Trước đây, các dân tộc thiểu số của Việt Nam đã sử dụng nhiều phương tiện vận chuyển khác nhau để di chuyển trong cuộc sống hàng ngày. Hãy cùng điểm qua một số phương tiện vận chuyển quan trọng mà các dân tộc thiểu số đã sử dụng trong quá khứ.
Mục lục bài viết
1. Chuẩn bị soạn bài Phương tiện vận chuyển của các dân tộc thiểu số Việt Nam ngày xưa:
Yêu cầu (trang 83 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 2):
Trong bài, tác giả đã đề cập đến một số phương tiện như sau:
Thuyền: Loại phương tiện này được xây dựng từ các loại gỗ dai, nhẹ, không nứt và có khả năng chịu nước. Thuyền thường được đóng bằng các loại gỗ chất lượng, như gỗ sồi, gỗ thông, gỗ cạn, để đảm bảo tính bền vững và an toàn khi sử dụng trên mặt nước.
Bè, mảng: Đây là những phương tiện được xếp từ nhiều thân tre có kích cỡ vừa phải. Bè và mảng thường được sử dụng trong các hoạt động di chuyển trên sông, suối hoặc hồ, với mục đích chở hàng hoặc vận chuyển người từ một bờ sang bờ khác.
Thuyền độc mộc đuôi én: Loại thuyền này được chế tạo từ một thân gỗ tròn, với thân thuyền thon dài, mũi và đuôi nhọn được đục ra. Thuyền độc mộc đuôi én thường được sử dụng trong các hoạt động đánh cá, đánh bắt hải sản hoặc du lịch trên biển, nhờ vào khả năng di chuyển nhanh và linh hoạt trên mặt nước.
Xe quệt trâu kéo: Đây là phương tiện được làm từ gỗ và tre, với đầu mắc dây cho trâu kéo được nâng cao hơn nhờ độ dày của hai càng quệt. Xe quệt trâu kéo thường được sử dụng trong các hoạt động nông nghiệp, đặc biệt là trong việc cày ruộng hoặc chở hàng hóa trên đồng cỏ.
Ngựa: Đây là một trong những phương tiện vận chuyển truyền thống quan trọng, đã có từ rất lâu đời và được sử dụng rộng rãi trên khắp thế giới. Ngựa thường được sử dụng để kéo xe, di chuyển trên đường gồ ghề hoặc trong các cuộc đi săn.
Sức voi: Đây là một phương tiện vận chuyển đặc biệt, được sử dụng trong lịch sử và văn hóa của một số nước, như Ấn Độ, Thái Lan và các quốc gia châu Phi. Với sức mạnh và khả năng di chuyển trên địa hình khó khăn, sức voi đã đóng vai trò quan trọng trong các hoạt động chiến tranh, thương mại và di chuyển dân cư.
Thuyền độc mộc của người dân Tây Nguyên: Loại thuyền này được làm từ các loại gỗ nhẹ, xốp, dai và ít nứt, có khả năng chịu được nước. Thuyền độc mộc của người dân Tây Nguyên thường được sử dụng trong các hoạt động đánh cá, buôn bán hoặc di chuyển trên các con sông, ao, hồ. Tiết diện ngang của những cây gỗ làm thuyền có thể lên tới cả mét, chiều dài thì từ vài đến hàng chục mét, tùy thuộc vào từng tộc người và mục đích sử dụng.
2. Đọc hiểu bài Phương tiện vận chuyển của các dân tộc thiểu số Việt Nam ngày xưa:
Nội dung chính: Văn bản giới thiệu chi tiết về một số phương tiện di chuyển và vận chuyển được sử dụng bởi các dân tộc thiểu số ngày xưa. Phương tiện di chuyển và vận chuyển đã đóng một vai trò quan trọng trong cuộc sống của các dân tộc thiểu số trong quá khứ. Nhờ vào những phương tiện này, các dân tộc thiểu số đã có thể khám phá, tìm hiểu và khai phá các vùng đất mới. Với sự phát triển và sử dụng các phương tiện di chuyển và vận chuyển này, các dân tộc thiểu số đã có thể tham gia vào giao thương, trao đổi và tạo dựng các mối quan hệ với các cộng đồng khác. Đồng thời, việc sử dụng các phương tiện này cũng đã giúp cải thiện cuộc sống và nâng cao chất lượng cuộc sống của các dân tộc thiểu số. Vì vậy, việc tìm hiểu về các phương tiện di chuyển và vận chuyển của các dân tộc thiểu số ngày xưa là rất quan trọng để hiểu về lịch sử và văn hóa của họ.
3. Soạn bài Phương tiện vận chuyển của các dân tộc thiểu số Việt Nam ngày xưa:
3.1. Trả lời câu hỏi giữa bài:
Câu 1. Văn bản triển khai ý tưởng và thông tin theo cách nào?
Văn bản triển khai ý tưởng và thông tin theo cách phân chia đối tượng làm nhiều loại để giải thích, chứng minh lần lượt. Trong quá trình triển khai này, người viết cần phải tập trung vào việc phân loại các đối tượng và sắp xếp chúng một cách hợp lý.
Câu 2. Phần (1) nhắc đến các phương tiện vận chuyển nào? Mỗi phương tiện gắn với những dân tộc nào?
Các phương tiện vận chuyển gắn với dân tộc trong mục 1:
Một số tộc người sinh sống ở ven sông Đà, sông Mã, hay sông Lam… (người Kháng, người La Ha, người Mảng, người Thái, người Cống…): đóng thuyền và sử dụng thuyền vận chuyển, lưu thông bằng thuyền trên sông suối lớn; sử dụng bè, mảng tương đối phổ biến.
Người Kháng: thuyền độc mộc đuôi én. Bên cạnh đó, họ còn sử dụng thuyền như một phương tiện chính để di chuyển trên các con sông và suối lớn.
Người Sán Dìu: dùng xe quệt trâu kéo để vận chuyển phân bón ra ruộng nương chở lúa hoa màu, củi về nhà. Ngoài ra, họ còn sử dụng xe quệt trâu kéo để chở các đồ đạc và hàng hóa khác.
Người Mông (H’mông), Hà Nhi, Dao: cưỡi ngựa và dùng sức ngựa để vận chuyển đồ đạc, hàng hóa. Ngoài ra, họ còn sử dụng ngựa làm phương tiện chính để di chuyển trong các vùng núi.
Câu 3. Chỉ ra sự phù hợp của các phương tiện vận chuyển đối với đặc điểm của những dân tộc được nhắc đến trong văn bản
Người Mông (H’mông), Hà Nhi, Dao thường cưỡi ngựa và dùng sức ngựa để vận chuyển đồ đạc, hàng hóa. Do địa hình vùng núi hiểm trở nên đây là cách di chuyển tốt hơn so với những cách khác. Ngoài ra, họ còn sử dụng các loại xe kéo, như xe bò hoặc xe ngựa kéo, để chở các hàng hóa nặng hơn và di chuyển trên địa hình đồi núi. Bên cạnh đó, người Mông cũng sử dụng các loại túi xách và giỏ để mang theo đồ đạc khi di chuyển. Nhờ vào khả năng điều khiển ngựa và sử dụng các phương tiện di chuyển này, họ có thể tiếp cận các khu vực khó tiếp cận và vận chuyển hàng hóa một cách hiệu quả.
Một số tộc người sinh sống ở ven sông Đà, sông Mã, hay sông Lam… (người Kháng, người La Ha, người Mảng, người Thái, người Cống…) đã biết đóng thuyền và sử dụng thuyền vận chuyển, lưu thông bằng thuyền trên sông suối lớn. Lí do là bởi ở đây sông, suối là con đường lưu thông chủ yếu. Ngoài ra, họ còn sử dụng các phương tiện lướt sóng, như thuyền buồm hoặc thuyền chèo, để di chuyển nhanh hơn trên các dòng nước. Điều này giúp họ tiếp cận các khu vực xa xôi và trao đổi hàng hóa với các cộng đồng khác. Hơn nữa, người dân trong các tộc người này cũng biết cách sử dụng các công cụ đánh cá, như lưới cá và lưỡi câu, để kiếm sống và cung cấp thức ăn cho gia đình và cộng đồng.
Câu 4. Người Tây Nguyên sử dụng những phương tiện vận chuyển nào?
Những phương tiện vận chuyển mà người Tây Nguyên sử dụng để di chuyển và vận chuyển hàng hóa bao gồm:
Sử dụng sức voi, sức ngựa và các loại gia súc khác để vận chuyển trên cạn. Nhờ vào sự mạnh mẽ và khả năng chịu đựng của chúng, việc di chuyển trên địa hình gồ ghề và khó khăn cũng trở nên dễ dàng hơn.
Để di chuyển qua các con sông, người Tây Nguyên sử dụng các loại thuyền độc mộc. Nhờ vào thiết kế đơn giản và linh hoạt, những chiếc thuyền này giúp người dân di chuyển và vận chuyển hàng hóa dễ dàng và thuận tiện trên mặt nước.
Câu 5. Việc đưa tên các tài liệu tham khảo vào cuối bài viết nhằm mục đích gì?
Việc đưa tên các tài liệu tham khảo vào cuối bài viết giúp người đọc có thêm tùy chọn để khám phá các tác phẩm liên quan đến chủ đề.
Bên cạnh đó, việc đưa ra danh sách các tài liệu tham khảo còn tăng tính minh bạch và rõ ràng của một tác phẩm văn học. Người đọc có thể dễ dàng xác định nguồn gốc và tham khảo các nguồn tài liệu mà tác giả đã sử dụng để nghiên cứu và viết bài. Điều này giúp tăng độ tin cậy và đáng tin cậy của tác phẩm.
3.2. Trả lời câu hỏi cuối bài:
Câu 1 trang 86 SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 1 Cánh Diều
Văn bản Phương tiện vận chuyển của các dân tộc thiểu số Việt Nam ngày xưa cung cấp những thông tin chính nào? Tóm tắt các thông tin đó bằng một sơ đồ tư duy.
Trả lời
Câu 2 trang 86 SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 1 Cánh Diều
Tác giả đã triển khai thông tin theo cách nào? Nêu tác dụng của cách thức triển khai ấy.
Trả lời:
Văn bản triển khai ý tưởng và thông tin theo cách phân loại đối tượng để giải thích, chứng minh, và mang đến những thông điệp cần thiết.
Tác dụng: Giúp làm rõ vấn đề, tăng tính logic, và giúp người đọc dễ dàng nắm bắt nội dung.
Đồng thời, văn bản cũng có thể được sử dụng để mở rộng ý tưởng và thông tin, đưa ra ví dụ và minh hoạ thêm, từ đó làm cho nội dung trở nên chi tiết và phong phú hơn.
Câu 3 trang 86 SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 1 Cánh Diều
Có những phương tiện vận chuyển nào được các dân tộc thiểu số ở Việt Nam thế kỉ X – XVIII sử dụng? Các phương tiện đó có đặc điểm gì? Vì sao chúng được sử dụng?
Trả lời:
Trong thế kỉ X – XVIII, các dân tộc thiểu số ở Việt Nam đã sử dụng nhiều phương tiện vận chuyển khác nhau như thuyền, ngựa, voi,… Những phương tiện này đều rất đơn giản và không cần động cơ. Chúng đã mang lại sự thuận tiện trong việc di chuyển và vận chuyển của người dân.
Ngoài ra, còn có một số phương tiện vận chuyển khác như xe bò, xe đạp, và xe con lăn được sử dụng nhưng không phổ biến như thuyền, ngựa, và voi. Những phương tiện này cũng giúp cho việc di chuyển và vận chuyển của người dân trở nên tiện lợi hơn.
Câu 4 trang 86 SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 1 Cánh Diều
Nêu tác dụng của việc trích dẫn và đưa tên các tài liệu tham khảo vào văn bản Phương tiện vận chuyển của các dân tộc thiểu số Việt Nam ngày xưa.
Trả lời:
Để làm rõ ý và giúp người đọc hiểu vấn đề được đề cập, hãy thêm cước chú và các tài liệu tham khảo vào văn bản. Bằng cách trích dẫn các tài liệu, chúng ta có thể cung cấp thông tin bổ sung và làm rõ ý kiến của mình. Điều này sẽ giúp người đọc có cái nhìn tổng quan và hiểu rõ hơn về chủ đề mà chúng ta đang xem xét.
Câu 5 trang 86 SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 1 Cánh Diều
Tìm hiểu thêm về các phương tiện vận chuyển được các dân tộc thiểu số ở Việt Nam sử dụng trong cuộc sống hiện nay. Chỉ ra những sự thay đổi về việc sử dụng các phương tiện vận chuyển ở những dân tộc thiểu số này (nếu có) và lí giải nguyên nhân của sự thay đổi đó.
Trả lời:
Một số dân tộc đã sử dụng xuồng máy, xe kéo, xe thồ để di chuyển và vận chuyển hàng hóa. Việc áp dụng các phương tiện này đã mang lại nhiều lợi ích đáng kể. Đầu tiên, việc sử dụng xuồng máy, xe kéo và xe thồ giúp tăng tốc độ di chuyển và vận chuyển, giúp tiết kiệm thời gian và năng suất lao động. Thứ hai, việc sử dụng các phương tiện này cũng là một bước phát triển tích cực của các dân tộc, cho thấy họ không ngừng thay đổi và phát triển để tiến bộ hơn. Với việc áp dụng xuồng máy, xe kéo và xe thồ, các dân tộc đã có thể tận dụng tối đa tiềm năng của môi trường và tạo ra sự tiến bộ trong việc di chuyển và vận chuyển hàng hóa. Điều này chứng tỏ sự sáng tạo và khả năng thích ứng của các dân tộc trong việc sử dụng các công cụ và phương tiện tiện ích để phục vụ cuộc sống hàng ngày của mình.
