Thế nào là giết người vì động cơ đê hèn? Mức hình phạt mới nhất?

1. Giết người trong trường hợp nào sẽ bị xử tử hình?

Tóm tắt câu hỏi:

Thưa luật sư! Luật sư cho tôi hỏi hành vi giết người trong trường hợp nào sẽ bị xử tử hình? Mong luật sư tư vấn giúp tôi! Tôi xin cám ơn!

Luật sư tư vấn:

Theo quy định tại Khoản 1 Điều 123 Bộ luật hình sự 2015 thì người thực hiện hành vi giết người thuộc một trong các trường hợp sau đây thì có thể bị tử hình:

a) Giết 02 người trở lên;

b) Giết người dưới 16 tuổi;

c) Giết phụ nữ mà biết là có thai;

d) Giết người đang thi hành công vụ hoặc vì lý do công vụ của nạn nhân;

đ) Giết ông, bà, cha, mẹ, người nuôi dưỡng, thầy giáo, cô giáo của mình;

e) Giết người mà liền trước đó hoặc ngay sau đó lại thực hiện một tội phạm rất nghiêm trọng hoặc tội phạm đặc biệt nghiêm trọng;

g) Để thực hiện hoặc che giấu tội phạm khác;

h) Để lấy bộ phận cơ thể của nạn nhân;

i) Thực hiện tội phạm một cách man rợ;

k) Bằng cách lợi dụng nghề nghiệp;

l) Bằng phương pháp có khả năng làm chết nhiều người;

m) Thuê giết người hoặc giết người thuê;

n) Có tính chất côn đồ;

o) Có tổ chức;

p) Tái phạm nguy hiểm;

q) Vì động cơ đê hèn.

2. Trách nhiệm hình sự đối với hành vi giết người:

Tóm tắt câu hỏi:

Con trai tôi sinh năm 1996, bị một người bạn là L và hai người bạn của L. đâm chết. Sau khi vụ án xảy ra gia đình bị cáo cũng không đến hỏi thăm gia đình tôi. Xin hỏi:

1. Những người đã hại chết con trai tôi sẽ bị xử lý như thế nào? L và hai người bạn của L đã từng có tiền án.

2. Tôi đã gửi đơn tố cáo, nhưng hơn một năm vẫn chưa mở phiên tòa xét xử. Xin hỏi, bao giờ thì Tòa án mới mở phiên xét xử?

3. Trong phiên tòa xét xử, chúng tôi có những quyền gì?

4. Mức bồi thường thiệt hại mà chúng tôi nhận được là như thế nào? Bên đã gây thiệt hại phải chịu trách nhiệm gì đối với cháu tôi (con của con trai tôi)?

Luật sư tư vấn:

Thứ nhất, như những gì bác nói hành vi của L và 2 người bạn của L đã phạm vào tội giết người quy định tại điều 123 Bộ luật hình sự năm 2015:

“Điều 123. Tội giết người

1. Người nào giết người thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 12 năm đến 20 năm, tù chung thân hoặc tử hình:

a) Giết 02 người trở lên;

b) Giết người dưới 16 tuổi;

c) Giết phụ nữ mà biết là có thai;

d) Giết người đang thi hành công vụ hoặc vì lý do công vụ của nạn nhân;

đ) Giết ông, bà, cha, mẹ, người nuôi dưỡng, thầy giáo, cô giáo của mình;

e) Giết người mà liền trước đó hoặc ngay sau đó lại thực hiện một tội phạm rất nghiêm trọng hoặc tội phạm đặc biệt nghiêm trọng;

g) Để thực hiện hoặc che giấu tội phạm khác;

h) Để lấy bộ phận cơ thể của nạn nhân;

i) Thực hiện tội phạm một cách man rợ;

k) Bằng cách lợi dụng nghề nghiệp;

l) Bằng phương pháp có khả năng làm chết nhiều người;

m) Thuê giết người hoặc giết người thuê;

n) Có tính chất côn đồ;

o) Có tổ chức;

p) Tái phạm nguy hiểm;

q) Vì động cơ đê hèn.

2. Phạm tội không thuộc các trường hợp quy định tại khoản 1 Điều này, thì bị phạt tù từ 07 năm đến 15 năm.

3. Người chuẩn bị phạm tội này, thì bị phạt tù từ 01 năm đến 05 năm.

4. Người phạm tội còn có thể bị cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm, phạt quản chế hoặc cấm cư trú từ 01 năm đến 05 năm.“

Như vậy căn cứ vào các tình tiết cụ thể của vụ án Tòa án sẽ quyết định hành vi phạm tội đó thuộc khoản nào của Điều 123 Bộ luật hình sự 2015 nêu trên và sẽ quyết định mức hình phạt cụ thể.

Thứ hai, về việc gửi đơn tố giác của bác mà Tòa vẫn chưa mở phiên tòa xét xử thì phải xem xét rằng vụ án đã cơ quan có thẩm quyền tiến hành khởi tố và tiến hành tố tụng hay chưa.

– Nếu hơn 1 năm mà vụ án chưa được khởi tố để tiến hành tố tụng theo quy định của pháp luật thì để xử lý tội phạm được nhanh nhất, bác có thể đến trực tiếp Cơ quan công an cấp huyện để tố giác hành vi phạm tội

– Nếu vụ án đã khởi tố và đang tiến hành tố tụng theo quy định của pháp luật, thì đối với vụ án có tính chất phức tạp vụ án có thể kéo dài hơn 1 năm. Còn thời hạn cụ thể là bao lâu thì Tòa mở phiên tòa thì với những gì mà bác đưa ra thì chúng tôi không thể đưa ra thời hanj cụ thể cho bắc được.

Thứ ba, trường hợp này người bị hại chết, những người đại diện theo pháp luật (cha, mẹ, vợ chồng (nếu có)…) sẽ ra 1 người đển tham gia tố tụng. Và người này có các quyền sau đây:

 – Đưa ra tài liệu, đồ vật, yêu cầu;

– Được thông báo về kết quả điều tra;

– Đề nghị thay đổi người tiến hành tố tụng, người giám định, người phiên dịch theo quy định của Bộ luật này;

– Đề nghị mức bồi thường và các biện pháp bảo đảm bồi thường;

– Tham gia phiên toà; trình bày ý kiến, tranh luận tại phiên toà để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho người bị hại;

– Khiếu nại quyết định, hành vi tố tụng của cơ quan, người có thẩm quyền tiến hành tố tụng; kháng cáo bản án, quyết định của Toà án về phần bồi thường cũng như về hình phạt đối với bị cáo.

Thứ tư, mức bồi thường thiệt hại sẽ do các bên thỏa thuận. Nếu không thỏa thận được thì xử lý như sau: Những người cùng gây ra thiệt hại phải bồi thường các khoản sau:

– Thiệt hại do tính mạng bị xâm phạm bao gồm:

+ Chi phí hợp lý cho việc cứu chữa, bồi dưỡng, chăm sóc người bị thiệt hại trước khi chết;

+ Chi phí hợp lý cho việc mai táng;

+ Tiền cấp dưỡng cho những người mà người bị thiệt hại có nghĩa vụ cấp dưỡng.

– Một khoản tiền khác để bù đắp tổn thất về tinh thần cho những người thân thích thuộc hàng thừa kế thứ nhất của người bị thiệt hại. Mức bồi thường bù đắp tổn thất về tinh thần do các bên thoả thuận; nếu không thoả thuận được thì mức tối đa không quá sáu mươi tháng lương tối thiểu do Nhà nước quy định.

– Trường hợp cháu của bác, khi còn sống người vẫn tiến hành cấp dưỡng cho cháu thì sẽ được cấp dưỡng đến khi cháu đủ 18 tuổi. Nếu khi  từ đủ mười lăm tuổi đến chưa đủ mười tám tuổi đã tham gia lao động và có thu nhập đủ nuôi sống bản thân thì sẽ không được cấp dưỡng nữa.

3. Giết người do mâu thuẫn trong kinh doanh có phải động cơ đê hèn không?

Tóm tắt câu hỏi:

Giết người do mâu thuẫn cá nhân và cạnh tranh trong kinh doanh thì có phải là hành vi đê hèn không? Vậy đây có phải là tội phạm đặc biệt nghiêm trọng không? Tại sao? Và căn cứ vào những điểm nào trong trường hợp này để xác lập loại tội?

Luật sư tư vấn:

Điểm q khoản 1 Điều 123 Bộ luật hình sự 2015 quy định:

“Điều 123. Tội giết người

1. Người nào giết người thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 12 năm đến 20 năm, tù chung thân hoặc tử hình:

…

q) Vì động cơ đê hèn.”

Động cơ đê hèn được hiểu là người phạm tội thực hiện tội phạm với động cơ rất xấu xa, thấp hèn, đáng khinh bỉ, không kể gì đến danh dự, nhân phẩm, tư cách của một con người. Động cơ của bị cáo mang tính chất hèn nhát, bội bạc, phản trắc, ích kỷ. Phạm tội vì động cơ đê hèn chủ yếu xảy ra đối với các tội xâm phạm tính mạng, sức khỏe, nhân phẩm, danh dự của con người và các tội xâm phạm đến các quyền tự do dân chủ của công dân.

Tuy nhiên, hiện nay chưa có văn bản, điều luật  nào quy định, hướng dẫn cụ thể thế nào là “giết người vì động cơ đê hèn” nhưng trong thực tiễn xét xử, “giết người vì động cơ đê hèn” là giết người trong những trường hợp sau:

– Giết vợ hoặc giết chồng để tự do lấy vợ hoặc lấy chồng khác;

– Giết chồng để lấy vợ hoặc giết vợ để lấy chồng nạn nhân;

– Giết người tình mà biết họ đã có thai với mình để trốn tránh trách nhiệm làm cha đứa trẻ;

– Giết chủ nợ để trốn nợ;

– Giết người thuê;

– Giết người để cướp của;

– Giết người là ân nhân của mình.

Do đó, theo như bạn trình bày, việc giết người do mâu thuẫn cá nhân nhưng không nêu rõ đó là mâu thuẫn gì thì không có căn cứ xác định đó có phải hành vi đê hèn hay không. Và trong trường hợp vụ án được khởi tố thì cơ quan chức năng cũng sẽ xem xét, điều tra và kết luận đó có phải hành vi giết người với động cơ đê hèn hay không.

Có rất nhiều căn cứ để xác lập và phân loại tội phạm, nhưng trong trường hợp này, để xác định và kết luận hành vi phạm tội có phải loại tội phạm đặc biệt nghiêm trọng hay không thì lại cần căn cứ vào mức độ nguy hại, tính chất, mức độ nguy hiểm của tội phạm và mức hình phạt với các tội phạm để phân biệt chúng.

Theo điểm d khoản 1 Điều 9 Bộ luật hình sự 2015, sửa đổi bổ sung năm 2017 quy định:

d) Tội phạm đặc biệt nghiêm trọng là tội phạm có tính chất và mức độ nguy hiểm cho xã hội đặc biệt lớn mà mức cao nhất của khung hình phạt do Bộ luật này quy định đối với tội ấy là từ trên 15 năm tù đến 20 năm tù, tù chung thân hoặc tử hình.

Như vậy nếu trong trường hợp phạm tội giết người vì động cơ đê hèn thì sẽ thuộc tội phạm đặc biệt nghiêm trọng.

4. Hình phạt tù đối với người phạm tội giết người:

Tóm tắt câu hỏi:

Bạn em sinh năm 1996 do ghen tuông vợ đi xăm mình nên đã giết chết vợ sinh năm 2000. Hai người sống như vợ chồng được gia đình hai bên chấp nhận có với nhau 1 cháu trai 2 tuổi. Sau khi giết vợ bạn em ra đầu thú. Vậy bạn em sẽ có mức phạt cao nhất là bao nhiêu hay buộc phải tử hình. Trong thời gian trước khi ra tòa có được vào thăm không? 

Luật sư tư vấn:

Điều 123 Bộ luật hình sự 2015 quy định tội giết người như sau:

“Điều 123. Tội giết người

1. Người nào giết người thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 12 năm đến 20 năm, tù chung thân hoặc tử hình:

a) Giết 02 người trở lên;

b) Giết người dưới 16 tuổi;

c) Giết phụ nữ mà biết là có thai;

d) Giết người đang thi hành công vụ hoặc vì lý do công vụ của nạn nhân;

đ) Giết ông, bà, cha, mẹ, người nuôi dưỡng, thầy giáo, cô giáo của mình;

e) Giết người mà liền trước đó hoặc ngay sau đó lại thực hiện một tội phạm rất nghiêm trọng hoặc tội phạm đặc biệt nghiêm trọng;

g) Để thực hiện hoặc che giấu tội phạm khác;

h) Để lấy bộ phận cơ thể của nạn nhân;

i) Thực hiện tội phạm một cách man rợ;

k) Bằng cách lợi dụng nghề nghiệp;

l) Bằng phương pháp có khả năng làm chết nhiều người;

m) Thuê giết người hoặc giết người thuê;

n) Có tính chất côn đồ;

o) Có tổ chức;

p) Tái phạm nguy hiểm;

q) Vì động cơ đê hèn.

2. Phạm tội không thuộc các trường hợp quy định tại khoản 1 Điều này, thì bị phạt tù từ 07 năm đến 15 năm.

3. Người chuẩn bị phạm tội này, thì bị phạt tù từ 01 năm đến 05 năm.

4. Người phạm tội còn có thể bị cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm, phạt quản chế hoặc cấm cư trú từ 01 năm đến 05 năm.“

Cấu thành tội giết người như sau:

– Chủ thể: là người có đủ độ tuổi chịu trách nhiệm hình sự theo quy định của Điều 12 Bộ luật Hình sự 2015, cụ thể từ đủ 14 tuổi trở lên và không mắc các bệnh khiến không làm chủ và điều khiển được hành vi của mình.

– Khách thể: quyền nhân thân của con người (quyền được sống).

– Mặt khách quan:

+ Hành vi tước đoạt mạng sống của người khác trái pháp luật: hành vi có thể được thể hiện dưới nhiều hành động khác nhau: đánh, đấm, đâm bằng dao hoặc các vật dụng khác,….

+ Hậu quả không phải là yếu tố bắt buộc của Tội giết người.

– Mặt chủ quan: lỗi cố ý của người phạm tội.

Theo như bạn trình bày, bạn của bạn đã trên 14 tuổi (sinh năm 1996), có hành vi giết người, tùy từng hành vi và mức độ cụ thể sẽ bị truy cứu trách nhiệm hình sự tội giết người theo quy định tại Điều 123 Bộ luật hình sự 2015.

5. Giết tình địch có phải giết người vì động cơ đê hèn không?

Tóm tắt câu hỏi:

Trần Anh (17 tuổi), Nguyễn Bính (18 tuổi) cùng có quan hệ yêu đương với một cô gái là Chinh. Để loại bỏ “tình địch” Anh đã chuẩn bị dao găm và một đoạn dây để khi cần thiết sẽ dùng giết Bính. Một buổi tối Anh hẹn Bính lên bờ đê để “nói chuyện”. Không thuyết phục được Bính từ bỏ quan hệ với Chinh nên Anh đã dùng dao đâm nhiều nhát làm Bính tử vong. Luật sư cho tôi hỏi là:

Thứ nhất, tội mà Anh phạm phải là tội giết người với lỗi cố ý trực tiếp và được quy định tại khoản 2 điều 93 Bộ luật hình sự 1999 có đúng hay không? Hay là Trần Anh phạm vào điểm q khoản 1 điều 93 Bộ luật hình sự 1999.

Thứ hai, hình phạt nặng nhất dành cho Trần Anh là 18 năm tù liệu có chính xác không ạ vì Anh chưa đủ 18 tuổi. Thứ ba, sau khi B chết, Anh đã lục túi lấy tiền và điện thoại di động của Bính, số tài sản trị giá 3 triệu đồng thì anh này có phạm thêm tội cướp tài sản hay công nhiên chiếm đoạt tài sản không? Nếu phải thì Luật sư có thể tư vấn rõ cho tôi là vì sao không? Rất mong nhận được sự tư vấn của Luật sư. Tôi xin chân thành cảm ơn!?

Luật sư tư vấn:

Thứ nhất, tội mà Anh phạm phải là tội giết người với lỗi cố ý trực tiếp và được quy định tại khoản 2 Điều 123 Bộ luật hình sự 2015 có đúng hay không? Hay là Trần Anh phạm vào điểm q khoản 1 Điều 123 Bộ luật hình sự 2015.

Theo Điều 123 Bộ luật hình sự 2015 quy định như sau:

“Điều 123. Tội giết người

1. Người nào giết người thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 12 năm đến 20 năm, tù chung thân hoặc tử hình:

a) Giết 02 người trở lên;

b) Giết người dưới 16 tuổi;

c) Giết phụ nữ mà biết là có thai;

d) Giết người đang thi hành công vụ hoặc vì lý do công vụ của nạn nhân;

đ) Giết ông, bà, cha, mẹ, người nuôi dưỡng, thầy giáo, cô giáo của mình;

e) Giết người mà liền trước đó hoặc ngay sau đó lại thực hiện một tội phạm rất nghiêm trọng hoặc tội phạm đặc biệt nghiêm trọng;

g) Để thực hiện hoặc che giấu tội phạm khác;

h) Để lấy bộ phận cơ thể của nạn nhân;

i) Thực hiện tội phạm một cách man rợ;

k) Bằng cách lợi dụng nghề nghiệp;

l) Bằng phương pháp có khả năng làm chết nhiều người;

m) Thuê giết người hoặc giết người thuê;

n) Có tính chất côn đồ;

o) Có tổ chức;

p) Tái phạm nguy hiểm;

q) Vì động cơ đê hèn.

2. Phạm tội không thuộc các trường hợp quy định tại khoản 1 Điều này, thì bị phạt tù từ 07 năm đến 15 năm.

3. Người chuẩn bị phạm tội này, thì bị phạt tù từ 01 năm đến 05 năm.

4. Người phạm tội còn có thể bị cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm, phạt quản chế hoặc cấm cư trú từ 01 năm đến 05 năm.“

Theo thông tin mà bạn trình bày và theo quy định của pháp luật cụ thể tại Điều 123 Bộ luật hình sự 2015 thì Trần Anh sẽ bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội giết người trong các trường hợp vì động cơ đê hèn theo Điểm q Khoản 1 Điều 123 Bộ luật hình sự 2015. Hiện nay chưa có hướng dẫn cụ thể thế nào là giết người vì động cơ đê hèn nhưng trong thực tiễn xét xử, giết người vì động cơ đê hèn là giết người trong những trường hợp sau:

+ Giết vợ hoặc giết chồng để tự do lấy vợ hoặc lấy chồng khác.

+ Giết chồng để lấy vợ hoặc giết vợ để lấy chồng nạn nhân.

+ Giết người tình mà biết họ đã có thai với mình để trốn tránh trách nhiệm làm cha đứa trẻ.

+ Giết chủ nợ để trốn nợ.

+ Giết người thuê.

+ Giết người để cướp của.

+ Giết người là ân nhân của mình.

Theo đó, trường hợp của Trần Anh giết anh Nguyễn Bính để được yêu đương với cô gái tên là Chinh. Như vậy, hành vi của Trần Anh được coi là giết người vì động cơ đê hèn.

Thứ hai, hình phạt nặng nhất dành cho Trần Anh là 18 năm tù liệu có chính xác không ạ vì Anh chưa đủ 18 tuổi.

Theo khoản 1 Điều 12 Bộ luật hình sự 2015 quy định như sau:

“Điều 12. Tuổi chịu trách nhiệm hình sự

1. Người từ đủ 16 tuổi trở lên phải chịu trách nhiệm hình sự về mọi tội phạm, trừ những tội phạm mà Bộ luật này có quy định khác.”

Theo khoản 1 Điều 101 Bộ luật hình sự 2015 quy định như sau:

“1. Đối với người từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi khi phạm tội, nếu điều luật được áp dụng quy định hình phạt tù chung thân hoặc tử hình, thì mức hình phạt cao nhất được áp dụng không quá 18 năm tù; nếu là tù có thời hạn thì mức hình phạt cao nhất được áp dụng không quá ba phần tư mức phạt tù mà điều luật quy định;“

Thứ ba, sau khi Bính chết, Anh đã lục túi lấy tiền và điện thoại di động của Bính, số tài sản trị giá 3 triệu đồng thì anh này có phạm thêm tội cướp tài sản hay công nhiên chiếm đoạt tài sản không? Nếu phải thì Luật sư có thể tư vấn rõ cho tôi là vì sao không? Rất mong nhận được sự tư vấn của Luật sư. Tôi xin chân thành cảm ơn!?

Theo Điều 168 Bộ luật hình sự 2015 quy định như sau:

“Điều 168. Tội cướp tài sản

1. Người nào dùng vũ lực, đe dọa dùng vũ lực ngay tức khắc hoặc có hành vi khác làm cho người bị tấn công lâm vào tình trạng không thể chống cự được nhằm chiếm đoạt tài sản, thì bị phạt tù từ 03 năm đến 10 năm.

…”

Theo thông tin mà bạn trình bày sau khi Bính chết, Trần Anh đã lục túi lấy tiền và điện thoại di động của Bính, số tài sản trị giá 3 triệu đồng. Do đó, theo quy định của pháp luật cụ thể tại Điều 168 Bộ luật hình sự 2015 quy định về tội cướp tài sản thì người nào dùng vũ lực, đe doạ dùng vũ lực ngay tức khắc hoặc có hành vi khác làm cho người bị tấn công lâm vào tình trạng không thể chống cự được nhằm chiếm đoạt tài sản, thì bị phạt tù từ ba năm đến mười năm. Như vậy, hành vi dùng vũ lực tấn công Nguyễn Bính của Trần Anh, nhằm tước đoạt tính mạng của Bính với mục đích ngăn cản quan hệ tình cảm giữa Bính và chị Chinh. Nhưng sau khi thực hiện hành vi tước đoạt tính mạng Bính. Trần Anh đã lục túi lấy tiền và điện thoại của Bính, do đó hành vi của Trần Anh đã thỏa mãn về hành vi dùng vũ lực, nhằm chiếm đoạt tài sản. Tuy nhiên mục đích đầu tiên không phải là chiếm đoạt tài sản, nhưng hành vi chiếm đoạt tài sản không bắt buộc phải có trước hành vi dùng vũ lực.