WTO

Việt Nam đang trong quá trình phát triển nền kinh tế thị trường, hội nhập quốc tế. Một trong những bước ngoặt là việc chính thức trở thành thành viên của WTO. Khi gia nhập tổ chức này, Việt Nam đã cam kết và nghiêm túc thực hiện các cam kết của mình trong tất cả các lĩnh vực.

Hiện nay, tranh chấp xuyên quốc gia xuất hiện ngày càng khó giải quyết. Do đó, các quốc gia cần có cơ chế giải quyết tranh chấp và về vấn đề đồng thuận đặc biệt là đồng thuận nghịch giữa các quốc gia. Vậy, đồng thuận nghịch là gì? Cơ chế giải quyết tranh chấp của WTO?

Cơ chế giải quyết tranh chấp WTO là một cơ chế đa phương được thiết lập để giải quyết các tranh chấp thương mại giữa các nước thành viên WTO. Vậy Ưu và nhược điểm của cơ chế giải quyết tranh chấp WTO là gì?

Biện pháp chống bán phá giá thường được quy định là đánh thuế quan bổ sung lên sản phẩm bị coi là bán phá giá nhằm đẩy giá của sản phẩm đó ngang bằng với “giá trị bình thường” hoặc nhằm chấm dứt thiệt hại mà ngành sản xuất của nước nhập khẩu phải chịu. Cùng bài viết dưới đây tìm hiểu nhé.

Định chế Thương mại thế giới sẽ là một thể chế đa phương hợp pháp, với địa vị pháp lý chính thức như là một tổ chức quốc tế và địa vị ngoại giao chính thức cho ban thư ký của nó. Các quy tắc chi tiết và cơ chế xử lý tranh chấp tự động và ràng buộc sẽ làm cho nó trở thành một trong những tổ chức quốc tế hợp pháp nhất trên thế giới.

Khi Hoa Kỳ mời 15 nước tham gia vòng đàm phán khởi đầu về thương mại vào năm 1946, những người tham dự đã không ngờ rằng cuộc họp này sẽ đưa ra những quy tắc cho chính sách thương mại điều chỉnh quan hệ thương mại cho cả thế kỷ sau. Giả định rằng những quy định của định chế này sẽ được đem ra đàm phán lại, các đại biểu tham dự ít chú ý đến cơ cấu của tổ chức này.

Bất chấp những cáo phó gần đây của chủ quyền quốc gia và vai trò trung tâm của nhà nước trong các vấn đề quan hệ quốc tế, các quốc gia vẫn là nhân tố chủ yếu trong hệ thống quốc tế. Chỉ có các quốc gia và các biên giới hải quan, và không có thực thể nào khác, mới có chỗ đứng trong WTO.

Nguồn gốc của GATT như là một thể chế “lấp chỗ trống” đã không làm cho nó thất bại. Tổ chức này đã có công làm giảm các rào cản thương mại quốc gia chưa từng có trước đó trong giai đoạn sau Thế chiến thứ hai. Sức mạnh lớn nhất của định chế này có ở tính linh hoạt của nó, cho phép việc dung hòa các lợi ích trong nước của các nước thành viên với mục đích chung của tự do hóa thương mại.

Vòng đàm phán thương mại đầu tiên của GATT năm 1947 được diễn ra trong thời gian hơn chín tháng. Vòng đàm phán này là một thành công, phần lớn là do ý muốn của Hoa Kỳ muốn mở cửa thị trưởng của chính mình, trong điều kiện mà các ưu đãi thuế quan của các đối tác thương mại sẽ chẳng có ý nghĩa gì nếu đồng tiền của họ không chuyển đổi được.

Vào 1957 GATT thiết lập một phiên bản chính thức của hệ thống này trong một nhóm 18 nước (G18) được quyền đưa ra các kiến nghị cho hội đồng. Nhóm này trở thành bộ phận thường trực vào năm 1979 và gặp nhau 29 lần trước khi bị giải tán vào năm 1987.

Bằng sự phân tích những ưu đãi của Hoa Kỳ để kiến tạo ra định chế GATT và ảnh hưởng của Hoa Kỳ đến sự lựa chọn các quy tắc và tiêu chuẩn cho định chế. Sau đó xem xét các nguyên lý và chức năng hoạt động của định chế trong điều kiện các quy tắc GATT thiếu rõ ràng đối với việc xử lý các hành vi. Cần xem xét các thỏa thuận hợp tác thương mại trong thời kỳ này nói về sự tương thích giữa cơ cấu của định chế hiện nay với các vấn đề chính trị nội bộ của các nước thành viên.

Sau khi thành lập WTO, Chính phủ Hoa Kỳ đã ủng hộ việc giải quyết tranh chấp một cách tự động và ràng buộc vì hầu hết mọi người nghĩ rằng quá trình tư pháp như vậy sẽ giúp thực thi bộ quy tắc lớn đã được thông qua tại Vòng Uruguay mà Hoa Kỳ ủng hộ. Đây là sự thay đổi quan trọng so với GATT, trong đó việc giải quyết tranh chấp vừa không tự động vừa không ràng buộc.

Tại bài viết này sẽ mô tả và phân tích các quy tắc và các quá trình lập pháp và tư pháp trong WTO, và xem xét những bình luận về các quá trình này. Xem xét các quy tắc và quá trình lập pháp của WTO, cho thấy các nước (chủ yếu là EC và Hoa Kỳ) đã thống trị quá trình ra quyết sách lập pháp WTO như thế nào.

Quyết định của các quốc gia tiến hành đàm phán về các lĩnh vực “chậm lụt” được thúc đẩy chủ yếu bởi các nhà xuất khẩu truyền thống - những người quan niệm rằng định chế thương mại đang lãng quên những lợi ích đặc thù của họ. Trong thời kỳ tiến tới Vòng Uruguay, hai ngoại lệ sáng chói nhất so với quy tắc của GATT là thương mại hàng dệt may và thương mại hàng nông nghiệp.

Thành quả chủ yếu của Vòng Uruguay là sự chuyển dịch trọng tâm chú ý của định chế thương mại từ một bộ quy tắc ứng xử trong thương mại hàng công nghiệp sang một thỏa thuận toàn diện về tất cả những vấn đề cơ bản liên quan tới thương mại. Vòng đàm phán thương mại lần thứ tám của GATT được các chính phủ giao cho ba nhiệm vụ rõ ràng.

Thành công của Vòng Uruguay trong việc củng cố các quy tắc chữa trị thương mại là hiển nhiên thông qua sự kiện rằng sửa chữa không phải là trung tâm trong chương trình nghị sự của Vòng Doha. Một vấn đề có ý nghĩa là hoạt động của thỏa thuận chống bán phá giá, mà một số quốc gia bao gồm cả Nhật Bản và Hàn Quốc, phải triển khai theo một phương cách trái với lợi ích của chính họ.

Hiệp định đầu tiên về Những rào cản Kỹ thuật đối với Thương mại (thường gọi là Luật Tiêu chuẩn) được đặt ra từ Vòng Tokyo. Bộ Luật Tiêu chuẩn điều chỉnh những quy định và tiêu chuẩn kỹ thuật liên quan tới an toàn thực phẩm, các biện pháp y tế đối với cây trồng và vật nuôi, cùng các khía cạnh khác của chính sách thương mại (Stanton 1999).

Sau hội nghị thành lập WTO ở Marrakesh, cuộc họp cấp bộ trưởng đầu tiên của tổ chức diễn ra tại Singapore năm 1996 là cao điểm của hệ thống thương mại mới, thậm chí Hội nghị Bộ trưởng ở Singapore còn đưa WTO lên một con đường mới, nhiều tham vọng hơn nữa. Không chỉ củng cố nghị trình mở rộng quy tắc thương mại thừa kế từ Vòng Uruguay, các bộ trưởng thương mại còn bắt đầu khám phá những địa hạt mới.

Trình tự thủ tục mà một quốc gia phải theo khi gia nhập tổ chức thương mại này chỉ được trình bày bằng những lời lẽ hết sức chung chung trong các tài liệu của GATT và WTO. Tuy nhiên theo thời gian, tổ chức này đã phát triển một tập hợp các quy định hết sức phức tạp cho việc kết nạp thành viên mới.

Một số nhà hoạt động và nhà bình luận phi nhà nước mới nhiều lần ca thán rộng rãi “sự khiếm khuyết về dân chủ” ở WTO, tập trung ở sự thiếu tính minh bạch đối với bên ngoài (nghĩa là, tính kín đáo của WTO) và những cơ hội ít ỏi dành cho sự tham gia của các tổ chức phi chính phủ vào công cuộc hoạch định chính sách thương mại và dàn xếp tranh chấp (Wallach 2000; Atik 2001; Raustiala 2000; Charnovitz 2002).