Những trường hợp phải thực hiện xóa án tích đối với người dưới 18 tuổi có điểm khác so với người đã thành niên. Vậy xóa án tích đối với người dưới 18 tuổi phạm tội bị kết án được pháp luật quy định như thế nào?
Mục lục bài viết
1. Xóa án tích đối với người dưới 18 tuổi phạm tội bị kết án:
Căn cứ Điều 107 Bộ luật Hình sự 2015 được sửa đổi bổ sung 2017 quy định những người dưới 18 tuổi bị kết án được coi là không có án tích, nếu như thuộc một trong các trường hợp sau đây:
– Người mà từ đủ 14 đến dưới 16 tuổi;
– Người từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi bị kết án về tội phạm ít nghiêm trọng, tội phạm nghiêm trọng hoặc là tội phạm rất nghiêm trọng do lỗi vô ý;
– Người bị áp dụng biện pháp tư pháp, bao gồm:
+ Giáo dục tại trường giáo dưỡng;
+ Chấm dứt trước thời hạn biện pháp giáo dục tại trường giáo dưỡng.
– Người từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi bị kết án về tội phạm rất nghiêm trọng do lỗi cố ý hoặc kết án về tội phạm đặc biệt nghiêm trọng sẽ đương nhiên được xóa án tích nếu như từ khi đã chấp hành xong hình phạt chính hoặc hết thời gian thử thách án treo hoặc là từ khi đã hết thời hiệu thi hành bản án, người đó không thực hiện các hành vi phạm tội mới trong thời hạn sau đây:
+ 06 tháng trong trường hợp bị phạt cảnh cáo, phạt tiền, phạt cải tạo không giam giữ hoặc bị phạt tù nhưng được hưởng án treo;
+ 01 năm trong trường hợp bị phạt tù cho đến 05 năm;
+ 02 năm trong trường hợp bị phạt tù từ trên 05 năm cho đến 15 năm;
+ 03 năm trong trường hợp mà bị phạt tù trên 15 năm.
Như vậy, người dưới 18 tuổi (từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi) sẽ thực hiện thủ tục đương nhiên xóa án tích nếu người này bị kết án về tội phạm rất nghiêm trọng do cố ý hoặc tội phạm đặc biệt nghiêm trọng khi có đủ các điều kiện sau:
– Điều kiện thứ nhất: phải chấp hành xong hình phạt chính hoặc là hết thời gian thử thách án treo hoặc hết thời hiệu thi hành bản án.
– Điều kiện thứ hai: kể từ khi thực hiện xong điều kiện thứ nhất, người phạm tội không thực hiện hành vi phạm tội mới trong thời hạn sau đây:
+ 06 tháng trong trường hợp bị phạt cảnh cáo, phạt tiền, phạt cải tạo không giam giữ hoặc bị phạt tù nhưng được hưởng án treo;
+ 01 năm trong trường hợp bị phạt tù cho đến 05 năm;
+ 02 năm trong trường hợp bị phạt tù từ trên 05 năm cho đến 15 năm;
+ 03 năm trong trường hợp mà bị phạt tù trên 15 năm.
2. Thủ tục xóa án tích đối với người dưới 18 tuổi phạm tội bị kết án:
Điều 425 Bộ luật Tố tụng Hình sự 2015 được sửa đổi bổ sung 2021 quy định việc xóa án tích đối với người dưới 18 tuổi phạm tội khi mà có đủ điều kiện quy định tại Ðiều 107 của Bộ luật hình sự 2015 sửa đổi bổ sung 2017 được thực hiện theo thủ tục chung quy định tại Bộ luật Tố tụng Hình sự 2015 được sửa đổi bổ sung 2021.
Theo đó, thủ tục xóa án tích đối với người dưới 18 tuổi phạm tội bị kết án được thực hiện như sau:
Bước 1: Chuẩn bị hồ sơ
Người dưới 18 tuổi phạm tội bị kết án chuẩn bị bộ hồ sơ bao gồm những giấy tờ sau để thực hiện thủ tục xóa án tích:
– Chứng minh thư hoặc Căn cước công dân (bản sao có chứng thực).
– Trích lục/bản sao Bản án hình sự sơ thẩm đã có hiệu lực pháp luật, nếu như đã xét xử phúc thẩm thì phải cung cấp cả trích lục/bản sao Bản án sơ thẩm và phúc thẩm.
– Căn cứ vào hình phạt chính tại Bản án, nộp một trong những giấy tờ (bản chính) sau đây:
+ Giấy chứng nhận đặc xá do chính Trại giam nơi thi hành án cấp (trường hợp bị xử phạt tù giam nhưng được đặc xá).
+ Giấy chứng nhận đã chấp hành xong hình phạt tù do Trại giam nơi thi hành án cấp hoặc là giấy tờ có giá trị thay thế (áp dụng trong trường hợp bị xử phạt tù giam và đã chấp hành xong hình phạt tù).
+ Giấy chứng nhận đã chấp hành xong thời gian thử thách án treo do chính Cơ quan thi hành án hình sự – Công an cấp huyện hoặc là giấy tờ có giá trị thay thế (áp dụng trong trường hợp bị phạt tù nhưng được hưởng án treo).
+ Giấy chứng nhận chấp hành xong án phạt cải tạo không giảm giữ do chính Cơ quan thi hành án hình sự – Công an cấp huyện cấp hoặc là giấy tờ có giá trị thay thế (áp dụng trong trường hợp bị phạt cải tạo không giam giữ).
-Biên lai nộp tiền án phí, tiền phạt và các nghĩa vụ dân sự khác được ghi rõ trong bản án hình sự hoặc là Giấy xác nhận kết quả thi hành do Cơ quan thi hành án dân sự cấp hoặc là những giấy tờ khác có liên quan đến việc xác nhận đã nộp tiền án phí, tiền phạt và những nghĩa vụ dân sự khác.
– Tờ khai yêu cầu cấp Phiếu lý lịch Tư pháp (theo mẫu Nhà nước ban hành).
Bước 2: Nộp hồ sơ
Người dưới 18 tuổi phạm tội bị kết án nộp hồ sơ xóa án tích (yêu cầu cấp phiếu lý lịch tư pháp là họ không có án tích) đến Trung tâm lý lịch tư pháp quốc gia hoặc Sở Tư pháp bằng một trong các phương thức sau:
– Nộp hồ sơ trực tiếp;
– Nộp hồ sơ qua đường bưu chính;
– Nộp hồ sơ trực tuyến.
Bước 3: Giải quyết hồ sơ
Trong thời hạn 05 ngày kể từ ngày nhận được yêu cầu của Người dưới 18 tuổi phạm tội bị kết án nộp hồ sơ xóa án tích (đương nhiên xóa án tích) và xét thấy có đủ điều kiện đương nhiên xóa án tích đối với người dưới 18 tuổi phạm tội bị kết án nộp hồ sơ xóa án tích của Bộ luật hình sự đã quy định thì cơ quan quản lý cơ sở dữ liệu lý lịch tư pháp cấp phiếu lý lịch tư pháp là họ không có án tích.
3. Những trường hợp người dưới 18 tuổi phạm tội bị kết án được coi là không có án tích:
Căn cứ Điều 107 Bộ luật Hình sự 2015 được sửa đổi bổ sung 2017, những trường hợp người dưới 18 tuổi phạm tội bị kết án được coi là không có án tích nếu thuộc một trong các trường hợp sau đây:
– Người dưới 18 tuổi phạm tội bị kết án mà từ đủ 14 đến dưới 16 tuổi;
– Người dưới 18 tuổi phạm tội bị kết án từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi bị kết án về tội phạm ít nghiêm trọng hoặc tội phạm nghiêm trọng hoặc là tội phạm rất nghiêm trọng do vô ý;
– Người dưới 18 tuổi phạm tội bị kết án bị áp dụng biện pháp tư pháp, bao gồm:
+ Giáo dục tại trường giáo dưỡng.
+ Chấm dứt trước thời hạn biện pháp giáo dục tại trường giáo dưỡng.
Đến nay, pháp luật chưa có hướng dẫn hoặc giải thích cụ thể thế nào là “được coi là không có án tích”. Tuy nhiên, qua nghiên cứu lý luận cũng như là tổng kết thực tiễn cho thấy, hiện đang có 02 cách hiểu khác nhau về quy định này, cụ thể:
– Quan điểm thứ nhất cho rằng, người bị kết án trong các trường hợp này đương nhiên được coi là không có án tích kể từ khi mà bản án có hiệu lực, không co liên quan tới việc người đó đã chấp hành xong bản án hay là chưa. Nói theo cách khác thì trường hợp này cũng giống như một cách xóa án tích đặc biệt, vô điều kiện (tức là xóa án tích ngay khi bản án có hiệu lực pháp luật). Ở trên thực tế, áp dụng như vậy là tạo điều kiện cho các bị can, bị cáo được hưởng những quy định có lợi nhất theo đúng tinh thần của chính sách hình sự mới.
– Quan điểm thứ hai cho rằng, với quy định như trên thì đương nhiên không xác định tiền án, sẽ không đặt ra vấn đề xóa án tích. Tuy nhiên thì hình phạt và quyết định của bản án thì vẫn phải thi hành. Vì không có một lý gì Bộ luật Hình sự quy định một hành vi là tội phạm, những cơ quan tiến hành tố tụng khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử nhưng sau đó lại không thực hiện thi hành. Bộ luật Tố tụng hình sự cũng không có một quy định nào về việc không thi hành đối với những trường hợp được coi là không có án tích.
Những văn bản pháp luật được sử dụng trong bài viết:
– Bộ luật Hình sự 2015 được sửa đổi bổ sung 2017;
– Bộ luật Tố tụng hình sự 2015 được sửa đổi bổ sung 2021.
