Xây dựng nhà ở sai giấy phép xây dựng bị phạt bao nhiêu?

1. Mức xử phạt đối với hành vi xây dựng nhà ở sai giấy phép xây dựng?

1.1. Xử phạt hành chính trong lĩnh vực xây dựng được hiểu như thế nào?

Xây dựng là một quy trình thiết kế và thi công nên các cơ sở hạ tầng hoặc công trình, nhà ở. Hoạt động xây dựng khác với hoạt động sản xuất ở chỗ, sản xuất tạo ra một lượng lớn sản phầm với những chi tiết giống nhau, còn xây dựng nhắm tới những sản phâm tại những địa điểm dành cho từng đối tượng khách hàng riêng biệt. Tại những quốc gia phát triển thì ngành công nghiệp xây dựng đóng góp từ 6 đến 9% tổng sản phẩm nội địa. 

Từ khái niệm “xử phạt vi phạm hành chính” trong lĩnh vực hành chính, có thể rút ra khái niệm “xử phạt hành chính trong lĩnh vực xây dựng nhà ở” như sau: xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực xây dựng nhà ở là hoạt động của cơ quan nhà nước, người có thẩm quyền áp dụng hình thức xử phạt, biện pháp khắc phục hậu quả với cá nhân, tổ chức thực hiện hành vi vi phạm hành chính trong lĩnh vực xây dựng nhà ở theo quy định của pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính.

1.2. Mức xử phạt đối với hành vi xây dựng nhà ở sai giấy phép xây dựng?

Theo quy định tại Nghị định số 16/2022/NĐ-CP của Chính phủ quy định về xử phạt vi phạm quy định về trật tự xây dựng, khi phạt tiền đối với chủ đầu tư tổ chức thi công xây dựng công trình sai nội dung giấy phép được cấp có thẩm quyền cấp (Ủy ban nhân dân cấp tỉnh, ủy quyền cho Sở Xây dựng, Ban quản lý khu công nghiệp, khu chế xuất, khu công nghệ cao, khu kinh tế, Ủy ban nhân dân cấp huyện theo Luật Xây dựng năm 2020), thì mức xử phạt đối với chủ đầu tư có hành vi vi phạm các quy định về trật tự xây dựng là:

Thứ nhất, đối với trường hợp cấp phép sửa chữa, cải tạo, di dời công trình và giấy phép xây dựng có thời hạn, thì áp dụng mức xử phạt như sau:

– Trường hợp xây dựng nhà ở riêng lẻ thông thường thì bị phạt từ 15 triệu đồng đến 20 triệu đồng;

– Trường hợp xây dựng nhà ở riêng lẻ tại khu bảo tồn, khu di tích lịch sử, văn hóa hoặc công trình xây dựng khác thì bị phạt từ 25 triệu đồng đến 30 triệu đồng; 

– Trường hợp xây dựng công trình mà đòi hỏi phải có yêu cầu lập báo cáo nghiên cứu tính khả thi khi đầu tư xây dựng hoặc công trình mà phải lập báo cáo kinh tế kĩ thuật khi đầu tư xây dựng thì bị phạt tiền với mức từ 70 triệu đồng đến 90 triệu đồng. 

Thứ hai, đối với trường hợp cấp giấy phép xây dựng mới, thì áp dụng mức xử phạt như sau:

– Đối với việc xây dựng nhà ở riêng lẻ thì mức phạt sẽ là từ 30 triệu đồng đến 40 triệu đồng;

– Trường hợp xây dựng nhà ở riêng lẻ tại khu bảo tồn, khu di tích lịch sử, văn hóa hoặc công trình xây dựng khác thì bị phạt từ 50 triệu đồng đến 70 triệu đồng; 

– Trường hợp xây dựng công trình mà đòi hỏi phải có yêu cầu lập báo cáo nghiên cứu tính khả thi khi đầu tư xây dựng hoặc công trình mà phải lập báo cáo kinh tế kĩ thuật khi đầu tư xây dựng thì bị phạt tiền với mức từ 100 triệu đồng đến 120 triệu đồng. 

2. Khi xây dựng nhà ở sai giấy phép xây dựng thì có cách nào để không bị phá dỡ không?

Trình tự, thủ tục xử phạt đối với hành vi xây dựng sai giấy phép theo nghị định số 16/2022/NĐ-CP được tiến hành như sau: 

Thứ nhất, lập biên bản vi phạm hành chính và yêu cầu dừng thi công xây dựng công trình. Thanh tra viên xây dựng hoặc cán bộ quản lý xây dựng cấp xã có trách nhiệm phát hiện kịp thời các hành vi vi phạm pháp luật xây dựng trên địa bàn và lập biên bản vi phạm ngừng thi công xây dựng công trình đồng thời yêu cầu chủ đầu tư thực hiện các nội dung được ghi trong biên bản. Biên bản ngừng thi công xây dựng phải được ghi rõ nội dung vi phạm và biện pháp xử lý đồng thời phải gửi ngay biên bản này cho chủ tịch ủy ban nhân dân cấp để báo cáo.

Thứ hai, đình chỉ thi công xây dựng. Trong thời hạn 24 giờ, Kể từ khi lập biên bản ngừng thi công xây dựng mà chủ đầu tư không ngừng thi công để thực hiện các nội dung trong biên bản thì chủ tịch ủy ban nhân dân cấp xã ban hành quyết định đình chỉ thi công xây dựng công trình và buộc chủ đầu tư thực hiện các nội dung theo như đã quy định. Trong vòng 24 giờ, kể từ thời điểm ban hành quyết định đình chỉ thi công xây dựng thì chủ tịch vì ban nhân dân xã tổ chức một lực lượng cấm các phương tiện vận chuyển vật tư và vật liệu vào thi công xây dựng công trình đang vi phạm pháp luật về xây dựng. Người có thẩm quyền ký kết hợp đồng dịch vụ ngừng cung cấp các dịch vụ đối với công trình vi phạm.

Thứ ba, cưỡng chế phá dỡ công trình vi phạm. Ủy ban nhân dân cấp xã ban hành quyết định cưỡng chế phá dỡ và tổ chức phá vỡ sau thời hạn ba ngày tính cả ngày nghỉ, kể từ khi ban hành quyết định đình chỉ thi công đối với công trình vi phạm. Sau thời gian 10 ngày kể từ ngày ban hành quyết định đình chỉ thi công thì phải lập phương án phá dỡ và buộc chủ đầu tư không thực hiện các nội dung ghi trong biên bản luôn thực hiện thi công xây dựng.

Đối với công trình xây dựng vi phạm mà do ủy ban nhân dân cấp huyện hoặc Sở xây dựng cấp giấy phép xây dựng, trong thời hạn 24 giờ, kể từ khi ủy ban nhân dân cấp xã ban hành quyết định đình chỉ thi công, Ủy ban nhân dân cấp xã có trách nhiệm gửi hồ sơ lên chủ tịch ủy ban nhân dân cấp huyện. Trong thời hạn ba ngày kể từ ngày nhận được hồ sơ hợp lệ thì chủ tịch ủy ban nhân dân huyện ban hành quyết định cưỡng chế. Theo đó chủ tịch ủy ban nhân dân xã chịu trách nhiệm tổ chức phá dỡ cưỡng chế.

Thứ tư, cưỡng chế phá dỡ trông trình vi phạm. Việc phá dỡ phải có phương án nhằm bảo đảm an toàn trong quá trình thực hiện. Đối với những công trình xây dựng yêu cầu phải phê duyệt phương án phá dỡ thì phương án phá dỡ phải do chủ đầu tư tổ chức lập. Trường hợp không đủ điều kiện lập phương án thì chủ đầu tư phải thuê tổ chức tư vấn đủ năng lực pháp luật để lập. Trường hợp bị cưỡng chế phá dỡ thì người có thẩm quyền ban hành quyết định cưỡng chế chỉ định tổ chức tư vấn lập phương án và chủ đầu tư phải chịu mọi chi phí.

Phương án phá dỡ phải thể hiện được các biện pháp quy trình phá dỡ cung cấp trang thiết bị máy móc phục vụ quá trình phá dỡ để đảm bảo tính an toàn và vệ sinh môi trường cũng như an ninh trật tự.

Tổ chức phá dỡ cũng phải đủ điều kiện năng lực theo quy định của pháp luật. Trường hợp không phải là phương án thì việc phá dỡ phải đảm bảo an toàn về người, tài sản và vệ sinh môi trường. 

Như vậy, theo nghị định trên, thì khi bị xử phạt vi phạm hành chính, chủ đầu tư sẽ có thời hạn là 90 ngày để nộp và điều chỉnh Giấy phép xây dựng. Trong thời hạn đó, nếu xin được thì không phải áp dụng biện pháp khắc phục hậu quả là phá dỡ công trình đang thi công. Nếu không xin được giấy phép thì sẽ phải phá dỡ công trình xây dựng trái với giấy phép xây đựng được cơ quan có thẩm quyền cấp trước đó.

3. Các biện pháp khắc phục hậu quả xây dựng nhà ở sai giấy phép xây dựng:

Ngoài các hình thức trách nhiệm hành chính mang tính chất xử phạt nói trên, thì pháp luật xây dựng hiện hành mà cụ thể là Nghị định số 16/2022/NĐ-CP của Chính phủ quy định về xử phạt vi phạm quy định về trật tự xây dựng ngày 28/01/2022, còn quy định những biện pháp trách nhiệm hành chính mang tính chất khôi phục lại quyền lợi hợp pháp bị vi phạm hành chính xâm hại. Các biện pháp khắc phục hậu quả này có thể kể đến như:

– Buộc khôi phục lại tình trạng ban đầu;

– Buộc thực hiện các biện pháp khắc phục tình trạng ô nhiễm môi trường, buộc cải chính thông tin sai sự thật hoặc gây nhầm lẫn;

– Buộc nộp lại số lợi bất hợp pháp có được do thực hiện hành vi vi phạm hành chính;

– Buộc phá dỡ công trình xây dựng, bộ phận của công trình xây dựng vi phạm;

– Cùng các biện pháp khác theo quy định của Chính Phủ. 

Các văn bản pháp luật được sử dụng trong bài viết:

Luật Xây dựng năm 2014, sửa đổi bổ sung năm 2020;

Luật Nhà ở năm 2014;

Nghị định số 16/2022/NĐ-CP của Chính phủ quy định về xử phạt vi phạm quy định về trật tự xây dựng ngày 28/01/2022.