Bảo hiểm nhân thọ là gì? Đặc điểm và phân loại bảo hiểm nhân thọ?

1. Bảo hiểm nhân thọ là gì?

Theo quy định tại khoản 13 Điều 4 Luật kinh doanh bảo hiểm năm 2022 quy định:

“Bảo hiểm nhân thọ là loại nghiệp vụ bảo hiểm cho trường hợp người được bảo hiểm sống hay chết.”

Bảo hiểm nhân thọ là sự cam kết giữa công ty bảo hiểm với người tham gia bảo hiểm mà trong đó công ty bảo hiểm có trách nhiệm trả số tiền bảo hiểm (số tiền bảo hiểm) cho người tham gia khi người tham gia có những sự kiện đã định trước còn người tham gia bảo hiểm có trách nhiệm nộp phí bảo hiểm đầy đủ và đúng thời hạn.

Theo phương diện pháp lý, bảo hiểm nhân thọ là hợp đồng cam kết chi trả tiền bảo hiểm của công ty bảo hiểm nhân thọ khi người được bảo hiểm không may xảy ra rủi ro bất trắc với điều kiện bên mua bảo hiểm đóng phí định kỳ đầy đủ theo thời gian thỏa thuận trước có thể là 5 năm, 10 năm, 30 năm…. Trong đó:

– Doanh nghiệp bảo hiểm hay công ty bảo hiểm nhân thọ là doanh nghiệp được thành lập, tổ chức và hoạt động theo quy định của Luật này và các quy định khác của pháp luật có liên quan để kinh doanh bảo hiểm, tái bảo hiểm.

– Người được bảo hiểm là người mà sức khỏe, tính mạng của người đó là đối tượng được bảo hiểm chính của hợp đồng bảo hiểm nhân thọ. Hiện nay, một hợp đồng bảo hiểm chỉ có một người được bảo hiểm chính (trừ một số sản phẩm tham gia cho thai phụ).

– Bên mua bảo hiểm thực chất là người đóng phí bảo hiểm định kỳ để duy trì hợp đồng. Người được bảo hiểm có thể là bên mua bảo hiểm.

Một hợp đồng bảo hiểm có hai phần: phần bảo hiểm nhân thọ chính và phần bảo hiểm bổ trợ mua kèm sản phẩm chính. Theo đó, phụ thuộc vào từng gói bảo hiểm mà khách hàng tham gia, bảo hiểm nhân thọ sẽ bảo hiểm cho những rủi ro tai nạn, thương tật, bệnh hiểm nghèo, tử vong và ốm đau nằm viện, phẫu thuật, nha khoa, thai sản…

Mục đích chính của bảo hiểm nhân thọ là bảo vệ con người trước những rủi ro bất ngờ, nhưng bên cạnh đó bảo hiểm nhân thọ kết hợp yếu tố tiết kiệm và đầu tư.

2. Đặc điểm bảo hiểm nhân thọ:

Bảo hiểm nhân thọ là một loại nghiệp vụ bảo hiểm cho người được bảo hiểm sống hoặc chết. Chính vì vậy mà bảo hiểm nhân thọ mang những đặc điểm cơ bản sau:

Thứ nhất, tuổi thọ, tính mạng, sức khỏe  con người không xác định được giá trị.

Thứ hai, sự kiện bảo hiểm không không hoàn toàn gắn liền với rủi ro.

Sự kiện bảo hiểm là sự kiện khách quan do các bên thỏa thuận hoặc pháp luật quy định mà khi sự kiện đó xảy ra thì doanh nghiệp bảo hiểm phải trả tiền bảo hiểm cho người thụ hưởng hoặc bồi thường cho người được bảo hiểm.

Thứ ba, chỉ công ty bảo hiểm nhân thọ mới được cung cấp. Bảo hiểm nhân thọ là bảo hiểm con người đây là thuộc tính cơ bản nhất của bảo hiểm thọ các loại bảo hiểm khác không khác. Ví dụ: bạn tham gia bảo hiểm tính mạng, sức khỏe thì bạn phải đóng phí khi tham gia bảo hiểm. Trong khoản thời gian tham gia bảo hiểm nếu bạn gặp rủi ro như tai nạn thì bạn sẽ được bên bảo hiểm chi trả các chi phí phát sinh trong việc gặp rủi ro này.

Thứ tư, đây là loại hợp đồng dài hạn và thường mang tính tiết kiệm.

Thứ năm, bảo hiểm nhân thọ là loại hợp đồng với các điều khoản mẫu nên yêu cầu rất cao về tính linh hoạt và tính minh bạch.

3. Phân loại bảo hiểm nhân thọ:

– Căn cứ vào phạm vi bảo hiểm:

+ bảo hiểm sinh kỳ: khi người bảo hiểm sống đến một thời điểm đã được quy định trong hợp đồng công ty bảo hiểm sẽ chi trả số tiền bảo hiểm.

+ bảo hiểm tử kỳ: khi người bảo hiểm chết trong thời gian được quy định trong hợp đồng, công ty bảo hiểm sẽ chi trả số tiền bảo hiểm.

+ bảo hiểm trọn đời: sự kiện bảo hiểm là người được bảo hiểm chết vào bất kỳ thời điểm nào trong suốt cuộc đời người đó.

+ bảo hiểm liên kết đầu tư: phí bảo hiểm đồng thời là khoản đầu tư của người tham gia bảo hiểm.

– Căn cứ vào đối tượng được bảo hiểm: căn cứ vào đối tượng này thì có bảo hiểm cá nhân và bảo hiểm nhóm.

– Căn cứ vào lợi ích của khách hàng:

+ Bảo hiểm rủi ro đơn thuần: Loại bảo hiểm này có khoản phí thấp, được bảo vệ ở mức cao.

+ Sản phẩm rủi ro kết hợp với tích lỹ: loại bảo hiểm này thì khoản phí bảo hiểm còn mang tính chất của tiền gửi định giá.

4. Các nghiệp vụ bảo hiểm nhân thọ:

Xét theo phương diện kỹ thuật, Luật Kinh doanh bảo hiểm có phân loại bảo hiểm nhân thọ gồm các nghiệp vụ bảo hiểm sau:

+ Bảo hiểm trọn đời

Bảo hiểm trọn đời là nghiệp vụ bảo hiểm cho trường hợp người được bảo hiểm chết vào bất kỳ thời điểm nào trong suốt cuộc đời của người đó.

Hiện nay, bảo hiểm nhân thọ trọn đời thường có những dạng sản phẩm chính sau đây:

Bảo hiểm trọn đời không chia lãi: Có mức phí và số tiền bảo hiểm cố định suốt đời. Người thụ hưởng sẽ nhận được khoản tiền đúng bằng số tiền bảo hiểm đã được xác định từ trước trong hợp đồng bảo hiểm.

Bảo hiểm trọn đời có chia lãi: Người thụ hưởng sẽ nhận được số tiền bảo hiểm khi người được bảo hiểm chết bao gồm cả khoản lãi chia cho chủ hợp đồng

Bảo hiểm trọn đời chi phí thấp: Là hợp đồng bảo hiểm nhân thọ có số tiền bảo hiểm “đảm bảo” cơ bản, số tiền này thấp hơn số tiền bảo hiểm đảm bảo được trả khi chết. Số tiền bảo hiểm cơ bản sẽ tăng dần hàng năm do số tiền thưởng hàng năm được cộng dồn vào số tiền bảo hiểm.

+ Bảo hiểm sinh kỳ

Bảo hiểm sinh kỳ là nghiệp vụ bảo hiểm cho trường hợp người được bảo hiểm sống đến một thời hạn nhất định, theo đó doanh nghiệp bảo hiểm phải trả tiền bảo hiểm cho người thụ hưởng, nếu người được bảo hiểm vẫn sống đến thời hạn được thỏa thuận trong hợp đồng bảo hiểm. Trên thực tế, hầu hết các công ty bảo hiểm không triển khai loại hình bảo hiểm này.

+ Bảo hiểm tử kỳ

Bảo hiểm tử kỳ là nghiệp vụ bảo hiểm cho trường hợp người được bảo hiểm chết trong một thời hạn nhất định, theo đó doanh nghiệp bảo hiểm phải trả tiền bảo hiểm cho người thụ hưởng, nếu người được bảo hiểm chết trong thời hạn được thỏa thuận trong hợp đồng bảo hiểm. Để mang đến phạm vi bảo vệ rộng hơn, các công ty bảo hiểm đã bổ sung thêm các quyền lợi khác cho khách hàng tham gia sản phẩm này. Một số công ty bảo hiểm triển khai sản phẩm bảo hiểm tử kỳ theo hình thức là sản phẩm bổ trợ mua kèm sản phẩm chính.

+ Bảo hiểm hỗn hợp

Bảo hiểm hỗn hợp là nghiệp vụ bảo hiểm kết hợp bảo hiểm sinh kỳ và bảo hiểm tử kỳ.

Người tham gia bảo hiểm sẽ được công ty bảo hiểm chi trả quyền lợi khi gặp các rủi ro về sức khỏe như bệnh lý nghiêm trọng, bệnh hiểm nghèo, tai nạn gây thương tật theo hợp đồng bảo hiểm. Ngoài ra, tùy thuộc vào sản phẩm bảo hiểm nhân thọ và các điều khoản quy định trong hợp đồng bảo hiểm, người tham gia bảo hiểm sẽ được công ty bảo hiểm thực hiện chi trả quyền lợi để hỗ trợ tài chính nhằm có điều kiện chăm sóc y tế tận tình, tiếp cận với phương thức chữa bệnh hiện đại, có thể vượt qua giai đoạn khắc phục rủi ro, sớm ổn định cuộc sống.

Trường hợp xấu nhất khi người tham gia bảo hiểm gặp rủi ro bất ngờ dẫn đến tử vong, người thụ hưởng quy định trong hợp đồng sẽ nhận được số tiền bảo hiểm lớn, tùy theo điều khoản của mỗi hợp đồng bảo hiểm, giúp đảm bảo cuộc sống và các kế hoạch tương lai khi mất đi người trụ cột gia đình.

+ Bảo hiểm trả tiền định kỳ

Bảo hiểm trả tiền định kỳ là nghiệp vụ bảo hiểm cho trường hợp người được bảo hiểm sống đến một thời hạn nhất định; sau thời hạn đó doanh nghiệp bảo hiểm phải trả tiền bảo hiểm định kỳ cho người thụ hưởng theo thỏa thuận trong hợp đồng bảo hiểm.

+ Bảo hiểm liên kết đầu tư

Bảo hiểm liên kết đầu tư là loại hình bảo hiểm có cơ cấu phí bảo hiểm và quyền lợi bảo hiểm được tách bạch giữa phần bảo hiểm rủi ro và phần đầu tư. Bên mua bảo hiểm được linh hoạt trong việc xác định phí bảo hiểm và số tiền bảo hiểm theo thỏa thuận tại hợp đồng bảo hiểm.

+ Bảo hiểm hưu trí

Bảo hiểm hưu trí là nghiệp vụ bảo hiểm cho trường hợp người được bảo hiểm đạt đến độ tuổi xác định được doanh nghiệp bảo hiểm trả tiền bảo hiểm theo thỏa thuận trong hợp đồng bảo hiểm.

Quyền lợi hưu trí được chi trả định kỳ đến khi người được bảo hiểm tử vong hoặc tối thiểu 15 (mười lăm) năm, tùy theo thỏa thuận tại hợp đồng bảo hiểm. Theo đó, với khoản trợ cấp định kỳ, người tham gia sẽ chắc chắn có khoản tiền dưỡng già khi không có khả năng làm ra tiền mà không cần dựa dẫm hay lệ thuộc vào con chá

Trên thực tế, không có nhiều công ty bảo hiểm nhân thọ triển khai đầy đủ các loại hình sản phẩm bảo hiểm nhân thọ nêu trên. Tuy nhiên, hầu hết các công ty bảo hiểm tập trung vào ba loại sản phẩm chính là bảo hiểm truyền thống, bảo hiểm liên kết chung và bảo hiểm liên kết đơn vị.