Ngày 11-4 Hội đồng xét xử Tòa án nhân dân TP.HCM đã tuyên phạt bà Trương Mỹ Lan tử hình về tội tham ô tài sản và 20 năm tù về tội đưa hối lộ và 20 năm tù về tội vi phạm quy định về cho vay ở trong hoạt động của các tổ chức tín dụng. Vậy Bà Trương Mỹ Lan bị tuyên án tử hình còn cửa nào thoát án tử?
Mục lục bài viết
1. Sơ lược vụ án của Trương Mỹ Lan:
Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an đã ban hành kết luận điều tra, đề nghị truy tố 86 bị can trong vụ án liên quan Công ty CP Tập đoàn Vạn Thịnh Phát (được viết tắt là Tập đoàn Vạn Thịnh Phát), Ngân hàng TMCP Sài Gòn (SCB) và một số đơn vị. Trong 86 bị can thì bà Trương Mỹ Lan, Chủ tịch Tập đoàn Vạn Thịnh Phát, bị đề nghị truy tố 3 tội danh đó là: Đưa hối lộ, Vi phạm quy định về hoạt động của ngân hàng và Tham ô tài sản.
Theo kết luận, trong quá trình hoạt động, Tập đoàn Vạn Thịnh Phát đã thực hiện xây dựng “hệ sinh thái Vạn Thịnh Phát” với hơn hơn 1.000 doanh nghiệp, chia thành 4 nhóm chính có quan hệ chặt chẽ với nhau, gồm có: nhóm định chế tài chính, nhóm công ty có hoạt động kinh doanh tại Việt Nam, nhóm những công ty “ma’’ tại Việt Nam và mạng lưới công ty tại nước ngoài. Trong nhóm định chế tài chính thì SCB có vai trò đặc biệt quan trọng, được bị can Trương Mỹ Lan sử dụng như là một công cụ tài chính để cấp vốn cho các công ty trong hệ sinh thái. Các hoạt động của ngân hàng này đều cơ bản phục vụ hoạt động của nữ chủ tịch tập đoàn.
Với chủ trương lợi dụng hoạt động của ngân hàng trong việc huy động nguồn vốn, đáp ứng về nhu cầu kinh doanh của “hệ sinh thái Vạn Thịnh Phát”, bị can Trương Mỹ Lan đã thâu tóm được 3 ngân hàng tư nhân bằng việc mua, sở hữu phần lớn số lượng cổ phần rồi thao túng.
Từ tháng 12-2011, bằng hình thức nhờ người đứng tên sở hữu cổ phần, bà Lan đã nắm giữ hơn 81% cổ phần của Ngân hàng TMCP Sài Gòn (cũ), hơn 98% số cổ phần của Ngân hàng TMCP Việt Nam Tín Nghĩa và hơn 80% số cổ phần của Ngân hàng TMCP Đệ Nhất. Sau khi 3 ngân hàng trên hợp nhất thành SCB thì bị can Trương Mỹ Lan tiếp tục nhờ người đứng tên hơn 85% cổ phần của ngân hàng này. Cũng với chính thủ đoạn nhờ người đứng tên, nữ doanh nhân này đã mua cổ phần và tăng tỉ lệ sở hữu cổ phần tại đây lên hơn 91% vào ngày 1-1-2018. Bằng cách là nắm quyền chi phối, bị can Lan đã đưa người của mình hoặc là sử dụng các cá nhân tin tưởng, thân tín đều là những người có trình độ, hoạt động lâu năm ở trong lĩnh vực tài chính ngân hàng vào các vị trí chủ chốt của SCB. Những người này đều đã nghe theo chỉ đạo của bà Lan và được trả lương cao, từ 200 – 500 triệu đồng/tháng.
Về hoạt động của SCB, đáng chú ý, ngân hàng này được sử dụng như là “một công cụ tài chính để huy động tiền gửi của người dân và các tổ chức”. Tuy nhiên, ở trong hoạt động cho vay, SCB lại chủ yếu phục vụ mục đích cá nhân của Trương Mỹ Lan.
Theo kết luận, sau khi thâu tóm SCB, bị can Trương Mỹ Lan đã thông qua những cá nhân thân tín, giữ các vai trò chủ chốt tại đây và tại Tập đoàn Vạn Thịnh Phát để rút tiền của ngân hàng dưới hình thức là giải ngân cho các hồ sơ vay được lập khống. Thậm chí, có nhiều khoản vay rút tiền trước, hoàn thiện hồ sơ sau.
Mỗi khoản tiền rút ra sẽ được giao cho từng nhóm để dựng công ty “ma”, “vẽ” ra các phương án đầu tư tại các dự án, giao cho các bộ phận tính toán tài sản bảo đảm cho phù hợp…
Kết luận điều tra cho thấy SCB đã huy động tiền gửi từ 50 chi nhánh nhưng chỉ tập trung giải ngân đối với nhóm của Trương Mỹ Lan tại 3 đơn vị hội sở, 3 chi nhánh lớn, 6 chi nhánh nhỏ lẻ. Những hồ sơ cho vay, giải ngân của nhóm này tại các đơn vị, chi nhánh trên đều có ký hiệu theo dõi riêng như là “HSTT”, “phương án, dự án” để nhân viên ngân hàng nhìn vào đều hiểu là cho vay những công ty trong “hệ sinh thái”.
Cơ quan điều tra Bộ Công an chỉ rõ thủ đoạn được nhóm Trương Mỹ Lan sử dụng để vay tiền SCB gồm có: tạo lập khách hàng vay vốn khống; thuê hoặc là nhờ người đứng tên tài sản; tạo lập hồ sơ vay khống; đưa ra tài sản bảo đảm được định giá trị để tạo ra hồ sơ đúng quy định nhằm che giấu, đối phó với những cơ quan thanh tra, kiểm tra, thực chất là để “rút ruột” ngân hàng. Hầu hết những khoản vay của Trương Mỹ Lan – Tập đoàn Vạn Thịnh Phát được giải ngân trước và hợp thức hóa sau.
Kết quả xác minh hồ sơ vay vốn 1.284 khoản vay nói trên ở tại SCB cho thấy có 201 khoản vay, hồ sơ vay vốn không có phê duyệt của cấp có thẩm quyền. Những khoản vay này giải ngân hơn 10.000 tỉ, đến nay tổng dư nợ 11.600 tỉ.
Nhóm của Trương Mỹ Lan còn tạo lập, sử dụng các khách hàng vay vốn khống, thuê người đứng tên tài sản bảo đảm để vay 1.200 khoản tại SCB. Nhóm bà Lan cũng đã thành lập hàng ngàn pháp nhân, thuê hàng ngàn cá nhân làm đại diện pháp luật, đứng tên cổ đông, đứng tên để ký hồ sơ vay vốn, đứng tên tài sản bảo đảm để hợp thức việc rút tiền.
2. Còn cửa nào thoát án tử cho Trương Mỹ Lan khi bị tuyên án tử hình?
Ngày 11-4 tại Tòa án nhân dân TP.HCM, Hội đồng xét xử nhận định quá trình điều tra, diễn biến phiên tòa, những lời khai của các bị cáo phù hợp với các tài liệu chứng cứ có trong hồ sơ vụ án, có đủ các cơ sở xác định rằng bà Trương Mỹ Lan là chủ của Tập đoàn Vạn Thịnh Phát. Hội đồng xét xử cho rằng có đủ các căn cứ xác định tính đến tháng 10-2022, bà Trương Mỹ Lan đã thâu tóm, nắm giữ đến 91,5% số cổ phần Ngân hàng SCB thông qua những cá nhân, pháp nhân đứng tên giùm. Kết quả điều tra xác định các khoản vay của nhóm Vạn Thịnh Phát ở tại Ngân hàng SCB phần lớn được thực hiện bởi các pháp nhân mới thành lập. Theo đó, Bộ luật Hình sự năm 1999 không quy định tội tham ô tài sản đối với các pháp nhân ngoài nhà nước. Nên các hành vi phạm tội xảy ra trước ngày 1-1-2018 bị xử lý theo điều, khoản tương ứng (điều 179) của Bộ luật Hình sự năm 1999; những hành vi phạm tội xảy ra sau ngày 1-1-2018 bị xử lý theo các điều, khoản (điều 353, điều 206) của Bộ luật Hình sự năm 2015, có xem xét đến nguyên tắc có lợi cho các bị cáo. Từ đó, hội đồng xét xử đã tuyên phạt bà Trương Mỹ Lan tử hình về tội tham ô tài sản và 20 năm tù về tội đưa hối lộ và 20 năm tù về tội vi phạm quy định về cho vay ở trong hoạt động của các tổ chức tín dụng. Tổng hợp mức án là tử hình.
Tại Điều 331 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015 có quy định về người có quyền kháng cáo như sau:
– Bị cáo, bị hại, người đại diện của họ có quyền kháng cáo bản án hoặc là quyết định sơ thẩm.
– Người bào chữa có quyền kháng cáo để bảo vệ lợi ích của người dưới 18 tuổi, người có nhược điểm về tâm thần hoặc là thể chất mà mình bào chữa.
– Nguyên đơn dân sự, bị đơn dân sự, người đại diện của họ có quyền kháng cáo phần bản án hoặc là quyết định có liên quan đến việc bồi thường thiệt hại.
– Người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan đến vụ án, người đại diện của họ có quyền kháng cáo phần bản án hoặc là quyết định có liên quan đến quyền lợi, nghĩa vụ của họ.
– Người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của bị hại, đương sự là người dưới 18 tuổi hoặc là người có nhược điểm về tâm thần hoặc thể chất có quyền kháng cáo phần bản án hoặc là quyết định có liên quan đến quyền lợi, nghĩa vụ của người mà mình bảo vệ.
– Người được Tòa án tuyên không có tội có quyền kháng cáo về những căn cứ mà bản án sơ thẩm đã xác định là họ không có tội.
Thêm nữa, tại khoản 1 Điều 333 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015 quy định thời hạn kháng cáo đối với bản án sơ thẩm là 15 ngày kể từ ngày đã tuyên án. Đối với bị cáo, đương sự vắng mặt tại phiên tòa thì thời hạn kháng cáo được tính từ ngày họ nhận được bản án hoặc ngày bản án được niêm yết theo quy định của pháp luật.
Theo quy định trên thì bị cáo có quyền kháng cáo bản án hoặc quyết định sơ thẩm trong thời hạn 15 ngày kể từ ngày đã tuyên án. Chính vì thế, nếu như Bà Trương Mỹ Lan có yêu cầu xin giảm nhẹ hình phạt thì Bà Trương Mỹ Lan phải thực hiện thủ tục kháng cáo xin giảm nhẹ hình phạt. Sau khi Bà Trương Mỹ Lan nộp đơn kháng cáo xin giảm nhẹ hình phạt, việc bà Trương Mỹ Lan có thoát án tử hay không sẽ phụ thuộc vào rất nhiều yếu tố, chứng cứ, tài liệu,…mà Hội đồng xét xử phúc thẩm xem xét.
3. Thủ tục kháng cáo khi Trương Mỹ Lan bị tuyên án tử hình:
Như đã nói ở mục trên, nếu như bà Trương Mỹ Lan có yêu cầu xin giảm nhẹ hình phạt thì bà Trương Mỹ Lan phải thực hiện thủ tục kháng cáo xin giảm nhẹ hình phạt. Thủ tục kháng cáo được thực hiện như sau:
– Bà Trương Mỹ Lan phải gửi đơn kháng cáo đến Tòa án đã xét xử sơ thẩm hoặc Tòa án cấp phúc thẩm. Trường hợp Bà Trương Mỹ Lan đang bị tạm giam, Giám thị Trại tạm giam, Trưởng Nhà tạm giữ phải bảo đảm cho Bà Trương Mỹ Lan thực hiện quyền kháng cáo, nhận đơn kháng cáo và chuyển cho Tòa án cấp sơ thẩm mà đã ra bản án (Tòa án nhân dân TP.HCM). Bà Trương Mỹ Lan có thể trình bày trực tiếp với Tòa án đã xét xử sơ thẩm (Tòa án nhân dân TP.HCM), Tòa án phải lập biên bản về việc kháng cáo theo quy định của pháp luật. Kèm theo đơn kháng cáo của Bà Trương Mỹ Lan hoặc cùng với việc trình bày trực tiếp là chứng cứ, tài liệu, đồ vật bổ sung (nếu có) để chứng minh là có căn cứ của kháng cáo.
– Sau khi nhận được đơn kháng cáo hoặc biên bản về việc kháng cáo của bà Trương Mỹ Lan, Tòa án cấp sơ thẩm phải vào sổ tiếp nhận và kiểm tra tính hợp lệ của đơn kháng cáo theo quy định của pháp luật.
– Ngay sau khi nhận được hồ sơ vụ án có kháng cáo và các chứng cứ, tài liệu, đồ vật kèm theo (nếu có), Tòa án cấp phúc thẩm phải vào sổ thụ lý.
Những văn bản pháp luật được sử dụng trong bài viết:
– Bộ luật Tố tụng hình sự 2015.
THAM KHẢO THÊM:
