi người cha, người mẹ, chúng là những “giọt máu đào hơn ao nước lã”. Bên cạnh đó, những gia đình hiếm muộn hoặc gia đình neo người, muốn nhận nuôi con nuôi thì việc nhận nuôi con nuôi phải được Uỷ ban hành chính cơ sở nơi trú quán của người nuôi hoặc của đứa trẻ công nhận và ghi vào sổ hộ tịch. Con nuôi có quyền lợi và nghĩa vụ như con đẻ. Như vậy, thiên chức làm cha, mẹ của người đàn ông cũng như của người phụ nữ đều bình đẳng như nhau và được pháp luật ghi nhận, bảo đảm thực hiện.
2.3.2. Quyền sinh con
Quyền sinh con được pháp luật quy định và bảo đảm thực hiện đối với vợ chồng có quan hệ hôn nhân hợp pháp và đối với cả người phụ nữ độc thân. Con được sinh ra trên cơ sở hôn nhân hợp pháp hoặc ngoài quan hệ hôn nhân đều có quyền lợi như nhau. Để bảo vệ quyền của trẻ em, quyền làm cha, làm mẹ, pháp luật HN&GĐ quy địnhchế định xác định cha, mẹ, con. Chế định này hướng tới bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của cả người cha người mẹ, nhưng trước hết là lợi ích của đứa trẻ.
>>> Luật sư tư vấn pháp luật trực tuyến qua tổng đài: 1900.6568
2.3.3. Trách nhiệm như nhau của cha mẹ đối với con
Công ước CEDAW đã khẳng định: “Thừa nhận trách nhiệm chung của cả vợ lẫn chồng trong việc nuôi dạy và phát triển con cái, lợi ích của con cái phải được nhận thức rõ là ưu tiên hàng đầu trong mọi trường hợp” (điểm b Điều 5). Điều đặc biệt quan trọng là Công ước đã chỉ rõ: “Quyền và trách nhiệm như nhau với vai trò làm cha mẹ trong mọi vấn đề liên quan đến con cái, bất kể tình trạng hôn nhân như thế nào” (điểm d Điều 16). Như vậy trách nhiệm của cha mẹ đối với con là như nhau trong mọi trường hợp: khi hôn nhân đang tồn tại, sau khi li hôn, khi không có quan hệ hôn nhân hoặc trong hôn nhân trái pháp luật. Điều 30 Luật HN&GĐ năm 2000 quy định:
“1. Cha mẹ có nghĩa vụ và quyền thương yêu, trông nom, nuôi dưỡng, chăm sóc, bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của con; tôn trọng ý kiến của con; chăm lo việc học tập và giáo dục để con phát triển lành mạnh về thể chất, trí tuệ và đạo đức, trở thành người con hiếu thảo của gia đình, công dân có ích cho xã hội.
2. Cha mẹ không được phân biệt đối xử giữa các con, ngược đãi, hành hạ, xúc phạm con; không được lạm dụng sức lao động của con chưa thành niên; không được xúi giục, ép buộc con làm những việc trái pháp luật, trái đạo đức xã hội.”
Đồng thời, pháp luật hôn nhân và gia đình cũng quy định con có bổn phận yêu quý, kính trọng, biết ơn, hiếu thảo với cha mẹ, lắng nghe những lời khuyên bảo đúng đắn của cha mẹ, giữ gìn danh dự, truyền thống tốt đẹp của gia đình. Con có nghĩa vụ và quyền chăm sóc, nuôi dưỡng cha mẹ. Nghiêm cấm con có hành vi ngược đãi, hành hạ, xúc phạm cha mẹ.
