Trả thưởng là gì? Quy định của pháp luật về việc trả thưởng?

1. Trả thưởng là gì?

Tại Điều 104. Thưởng Bộ luật lao động 2019 quy định:

1. Thưởng là số tiền hoặc tài sản hoặc bằng các hình thức khác mà người sử dụng lao động thưởng cho người lao động căn cứ vào kết quả sản xuất, kinh doanh, mức độ hoàn thành công việc của người lao động.

2. Quy chế thưởng do người sử dụng lao động quyết định và công bố công khai tại nơi làm việc sau khi tham khảo ý kiến của tổ chức đại diện người lao động tại cơ sở đối với nơi có tổ chức đại diện người lao động tại cơ sở.

Dựa trên quy định mà pháp luật đề ra và trên thực tế có thể dễ ràng nhân thấy tiền thưởng có tác dụng kích thích mạnh mẽ người lao động phấn đấu và sáng tạo trong quá trình lao động, bảo đảm sự công bằng trong lĩnh vực trả lương… Trên thực tế hiện nay, nhiều doanh nghiệp đã sử dụng tiền thưởng như chiến lược để ổn định lực lượng lao động tại chỗ, thu hút người lao động giỏi và phát triển về chất lực lượng lao động trong đơn vị, tạo lợi thế cạnh tranh trên thị trường.

Căn cứ dựa trên quy định tại điều 104 Bộ luật lao động 2019 quy định về việc thưởng cho người lao động hay không là quyền của người sử dụng lao động. Căn cứ chung để xác định tiền thưởng cho người lao động là kết quả sản xuất kinh doanh hàng năm của người sử dụng lao động và mức độ hoàn thành công việc của người lao động. Những vấn đề cụ thể như nguyên tắc, các trường hợp, tiêu chuẩn, thời gian, mức, cách thức, nguồn kinh phí thực hiện… thưởng sẽ được quy định trong quy chế thưởng của doanh nghiệp. Cũng có trường hợp, tiền thưởng của người lao động sẽ được thỏa thuận ghi trong thỏa ước lao động tập thể hoặc hợp đồng lao động của hai bên.

Từ những phân tích đưa ra như trên có thể đưa ra kết luận đó là về vấn đề tiền thưởng trong các doanh nghiệp nhà nước phải thực hiện theo quy định của Chính phủ nhằm một mặt bảo toàn và phát triển vốn nhà nước, mặt khác tránh tình trạng lợi dụng để tham nhũng, lãng phí, chi tiêu tài chính không hợp lý. Theo quy định của pháp luật, “quỹ tiền thưởng của người lao động được trích từ quỹ khen thưởng, phúc lợi của công ty theo quy định của Chính phủ”; “tiền thưởng của người lao động được thực hiện theo quy chế thưởng của công ty. Đồng thời phải tuân thủ quy trình quản lý, báo cáo, hướng dẫn của các cơ quan có thẩm quyền”

2. Quy định của pháp luật về việc trả thưởng:

Tóm tắt câu hỏi:

Chào luật sư. Em và bạn bè trúng 1 số giải thưởng với tổng trị giá trên 15 triệu đồng tiền mặt, 21 triệu đồng tiền cộng vào tài khoản game cuối tháng 10/2020. Tuy nhiên sau đó không về được trao thưởng. Tới ngày 1/12/2020 thì công ty thông báo là do “yếu tố khách quan” từ đối tác nước ngoài nên vẫn chưa trao thưởng được và hứa sẽ trao giải trong 20 ngày. Tuy nhiên từ đó tới nay dù bị nhiều lần hỏi nhưng công ty vẫn không có động thái nào thêm nữa. Vậy quy định của pháp luật về vấn đề trả thưởng này là như thế nào. Xin cảm ơn!

Luật sư tư vấn:

Người đã công khai hứa thưởng phải trả thưởng cho người đã thực hiện công việc theo yêu cầu của người hứa thưởng. Công việc được hứa thưởng phải cụ thể, có thể thực hiện được, không bị pháp luật cấm, không trái đạo đức xã hội.

Theo quy định tại Bộ luật dân sự 2015 quy định thì:

Điều 572. Trả thưởng

1. Trường hợp một công việc được hứa thưởng do một người thực hiện thì khi công việc hoàn thành, người thực hiện công việc đó được nhận thưởng.

2. Khi một công việc được hứa thưởng do nhiều người cùng thực hiện nhưng mỗi người thực hiện độc lập với nhau thì người hoàn thành đầu tiên được nhận thưởng.

3. Trường hợp nhiều người cùng hoàn thành công việc được hứa thưởng vào cùng một thời điểm thì phần thưởng được chia đều cho những người đó.

4. Trường hợp nhiều người cùng cộng tác để thực hiện công việc được hứa thưởng do người hứa thưởng yêu cầu thì mỗi người được nhận một phần của phần thưởng tương ứng với phần đóng góp của mình.

Theo hướng dẫn này và đối chiếu với trường hợp của bạn thì khi thực hiện công việc, đã hoàn thành thì phía công ty sẽ phải trả thưởng theo đúng quy định.

Thời gian để trả thưởng sẽ được công bố công khai trên danh sách tham dự và danh sách trúng giải, nếu không làm theo đúng nội dung công bố đã đưa ra trong thể lệ hay cách thức tham dự ban đầu thì bạn hoàn toàn có thể gửi đơn ra phía tòa án để yêu cầu giải quyết.

Tại Điều 570. Hứa thưởng Bộ luật dân sự 2015 quy định:

1. Người đã công khai hứa thưởng phải trả thưởng cho người đã thực hiện công việc theo yêu cầu của người hứa thưởng.

2. Công việc được hứa thưởng phải cụ thể, có thể thực hiện được, không vi phạm điều cấm của luật, không trái đạo đức xã hội.

Như vậy, có thể thấy theo quy định của bộ luật dân sự 2015 thì Hứa thưởng là hành vi pháp lý đơn phương: Hành vi pháp lý đơn phương là giao dịch dân sự, trong đó thể hiện ý chí của một bên chủ thể nhằm làm phát sinh, thay đổi hoặc chấm dứt quyền, nghĩa vụ dân sự của mình hoặc bên còn lại trong quan hệ. Tuy nhiên, bên kia có thể tham gia hoặc không tham gia giao dịch. Điều này thể hiện rõ tại khoản 1 Điều 570 và khoản 2 điều 573 Bộ luật Dân sự 2015.

Theo đó chúng ta có thể thấy rằng vệc hứa thưởng không ấn định và cũng không giới hạn về chủ thể tham gia, thường là chỉ đưa ra một số tiêu chuẩn hay điều kiện nhất định. (Ví dụ: U23 Việt Nam vào bán kết sẽ thưởng xxx Việt nam đồng), xét về mặt chủ thể sẽ có điểm khác biệt căn bản so với quan hệ hợp đồng, chủ thể tham gia giao kết hợp đồng phải đảm bảo một số điều kiện nhất định về năng lực pháp luật và năng lực hành vi dân sự, đồng thời phải được xác định cụ thể trong hợp đồng. Trong khi đó, đối tượng tham gia vào quan hệ hứa thưởng lại không bị giới hạn bởi các điều kiện này. Tham gia vào việc hứa thưởng tôi nghĩ các bên hoàn toàn không bị rằng buộc bởi một sự cam kết hay thỏa thuận nào. Mặt khác, theo quy định tại Điều 385 BLDS về khái niệm hợp đồng thì, hợp đồng dân sự, phải là sự thỏa thuận giữa các bên về việc xác lập, thay đổi hoặc chấm dứt quyền, nghĩa vụ dân sự.

Như vậy, từ những nêu trên có thể thấy, hứa thưởng là hành vi pháp lý đơn phương không rằng buộc bởi quan hệ hợp đồng.

3. Trả thưởng được thực hiện dưới hình thức nào?

Căn cứ tại quy định tại điều 104 Bộ luật lao động 2019 quy định về “thưởng” thay vì “tiền thưởng” như Bộ luật cũ. Cụ thể, thưởng có thể là tiền hoặc tài sản hoặc bằng các hình thức khác mà người sử dụng lao động thưởng cho người lao động căn cứ vào kết quả sản xuất kinh doanh hay mức độ hoàn thành công việc của người lao động. Như vậy, Bộ luật mới đã mở rộng khái niệm “thưởng” không chỉ bằng tiền mà bằng cả tài sản, hiện vật hay các hình thức khác như chuyến du lịch, phiếu mua hàng… Điều này tạo nên sự thiết thực cho cả doanh nghiệp và người lao động. Theo đó thì có các hình thức thưởng ngoài lương hợp lý cho người lao động như sau:

Thứ nhất có thể trả thưởng bằng tiền mặt hình thức này có thể áp dụng với mọi đối tượng người lao động vì nó cụ thể và mang tính thực tế, là thước đo chính xác cho những đóng góp của từng người.

Thứ hai đó là thực hiện chế độ phúc lợi thời gian nghỉ phép, trên thực tế cho thấy để tăng cường độ lao động thì doanh nghiệp cần quan tâm đến tinh thần của người lao động, có một tinh thần khỏe mạnh thì công việc sẽ được hoàn thành tốt hơn, đặc biệt sau những giờ làm việc căng thẳng vì vậy việc để nhân viên có những ngày nghỉ hay kỳ nghỉ là điều hết sức hợp lý. Đây chính là phương pháp tạo động lực làm

Thứ ba đó là hình thức trả thưởng bằng việc tặng những món quà. Theo đó hình thức này sẽ thực hiện dựa trên một món quà đặc biệt cùng với tiền lương sẽ là động lực để người lao động làm việc chăm chỉ. Khi người công nhân bỏ ra sức lao động và được đền đáp đúng mức họ sẽ cảm thấy giá trị của bản thân được công nhận, công việc trở lên có sức hút hơn, và hiệu suất công việc cũng tăng.  Điều này cũng như chất xúc tác để cạnh tranh giữa các nhân viên với nhau họ sẽ không ngừng cố gắng nỗ lực để nhận được phần quà xứng đáng với bản thân nếu đó là cạnh tranh lành mạnh còn không những món quà này cũng có thể dẫn đến sự triệt tiêu lẫn nhau để có được phần thưởng.

Như vậy có thể kết luận đó là dù hình thức trả thưởng bằng hình thức nào thì việc trả thưởng đó là một vấn đề dùng vật chất thỏa mãn nhu cầu cho người lao động thông qua việc hưa thưởng của cá nhân, tổ chức, doanh nghiệp nào đó, nó kích lệ tinh thần của người lao động, việc tar thưởng thực hiện phân phối lại lợi ích cho người lao động trên cơ sở đánh giá hợp lí công sức đóng góp của người lao động cho đơn vị. Căn cứ để thưởng cho người lao động chính là kết quả làm việc của người lao động trong tương quan với mức độ hoàn thành công việc được xác định của người lao động. Trong những chừng mực nhất định, người sử dụng lao động sử dụng phần thưởng như một biện pháp khuyến khích vật chất có hiệu quả đối với người lao động nhằm tới thái độ làm việc, động cơ, năng suất, chất lượng lao động của người lao động. Những vấn đề cụ thể như nguyên tắc, tiêu chí, mức thưởng, cách thức thưởng… thông thường được quy định cụ thể trong quy chế thưởng của đơn vị sử dựng lao động.

Các văn bản pháp luật có liên quan đến bài viết:

Bộ luật lao động 2019

Bộ luật dân sự 2015.