Khái niệm sai lệch chuẩn mực xã hội

Khái niệm sai lệch chuẩn mực xã hội thường được hiểu ở hai góc độ sau:

   – Sai lệch chuẩn mực xã hội là hành vi của một cá nhân hay một nhóm xã hội vi phạm các nguyên tắc, quy định của chuẩn mực xã hội (hành vi sai lệch).

  Hành vi bao gồm một chuỗi hành động nối tiếp nhau một cách tương đối nhằm đạt được mục đích để thỏa mãn nhu cầu của con người. Trong nghiên cứu xã hội học tội phạm, các nhà nghiên cứu chủ yếu quan tâm và nghiên cứu về sự sai lệch chuẩn mực xã hội theo ý nghĩa thứ nhất – hành vi sai lệch. Tức là loại chuẩn mực này đưa ra trên cơ sở những yêu cầu chung của cộng đồng nhằm khuôn định hành vi cá nhân phải tuân theo. Những cá nhân nào trong cộng đồng có hành vi khác với yêu cầu được hướng dẫn thì coi là hành vi lệch chuẩn.

  – Sai lệch chuẩn mực xã hội được hiểu là những tình huống, sự kiện cụ thể của cuộc sống đóng vai trò là những nhân tố phá vỡ sự tác động của các chuẩn mực xã hội (tình huống sai lệch).

  Có thể nhận thấy, những gì được coi là sai lệch, trên hết là một vấn đề được xác định về mặt xã hội bởi một cộng đồng xã hội hay một nhóm người bên trong cộng đồng đó. Tuy nhiên, theo ý nghĩa xã hội học, sai lệch là một hành vi xã hội, nó bao hàm sự phản ứng của một số người chủ chốt đối với hành vi của những người khác đi kèm theo một loại trừng phạt nào đó, như phản đối, tẩy chay, cầm tù hay hành quyết.

  Bản chất xã hội của sự sai lệch còn có tính tương đối về mặt không gian văn hóa (có thể bị coi là sai lệch ở nhóm xã hội hay xã hội này nhưng lại không bị coi là sai lệch hoặc không nghiêm trọng đến thế ở xã hội hay cộng đồng khác) và biến đổi theo thời gian tùy thuộc vào biến đổi xã hội. Ví dụ như về cách ăn mặc của học sinh, với cùng một hành vi là mặc áo sơ mi và quần ngố, nếu học sinh đó ăn mặc như vậy tới trường thì chắc chắn là không phù hợp, sẽ bị mọi người đánh giá và coi đó là sai lệch chuẩn mực xã hội. Nhưng nếu với bộ quần áo đó mà học sinh này mặc đi chơi với bạn bè thì lại được coi là rất phù hợp và đứng đắn. Vậy nên một hành vi có thể sai lệch ở địa điểm này nhưng lại phù hợp ở địa điểm khác. Và chúng ta nên có sự nhận thức rõ ràng để không phạm phải các hành vi sai lệch chuẩn mực xã hội.

>>> Luật sư tư vấn pháp luật trực tuyến qua tổng đài: 1900.6568    

  Tóm lại, hành vi sai lệch chính là hành vi hay là tình huống, sự kiện cụ thể của cá nhân hoặc xã hội vi phạm chuẩn mực xã hội nhất định nhưng không thể quan niệm như là tuyệt đối hay phổ biến và phải được coi như là biến đổi về mặt xã hội tùy thuộc vào những gì mà một xã hội đặc thù hay một nhóm xã hội ở một thời điểm nhất định coi là lệch lạc bởi các chuẩn mực xã hội không chỉ là tích cực, chủ động hay tiêu cực, thụ động trong xã hội, cộng đồng, giai đoạn này hay xã hội, cộng đồng, giai đoạn khác. Do đó, việc đưa ra các khái niệm nhất định về hành vi sai lệch chuẩn mực xã hội trên đây cũng cần phải hiểu trên nhiều khía cạnh, không phải chuẩn mực xã hội nào cũng là tốt đẹp, cần duy trì và thừa nhận.