Vị trí của án lệ trong các hệ thống pháp luật thuộc dòng họ Civil Law. Bài tập học kỳ Luật So sánh 9 điểm.
Vị trí của án lệ trong các hệ thống pháp luật thuộc dòng họ Civil Law. Bài tập học kỳ Luật So sánh 9 điểm.
Án lệ trong giai đoạn trước đây không được coi trọng trong hệ thống pháp luật các nước thuộc dòng họ Civil Law. Nhưng thời gian trở lại đây, án lệ đã và đang dần khẳng định được vị trí và vai trò của mình không riêng chỉ ở hệ thống pháp luật các nước thuộc dòng họ Common Law.
1. Án lệ trong giai đoạn trước đây không được coi trọng trong hệ thống pháp luật thuộc dòng họ Civil Law
Án lệ (Jurisprudence) được hiểu là bản án đã tuyên hoặc sự giải thích, áp dụng pháp luật được coi như tiền lệ làm cơ sở để các thẩm phán sau đó có thể áp dụng trong các trường hợp tương tự.
Khác với dòng họ Common Law, dòng họ Civil Law do chịu ảnh hưởng sâu sắc của học thuyết phân chia quyền lực nên không thừa nhận vai trò lập pháp của các cơ quan xét xử. Các luật gia lục địa châu Âu hầu như có quan điểm tương đối thống nhất rằng lập pháp là hoạt động của Nghị viện, Toà án là cơi quan áp dụng pháp luật để xét xử chứ không phải bằng hoạt động xét xử tạo ra luật. Án lệ là hình thức pháp luật không được khuyến khích phát triển và chỉ áp dụng một cách hạn chế như là hình thức khắc phục khiếm khuyết của pháp luật thành văn.
Ở các nước lục địa châu Âu, các luật gia có quan điểm khá giống nhau về quy phạm pháp luật. Quy phạm pháp luật được hiểu là quy tắc xử sụ có tính chất chung và có ý nghĩa rộng lớn hơn vào việc áp dụng một vụ việc cụ thể nào đó. Các nhà làm luật học lục địa châu Âu cho rằng tuyển tập thực tiễn xét xử của Toà án và các hình thức của đơn từ có thể là công cụ hữu ích cho các nhà thực hành, chúng cũng cần thiết cho các nhà luật học trên phương tiện như dữ liệu ban đầu cho công việc của họ nhưng không có sụ bao quát của khoa học pháp lí. Nhiệm vụ của các nhà luật học là rút ra từ khối hỗn loạn đó những quy phạm, nguyên tắc, đưa việc giải quyết vấn đề tránh khỏi những yếu tố ngẫu nhiên và đưa ra cho các nhà thực hành sự hướng dẫn chung đối với việc giải quyết vụ việc cụ thể. Quy phạm pháp luật không phải và không thể do thẩm phán tạo ra, nó là sản phẩm của tư duy dựa trên nghiên cứu thực tiễn và những suy nghĩ về công lý, đạo đức, chính trị và sự hài hoà của những quan hệ xã hội. Khái niệm quy phạm pháp luật ở trên đây ở các nước lục địa châu Âu là cơ sở của việc phát triển pháp điển hoá pháp luật vì lí do dễ hiểu là nếu quan niệm quy phạm pháp luật là mỗi quyết định của Toà án đưa ra theo từng vụ việc cụ thể được coi là án lệ thì khó có thể xây dựng thành các bộ luật.
Theo quan điểm lí luận phổ biến của các hệ thống pháp luật ở lục địa châu Âu, các nguyên tắc, các giải pháp pháp lí rút ra từ án lệ không có cùng giá trị như luật thành văn. Đó là giải pháp không chắc chắn, có thể bị huỷ bỏ và sửa đổi bất kì lúc nào phụ thuộc vào vụ việc mới. Thực tiễn xét xử của Toà án không bị ràng buộc bởi những quy phạm do chính nó tạo ra và cũng không có thể dựa vào các quy phạm đó để biện luận cho quyết định của mình. Án lệ chỉ được áp dụng khi mà thẩm phán thấy nó phù hợp với vụ án đang xét xử. Án lệ không được coi là nguồn cơ bản của pháp luật.
Bộ luật dân sự Napoleon đã thiết lập một số quy định gây cản trở cho việc phát triển án lệ. Điều 5 BLDS Napoleon đã quy định: "Cấm các thẩm phán đặt ra các quy định chung và có tính lập quy để tuyên án đối với những vụ việc được giao xét xử".
>>> Luật sư tư vấn pháp luật trực tuyến qua tổng đài: 1900.6568
