Hành vi xúc phạm danh dự và loan truyền, bịa đặt thông tin của người khác bị xử lý như thế nào?

1. Căn cứ pháp lý:

Bộ luật dân sự năm 2015

Bộ luật hình sự năm 2015

Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật hình sự 2015

Nghị định 167/2013/NĐ – CP ngày 12 tháng 11 năm 2013

2. Nội dung tư vấn:

Dựa trên những thông tin bạn cung cấp, để giải quyết vấn đề của bạn cần xem xét các phương diện sau:

Thứ nhất, xem xét về hành vi của nhóm người đang chửi mắng, nhục mạ mẹ của bạn và gây thương tích cho mẹ của bạn.

Theo thông tin bạn cung cấp, có một nhóm người là anh chị em của mẹ bạn chửi mắng, tung tin đồn thất thiệt, đưa ra thông tin sai sự thật là mẹ của bạn có quan hệ bất chính với người hàng xóm và mỗi lần như vậy mẹ bạn nhận được 500.000 đồng từ việc quan hệ với người này.  Đồng thời cầm gậy gộc đến nhà bạn uy hiếp, nhục mạ mẹ bạn; và có hành vi dùng gạch đá ném vào nhà bạn làm bố bạn bị thương.

Xem xét tình huống này, cho thấy nhóm người này đang có hành vi xúc phạm đến danh dự, nhân phẩm của mẹ bạn; đồng thời có hành vi gây rối trật tự công cộng, gây thương tích cho bố bạn, xâm phạm đến tính mạng, sức khỏe của mẹ bạn. Cụ thể:

Căn cứ theo quy định tại Điều 33 Bộ luật dân sự năm 2015 thì cá nhân có quyền sống, quyền bất khả xâm phạm về tính mạng, thân thể, quyền được pháp luật bảo hộ về sức khỏe. Do vậy, khi nhóm người này, có hành vi ném gạch đá vào trong nhà bạn gây nên sự tổn hại sức khỏe cho bố bạn là làm cho bố bạn bị thương ở đầu thì họ sẽ phải chịu trách nhiệm về hành vi xâm phạm đến sức khỏe, thân thể của bố bạn không phụ thuộc vào hành vi của họ xuất phát từ lý do gì.

Đồng thời theo quy định tại Điều 34 Bộ luật dân sự năm 2015 thì danh dự, nhân phẩm của cá nhân của cá nhân là bất khả xâm phạm và được pháp luật bảo vệ. Trong trường hợp của gia đình bạn, có một nhóm người đã thực hiện việc nhục mạ, tung tin đồn, thông tin sai sự là mẹ bạn có quan hệ bất chính với người hàng xóm, và mỗi lần quan hệ xong thì mẹ bạn được 500.000 đồng. Có thể thấy, thông tin này rõ ràng chưa được xác thực, nhưng nó đã ảnh hưởng nghiêm trọng đến danh dự, nhân phẩm của mẹ bạn, khiến cho mẹ bạn trở thành một người phụ nữ không đoan chính, không chung thủy, gây ảnh hưởng đến tình cảm vợ chồng của bố mẹ bạn, ảnh hưởng đến quan hệ, tình cảm gia đình của bạn, và dẫn đến việc những người khác có cách nhìn nhận, hoặc đánh giá không đúng về nhân cách của mẹ bạn. Trong trường hợp này, hành vi của nhóm người này đã xúc phạm nghiêm trọng đến danh dự, nhân phẩm, uy tín của mẹ bạn và có dấu hiệu vu khống mẹ bạn. Đặc biệt, việc họ loan truyền khắp khu vực mẹ bạn sinh sống, và những khu vực khác những thông tin này đã làm cho sự ảnh hưởng, tác động của những thông tin này đến mẹ bạn càng gây ra thiệt hại lớn hơn. Với hành vi này, nhóm người này sẽ phải chịu trách nhiệm trước pháp luật khi có hành vi xâm phạm đến quyền được bảo vệ về danh dự, nhân phẩm, uy tín của mẹ bạn.

Ngoài ra, với hành vi tổ chức cầm gậy gộc đến trước cổng nhà, dùng gạch đá ném vào nhà. Với hành vi này có thể gây hư hỏng về tài sản, là hành vi gây rối, xâm phạm đến chỗ ở hợp pháp, sự an toàn của gia đình bạn. Với hành vi này, họ cũng phải chịu trách nhiệm trước pháp luật về hành vi của mình.

Như vậy, qua phân tích ở trên, hành vi của nhóm người này đang xâm phạm đến tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm của người khác, xâm phạm đến những quan hệ mà pháp luật bảo vệ, do vậy họ sẽ phải chịu trách nhiệm về hành vi của mình.

Thứ hai, phương án để bố mẹ bạn có thể đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của mình.

Như đã phân tích, với hành vi tung tin đồn, nhục mạ người khác, dùng gạch đá ném vào chỗ ở, gây thương tích cho người khác của nhóm người này đã gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến danh dự, nhân phẩm, uy tín, ảnh hưởng đến cuộc sống, tình cảm của gia đình bạn, đặc biệt là mẹ bạn.

Trong trường hợp này, dù những người này liên tục chửi rủa, tung tin đồn mẹ của bạn quan hệ bất chính với người khác; và liên tục cầm gậy gộc đến nhà uy hiếp, nhục mạ, tạo sức ép về dư luận, tạo áp lực tinh thần lên mẹ bạn nhưng họ không hề có bằng chứng, chứng cứ chứng minh những thông tin họ đưa ra là có cơ sở. Điều đó cho thấy, không có cơ sở nào để cho thấy rằng mẹ của bạn có quan hệ bất chính với người hàng xóm, và thông tin mà nhóm người này đưa ra có thể sai sự thật, mang tính chất vu khống. Mẹ bạn không cần phải thực hiện việc minh oan cho chính mình, khi những thông tin họ loan truyền không có cơ sở.

Tuy nhiên, với những tác động từ hành vi của nhóm người này đối với tinh thần, sức khỏe, cuộc sống của mẹ bạn, mẹ bạn hoàn toàn có thể thực hiện việc bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình thông qua các phương án sau:

– Phương án 1: Mẹ bạn nộp đơn khởi kiện ra Tòa án yêu cầu bồi thường thiệt hại. 

Bởi tại Điều 34 Bộ luật dân sự năm 2015 có quy định:

“Điều 34. Quyền được bảo vệ danh dự, nhân phẩm, uy tín:

…3. Thông tin ảnh hưởng xấu đến danh dự, nhân phẩm, uy tín của cá nhân được đăng tải trên phương tiện thông tin đại chúng nào thì phải được gỡ bỏ, cải chính bằng chính phương tiện thông tin đại chúng đó. Nếu thông tin này được cơ quan, tổ chức, cá nhân cất giữ thì phải được hủy bỏ.

4. Trường hợp không xác định được người đã đưa tin ảnh hưởng xấu đến danh dự, nhân phẩm, uy tín của mình thì người bị đưa tin có quyền yêu cầu Tòa án tuyên bố thông tin đó là không đúng.

5. Cá nhân bị thông tin làm ảnh hưởng xấu đến danh dự, nhân phẩm, uy tín thì ngoài quyền yêu cầu bác bỏ thông tin đó còn có quyền yêu cầu người đưa ra thông tin xin lỗi, cải chính công khai và bồi thường thiệt hại.”

Căn cứ theo quy định tại khoản 5 Điều 34 Bộ luật dân sự năm 2015 thì khi mẹ bạn – người trực tiếp bị ảnh hưởng xấu bởi hành vi xúc phạm, danh dự, nhân phẩm, loan truyền thông tin sai sự thật có quyền yêu cầu nhóm người này xin lỗi, cải chính thông tin và bồi thường thiệt hại.

Khi nhóm người này không chấm dứt hành vi vi phạm của họ thì mẹ bạn có thể khởi kiện ra Tòa án để yêu cầu xin lỗi, cải chính thông tin, và bồi thường thiệt hại. Tuy nhiên, để Tòa án có thể thụ lý vụ việc và bảo vệ quyền lợi cho mẹ của bạn trong trường hợp này, thì mẹ bạn cần cung cấp đầy đủ chứng cứ, bằng chứng cho thấy hành vi xúc phạm danh dự, nhân phẩm, lan truyền thông tin sai sự thật, thường thể hiện như băng ghi âm, ghi hình, biên bản vi phạm do cơ quan có thẩm quyền cấp ghi nhận về sự việc này.

Đồng thời, do bố của bạn cũng bị tổn hại sức khỏe bởi hành vi của những người này nên bố bạn cũng có thể khởi kiện để yêu cầu bồi thường do sức khỏe bị xâm phạm.

  – Phương án 2: Mẹ bạn cũng có thể làm đơn tố cáo lên cơ quan công an để yêu cầu truy cứu trách nhiệm hình sự với hành vi vu khống của họ.

Như đã phân tích nhóm người này có những hành vi xúc phạm nghiêm trọng đến danh dự, nhân phẩm của mẹ bạn thông qua việc chửi mắng, lăng mạ, đồng thời có hành vi loan truyền những thông tin không đúng sự thật, gây hậu quả ảnh hưởng nghiêm trọng đến cuộc sống của gia đình bạn và trực tiếp ở đây là mẹ bạn. Trường hợp này, mẹ bạn có thể tố cáo họ về hành vi làm nhục người khác hoặc hành vi vu khống. Cụ thể, căn cứ theo quy định tại Điều 155, Điều 156 Bộ luật hình sự năm 2015 thì: 

“Điều 155. Tội làm nhục người khác

1. Người nào xúc phạm nghiêm trọng nhân phẩm, danh dự của người khác, thì bị phạt cảnh cáo, phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 30.000.000 đồng hoặc phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm.

2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 03 tháng đến 02 năm:

a) Phạm tội 02 lần trở lên;

b) Đối với 02 người trở lên;

c) Lợi dụng chức vụ, quyền hạn;

d) Đối với người đang thi hành công vụ;

đ) Đối với người dạy dỗ, nuôi dưỡng, chăm sóc, chữa bệnh cho mình;

…”

Những người này có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự khi họ có hành vi làm nhục người khác mà căn cứ theo quy định tại Điều 155 Bộ luật hình sự năm 2015, hành vi đó thường thể hiện ở các hành vi xúc phạm nghiêm trọng danh dự nhân phẩm của người khác như lăng mạ, chửi rủa thậm tệ, cạo đầu, cắt tóc, lột quần áo giữa đám đông,… Để làm nhục người khác, người phạm tội có thể có những hành vi vũ lực hoặc đe dọa dùng vũ lực hoặc dùng phương tiện nguy hiểm để khống chế đe dọa người bị hại. Nhưng tất cả các hành vi đó đều chỉ nhằm mục đích là làm nhục chứ không nhằm mục đích khác. 

Ngoài ra, đối với những hành vi mà nhóm người này đã làm đối với mẹ bạn thì những người này còn có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội vu khống. Cụ thể tại Điều 155 Bộ luật hình sự năm 2015 có quy định:

“Điều 156. Tội vu khống

1. Người nào thực hiện một trong các hành vi sau đây, thì bị phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 50.000.000 đồng, phạt cải tạo không giam giữ đến 02 năm hoặc phạt tù từ 03 tháng đến 01 năm:

a) Bịa đặt hoặc loan truyền những điều biết rõ là sai sự thật nhằm xúc phạm nghiêm trọng nhân phẩm, danh dự hoặc gây thiệt hại đến quyền, lợi ích hợp pháp của người khác;

b) Bịa đặt người khác phạm tội và tố cáo họ trước cơ quan có thẩm quyền.

2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 01 năm đến 03 năm:

a) Có tổ chức;

b) Lợi dụng chức vụ, quyền hạn;

…”

Trong trường hợp của bạn, khi người ta ngoài việc nhục mạ, chửi mắng mà còn thực hiện việc bịa đặt ra thông tin sai sự thật là mẹ bạn có quan hệ bất chính, ngủ với người hàng xóm, và tìm các biện pháp để loan truyền những thông tin này khắp khu vực nhằm xúc phạm danh dự, nhân phẩm, uy tín của mẹ bạn. Việc loan truyền những thông tin sai sự thật này đã  khiến cho người dân trong khu vực hiểu sai về nhân cách, danh dự của mẹ bạn, ảnh hưởng xấu đến cuộc sống của mẹ bạn và gia đình bạn. Trong trường hợp này, căn cứ theo điểm a khoản 1 Điều 156 Bộ luật dân sự năm 2015, những người này có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự với hình phạt là bị phạt tiền từ 10.000. 000 đồng đến 50.000. 000 đồng, phạt cải tạo không giam giữ đến 2 năm, hoặc phạt tù từ 3 tháng đến 01 năm. Trong trường hợp người phạm tội có tình tiết tăng nặng là có tổ chức, tức là có sự tham gia của nhiều người và có sự phân công, phối hợp giữa những người tham gia trong hành vi phạm tội thì những người này có thể bị phạt tù từ 01 đến 03 năm.

Tuy nhiên, việc phạm tội làm nhục người khác, hay phạm tội vu khống người khác còn phụ thuộc vào các bằng chứng, chứng cứ được thu thập qua quá trình điều tra của cơ quan công an. Vậy nên, để phối hợp với cơ quan công an trong việc điều tra vụ việc, đồng thời để chứng minh yêu cầu và nội dung tố cáo của mình là hợp pháp, thì khi làm đơn tố cáo, hoặc đơn trình báo lên cơ quan công an, mẹ bạn cần cung cấp thêm những bằng chứng chứng cứ chứng về sự việc này.

Trong trường hợp hành vi của những người này chưa đủ yếu tố truy cứu trách nhiệm hình sự thì khi nhóm người này có hành vi trêu ghẹo, xúc phạm danh dự, nhân phẩm của người khác, họ có thể bị xử phạt hành chính theo quy định tại điểm a khoản 1 Điều 5 Nghị định 167/2013/NĐ- CP với mức xử phạt là phạt cảnh cáo hoặc phạt tiền từ 100.000 đồng đến 300.000 đồng.

Ngoài ra, việc nhóm người này dùng gạch, đá ném vào nhà gây hư hỏng tài sản của gia đình thì gia đình bạn cũng có thể tố cáo về hành vi hủy hoại hoặc cố ý làm hư hỏng tài sản của gia đình. Theo đó, căn cứ theo quy định tại Điều 178 Bộ luật hình sự năm 2015, được sửa đổi bởi khoản 36 Điều 1 Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật hình sự 2015 thì nếu tài sản bị hủy hoại, bị hư hỏng có  giá trị từ 2.000.000 đồng đến dưới 50.000.000 đồng thì người này đã có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự với hình phạt là bị phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 50.000.000 đồng, phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm, hoặc phạt tù từ 6 tháng đến 03 năm. Trường hợp nhóm người này phạm tội có tổ chức, có sự thống nhất trong ý chí và hành động thì những người này có thể bị phạt tù từ 02 đến 07 năm. 

Trong trường hợp những người này không bị truy cứu trách nhiệm hình sự về hành vi ném gạch đá vào trong nhà của người khác thì họ vẫn có thể bị xử phạt hành chính với mức phạt từ 500.000 đồng đến 1. 000. 000 đồng theo quy định tại điểm d, khoản 2 Điều 5 Nghị định 167/2013/NĐ – CP.

Như vậy, qua phân tích, nhóm người này đang có hành vi xâm phạm đến danh dự, nhân phẩm, uy tín của mẹ bạn, ảnh hưởng đến cuộc sống, tinh thần của mẹ bạn và những thành viên khác trong gia đình. Những người này phải chịu trách nhiệm về hành vi của mình theo quy định của pháp luật. Mặc dù lựa chọn hình thức, phương án nào để bảo vệ quyền lợi cho mẹ bạn, gia đình bạn là lựa chọn của mẹ bạn, tuy nhiên, khi sự việc đang diễn ra, đặc biệt là việc họ ném gạch đá vào trong nhà, và hành vi nhục mạ danh dự của mẹ bạn đang diễn ra, thì gia đình nên trình báo ngay lên cơ quan công an xã phường, để kịp thời ghi nhận lại sự việc và có biện pháp kịp thời ngăn chặn hành vi vi phạm.