Vụ việc thực tiễn về quảng cáo nhằm cạnh tranh không lành mạnh

1. Nội dung vụ việc quảng cáo nhằm cạnh tranh không lành mạnh:

Ngày 14/11/2008, Panasonic Việt Nam giới thiệu dòng máy điều hòa không khí mới Envio I2 và Envio P2. Dòng máy điều hòa Envio I2 và P2 mới không chỉ làm lạnh hiệu quả, tiết kiệm đến 50% lượng điện năng tiêu thụ mà còn có khả năng lọc không khí tuyệt vời, làm sạch đến hơn 99% bụi bẩn, vi khuẩn và nấm mốc. Hệ thống lọc khí e-ion đã chứng tỏ khả năng thu gom bụi nhanh 5,5 lần so với thông thường và hiệu quả hơn 10% so với các model năm 2007,… Bên cạnh đó, Panasonic còn cho ra đời sản phẩm tủ lạnh mới mà theo quảng cáo thì tủ lạnh này có tính năng tăng cường thành phần vitamin của thực phẩm lên tới 12%.

Nhận thấy có dấu hiệu vi phạm Luật Cạnh tranh, Cục Quản lý cạnh tranh đã điều tra, xử lý Công ty TNHH Panasonic Việt Nam về hành vi quảng cáo nhằm cạnh tranh không lành mạnh:

– Ngày 22 tháng 3 năm 2010, Cục trưởng Cục Quản lý cạnh tranh đã ban hành Quyết định số 36/QĐ- QLCT về việc điều tra sơ bộ vụ việc cạnh tranh đối với Công ty TNHH Panasonic Việt Nam.

– Ngày 22 tháng 4 năm 2010, Cục trưởng Cục Quản lý cạnh tranh đã ký Quyết định số 50/QĐ-QLCT về việc điều tra chính thức đối với Công ty TNHH Panasonic Việt Nam do đã thực hiện hành vi quảng cáo nhằm cạnh tranh không lành mạnh.

– Sau khi điều tra, kết quả điều tra cho thấy, Quảng cáo của Panasonic với tính năng “bất hoạt đến 99,9% vi khuẩn và nấm mốc” là không đúng thực tế, trong khi doanh nghiệp mới chỉ thử nghiệm tác động kháng khuẩn với đối với 02 loại vi khuẩn là Staphylocccus và Escherichia Coli mà không thể diệt hay vô hiệu hóa tất cả các loại virus, vi khuẩn.

Đối với Mẫu quảng cáo tủ lạnh, kết quả thử nghiệm mà công ty cung cấp lại chỉ áp dụng với rau quả chứ không phải thực phẩm nói chung.

– Ngày 16 tháng 6 năm 2010, Cục Quản lý cạnh tranh đã ra quyết định số 66/QĐ- QLCT xử phạt Công ty TNHH Panasonic Việt Nam với số tiền là 30 triệu đồng đối với hành vi Quảng cáo nhằm cạnh tranh không lành mạnh, vi phạm quy định tại khoản 3, Điều 45 Luật Cạnh tranh.

(Nguồn vụ việc: Cục Quản lý cạnh tranh điều tra, xử lý Công ty TNHH Panasonic  Việt Nam về hành vi quảng cáo nhằm cạnh tranh không lành mạnh – Quyết Thắng – Bản tin Cạnh Tranh & Người tiêu dùng số 20 – 9/2010, Bộ Công Thương, Cục Quản lí cạnh tranh).

2. Phân tích vụ việc về quảng cáo nhằm cạnh tranh không lành mạnh:

Theo quy định tại Điều 39 Luật Cạnh tranh 2004, Quảng cáo nhằm cạnh tranh không lành mạnh là một trong những hành vi cạnh tranh không lành mạnh. Luật Cạnh tranh 2004 không đưa ra định nghĩa quảng cáo nhằm cạnh tranh không lành mạnh, mặc dù vậy, dựa vào định nghĩa “hành vi cạnh tranh không lành mạnh” quy định tại Khoản 4 Điều 3 Luật Cạnh tranh thì có thể hiểu “quảng cáo nhằm cạnh tranh không lành mạnh là việc doanh nghiệp tiến hành hoạt động quảng cáo sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ trái với các chuẩn mực thông thường về đạo đức kinh doanh nhằm mục đích cạnh tranh, gây thiệt hại hoặc có thể gây thiệt hại đến lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của doanh nghiệp khác hoặc người tiêu dùng.”

Như vậy, các hoạt động quảng cáo bị cấm theo Luật cạnh tranh khi:

– Được tiến hành bởi các doanh nghiệp Việt Nam, hợp tác xã, doanh nghiệp nước ngoài hoạt động tại Việt Nam, Hiệp hội ngành, nghề kinh doanh trên thị trường

– Nhằm mục đích cạnh tranh

 – Trái với các chuẩn mực thông thường về đạo đức kinh doanh

– Gây thiệt hại hoặc có thể gây thiệt hại đến lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của doanh nghiệp khác hoặc người tiêu dùng

1. Chủ thể thực hiện hành vi quảng cáo nhằm cạnh tranh không lành mạnh

Về nguyên tắc, chủ thể của Luật cạnh tranh 2004 (điều 2) là các chủ thể tiến hành các hoạt động kinh tế nhằm mục đích lợi nhuận, chủ yếu là các doanh nghiệp tham gia hoạt động kinh doanh trên thị trường. Ở đây, khái niệm doanh nghiệp được hiểu theo nghĩa rộng, bao gồm mọi tổ chức hay cá nhân tham gia hoạt động tìm kiếm lợi nhuận một cách thường xuyên và chuyên nghiệp. Bên cạnh đó, chủ thể của luật cạnh tranh còn có thể là các nhóm doanh nghiệp liên kết với nhau dưới hình thức hiệp hội doanh nghiệp, các nghiệp đoàn,… và các cá nhân hành nghề tự do.

 Trong vụ việc này, chủ thể thực hiện hành vi quảng cáo nhằm cạnh tranh không lành mạnh là Công ty TNHH Panasonic Việt Nam. Công ty Panasonic Việt Nam là doanh nghiệp 100% vốn nước ngoài thành lập 2005 tại Việt Nam, cung cấp các sản phẩm từ điện tử tiêu dùng đến các thiết bị công nghiệp, xây dựng và gia dụng, cung cấp các dịch vụ khác. Kể từ khi thành lập tại Việt Nam cho đến nay, hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp ngày càng phát triển.

Như vậy, có thể thấy rằng Công ty Panasonic Việt Nam – một doanh nghiệp tham gia hoạt động kinh doanh trên thị trường, theo quy định của pháp luật cạnh tranh là chủ thể của hành vi quảng cáo nhằm cạnh tranh không lành mạnh.

2. Hành vi vi phạm của Công ty TNHH Panasonic Việt Nam

Công ty TNHH Panasonic Việt Nam đã vi phạm Điểm a, Khoản 3 Điều 45 Luật Cạnh tranh 2004: “3. Đưa thông tin gian dối hoặc gây nhầm lẫn cho khách hàng về một trong các nội dung sau đây: a) Giá, số lượng, chất lượng, công dụng, kiểu dáng, chủng loại, bao bì, ngày sản xuất, thời hạn sử dụng, xuất xứ hàng hoá, người sản xuất, nơi sản xuất, người gia công, nơi gia công”, mà cụ thể hơn là Công ty đã thực hiện hành vi quảng cáo đưa thông tin gây nhầm lẫn cho khách hàng về công dụng của sản phẩm.

 Theo pháp luật Việt Nam, quảng cáo đưa thông tin gây nhầm lẫn là việc chủ thể thực hiện quảng cáo đưa ra các thông tin có thể không hoàn toàn sai lệch so với thực tế nhưng lại không đầy đủ, không rõ ràng làm cho người tiêu dùng hiểu nhầm về hàng hoá, dịch vụ hoặc hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp. Trong trường hợp này, người quảng cáo có thể cố ý hoặc không cố ý làm khách hàng hay người tiêu dùng hiểu sai nhưng nội dung quảng cáo vẫn gây ảnh hưởng tiêu cực.

Đối tượng tác động trực tiếp của các hành vi này là khách hàng bao gồm khách hàng hiện tại và cả khách hàng tiềm năng của sản phẩm hàng hóa, dịch vụ. Đối tượng tác động gián tiếp là các doanh nghiệp là đối thủ cạnh tranh của Công ty TNHH Panasonic trên thị trường.

Nội dung quảng cáo là hành vi đưa thông tin gây nhầm lẫn về các thông tin liên quan công dụng của sản phẩm. Các quảng cáo gây nhầm lẫn thường cung cấp những thông tin mập mờ, không đầy đủ, không rõ ràng, làm cho người tiêu dùng có những hiểu nhầm về hàng hóa, dịch vụ của doanh nghiệp. Với những nhận thức thông thường của mình về sản phẩm, dịch vụ, người tiêu dùng khó có thể phân biệt được đâu là những thông tin chính xác, đâu là những thông tin gây hiểu nhầm.

Mục đích của hành vi là nhằm gây nhầm lẫn cho khách hàng, qua đó tác động đến sức mua hàng hóa, dịch vụ của doanh nghiệp mình, đồng thời cạnh tranh không lành mạnh với doanh nghiệp khác.

Đối với vụ việc công ty TNHH Panasonic Việt Nam giới thiệu về dòng máy điều hòa không khí mới (Envio I2, Envio P2) và tủ lạnh Panasonic, công ty đã đưa ra quảng cáo về sản phẩm của mình như sau:

*  Máy điều hòa Envio I2 và Envio P2: có khả năng lọc không khí tuyệt vời, làm sạch đến hơn 99% bụi bẩn, vi khuẩn và nấm mốc.

*  Tủ lạnh Panasonic: có tính năng tăng cường thành phần vitamin của thực phẩm lên tới 12%.

Trong khi đó, căn cứ vào kết quả điều tra của Cục Quản lí cạnh tranh, quảng cáo điều hòa Envio I2 và Envio P2 của Panasonic với tính năng “bất hoạt đến 99,9% vi khuẩn và nấm mốc” là không đúng thực tế, trong khi doanh nghiệp mới chỉ thử nghiệm tác động kháng khuẩn với đối với 02 loại vi khuẩn là Staphylocccus và Escherichia Coli mà không thể diệt hay vô hiệu hóa tất cả các loại virus, vi khuẩn. Đối với tủ lạnh, kết quả thử nghiệm sản phẩm mà công ty cung cấp lại chỉ áp dụng với rau quả chứ không phải thực phẩm nói chung. Hơn nữa, điều kiện thử nghiệm sản phẩm phải đáp ứng điều kiện môi trường nghiêm ngặt mà không phải được tiến hành trong môi trường bình thường.

Nếu như người tiêu dùng chỉ đọc thông tin mà công ty quảng cáo, rõ ràng họ sẽ hiểu rằng sản phẩm điều hòa Envio có các tính năng ưu việt, tác dụng bất hoạt 99,9% đối với tất cả các loại vi khuẩn, nấm mốc, còn Tủ lạnh có thể làm tăng cường vitamin của thực phẩm (bao gồm cả rau củ, thịt, cá,…) lên đến 12% mà không nghĩ rằng các sản phẩm này không hề có tính năng ưu việt đến vậy, những thông tin mà họ nhận được về sản phẩm là sai lệch so với thực tế.

Hành vi đưa thông tin quảng cáo sản phẩm đến khách hàng hoàn toàn khác với kết quả thử nghiệm sản phẩm của Công ty TNHH Panasonic Việt Nam rõ ràng là hành vi cố ý đưa thông tin gây nhầm lẫn về công dụng sản phẩm. Đây là hành vi không trung thực, trái với chuẩn mực đạo đức thông thường trong kinh doanh, nhằm mục đích cạnh tranh.

Xem xét kĩ quảng cáo của Công ty Panasonic thì hành vi quảng cáo của công ty không thể là quảng cáo so sánh bởi Công ty không đưa ra bất cứ một sản phẩm cùng loại nào để nhằm so sánh tính năng của sản phẩm, cũng không thể là hành vi quảng cáo bắt chước bởi quảng cáo của công ty không khiến khách hàng nhầm tưởng tủ lạnh, điều hòa của Panasonic là sản phẩm của một doanh nghiệp khác.

 Về việc gây thiệt hại của hành vi quảng cáo trên, dựa vào các thông tin quảng cáo, người tiêu dùng sẽ đem so sánh với các sản phẩm cùng loại của công ty khác, họ sẽ có xu hướng muốn tiêu dùng sản phẩm điều hòa và tủ lạnh của Công ty Panasonic hơn, vì thế sẽ làm giảm sức tiêu thụ sản phẩm của công ty khác. Việc công ty TNHH Panasonic quảng cáo sản phẩm đưa ra thông tin sai lệch đến khách hàng đã gây cạnh tranh không lành mạnh, gây thiệt hại cho các doanh nghiệp đối thủ.

Từ những phân tích trên, có thể khẳng định rằng Công ty TNHH Panasonic Việt Nam đã thực hiện hành vi quảng cáo nhằm cạnh tranh không lành mạnh theo Điểm a Khoản 3 Điều 45 Luật Cạnh tranh 2004, cụ thể là hành vi đưa thông tin gây nhầm lẫn cho khách hàng về công dụng của sản phẩm.

Luật sư tư vấn quảng cáo nhằm cạnh tranh không lành mạnh: 1900.6568

3. Xử lý hành vi vi phạm của Công ty TNHH Panasonic Việt Nam:

Về thẩm quyền xử lí vụ việc: theo quy định của Luật Cạnh tranh, vụ việc về hành vi cạnh tranh không lành mạnh do Cục Quản lí cạnh tranh thụ lí giải quyết (Điều 49 Luật Cạnh tranh). Cơ quan này sẽ giải quyết căn cứ vào khiếu nại của đối thủ cạnh tranh của chủ thể có hành vi vi phạm hoặc khiếu nại từ người tiêu dùng hoặc Cơ quan Quản lí cạnh tranh tự phát hiện ra vi phạm (Điều 58 Luật Cạnh tranh).

Về hướng xử lí: Tại thời điểm xảy ra vụ việc (năm 2010), Cục Quản lí cạnh tranh đã xử lí hành vi vi phạm của Công ty TNHH Panasonic Việt Nam theo Nghị định 120/2005/NĐ-CP Quy định về xử lý vi phạm pháp luật trong lĩnh vực cạnh tranh. Theo đó, hành vi quảng cáo đưa thông tin gây nhầm lẫn cho khách hàng về công dụng sản phẩm nhằm cạnh tranh không lành mạnh có thể bị Phạt tiền từ 15.000.000 đồng đến 25.000.000 đồng. Nếu hàng hoá, dịch vụ liên quan là các mặt hàng quy định tại điểm a khoản 2 Điều 10 của Nghị định này hoặc quy mô quảng cáo thuộc phạm vi từ hai tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương trở lên thì bị phạt tiền từ 30.000.000 đồng đến 50.000.000 đồng.

Ngoài việc bị phạt tiền, doanh nghiệp vi phạm còn có thể bị áp dụng một hoặc một số hình thức xử phạt bổ sung và biện pháp khắc phục sau đây: a) Tịch thu tang vật, phương tiện được sử dụng để thực hiện hành vi vi phạm bao gồm cả tịch thu toàn bộ khoản lợi nhuận thu được từ việc thực hiện hành vi vi phạm; b) Buộc cải chính công khai.

Theo quy định trên, Cục Quản lí cạnh tranh đã phạt Công ty TNHH Panasonic Việt Nam 30.000.000 đồng. Ngoài việc bị phạt tiền, công ty còn buộc phải cải chính công khai.

Hiện nay, Nghị định 120/2005/NĐ-CP đã hết hiệu lực và được thay thế bởi Nghị định 71/2014/NĐ-CP Quy định chi tiết luật cạnh tranh về xử lý vi phạm pháp luật trong lĩnh vực cạnh tranh. Đối với việc xử lí hành vi quảng cáo nhằm cạnh tranh không lành mạnh, Nghị định 71/2014/NĐ-CP đã tăng mức phạt lên nhiều so với Nghị định 120/2005/NĐ-CP, hơn nữa Nghị định 71/2014 quy định các hành vi quảng cáo nhằm cạnh tranh không lành mạnh khác nhau thì chịu mức phạt khác nhau chứ không đồng nhất mức phạt đối với tất cả các hành vi như Nghị định 120/2005. Cụ thể, việc xử lí đối với hành vi quảng cáo nhằm cạnh tranh không lành mạnh được quy định tại Điều 33:

“1. Phạt tiền từ 60.000.000 đồng đến 80.000.000 đồng đối với hành vi quảng cáo sau đây:

a) So sánh trực tiếp hàng hóa, dịch vụ của mình với hàng hóa, dịch vụ cùng loại của doanh nghiệp khác;

b) Bắt chước một sản phẩm quảng cáo khác để gây nhầm lẫn cho khách hàng.

2. Phạt tiền từ 80.000.000 đồng đến 140.000.000 đồng đối với hành vi quảng cáo đưa thông tin gian dối hoặc gây nhầm lẫn cho khách hàng về một trong các nội dung: Giá, số lượng, chất lượng, công dụng, …

3. Ngoài việc bị phạt tiền quy định tại Khoản 1, Khoản 2 Điều này, doanh nghiệp vi phạm còn có thể bị áp dụng một hoặc một số hình thức xử phạt bổ sung và biện pháp khắc phục Hậu quả quy định tại Khoản 4 Điều 28 của Nghị định này.”

 Khoản 4 Điều 28 Nghị định 71/2014/NĐ-CP quy định:

 “4. Ngoài việc bị phạt tiền theo Khoản 1, Khoản 2 và Khoản 3 Điều này, doanh nghiệp vi phạm còn có thể bị áp dụng một hoặc một số hình thức xử phạt bổ sung và biện pháp khắc phục sau đây: a) Tịch thu tang vật, phương tiện được sử dụng để thực hiện hành vi vi phạm bao gồm cả tịch thu khoản lợi nhuận thu được từ việc thực hiện hành vi vi phạm; b) Buộc cải chính công khai.”

Như vậy, nếu Công ty TNHH Panasonic thực hiện hành vi tại thời điểm hiện nay thì căn cứ vào quy định trên, Công ty có thể bị phạt tiền từ 80 000 000 đồng đến 140 000 000 đồng. Ngoài ra công ty còn có thể bị áp dụng một hoặc một số hình thức xử phạt bổ sung và biện pháp khắc phục Hậu quả quy định tại Khoản 4 Điều 28 của Nghị định 71/2014/NĐ-CP.