Soạn bài Đánh thức trầu – Chân trời sáng tạo Ngữ văn lớp 6

1. Khái quát chung về bài Đánh thức trầu:

1.1. Tác giả, tác phẩm:

Tác phẩm “Đánh thức trầu” của Trần Đăng Khoa là một trong những bài thơ nổi tiếng của ông. Tác phẩm này được đăng tải trong tập thơ có tựa đề “Góc sân và khoảng trời.” Bài thơ “Đánh thức trầu” thể hiện sự tưởng nhớ, hồi ức và tình cảm sâu sắc về quê hương và tuổi thơ của tác giả. Nó là một phần trong thế giới thơ của Trần Đăng Khoa, nơi ông thường khắc họa những góc khuất, những chuyện đời thường và tình cảm của con người.

Tác phẩm của Trần Đăng Khoa thường được biết đến với ngôn ngữ tươi sáng, chân thực và diễn đạt cảm xúc một cách sâu sắc. Ông đã đạt được nhiều giải thưởng về thơ và được công nhận là một trong những nhà thơ nổi tiếng của Việt Nam.Tóm lại, “Đánh thức trầu” là một tác phẩm thơ nổi tiếng của Trần Đăng Khoa thể hiện tình cảm và hồi ức về quê hương và tuổi thơ của tác giả.

1.2. Tóm tắt bài Đánh thức trầu:

Bài thơ “Đánh thức trầu” của Trần Đăng Khoa là một tác phẩm thơ mang đậm tinh thần thiên nhiên và tình cảm gia đình. Dưới đây là một tóm tắt chi tiết hơn về nội dung của bài thơ. Bài thơ mở đầu bằng hình ảnh một đứa trẻ đang tương tác với cây trầu. Trong mắt đứa trẻ, cây trầu không phải là một thứ cây bình thường mà đã trở thành một người bạn đáng tin cậy. Đứa trẻ thể hiện sự quan tâm và yêu thương đối với cây trầu, mong ước có thể hái trái trầu để tặng bà và mẹ của mình. Tình cảm của đứa trẻ đối với bà và mẹ là một phần quan trọng trong bài thơ. Đứa trẻ muốn thu hoạch trái trầu để mang về cho bà và mẹ, thể hiện sự biết ơn và lòng trân trọng đối với họ. Bà và mẹ đóng vai trò quan trọng trong cuộc sống của đứa trẻ và là nguồn cảm hứng lớn trong tác phẩm thơ này. Bài thơ thể hiện sự yêu quý và trân trọng thiên nhiên. Cây trầu, một loài cây phổ biến ở quê hương Việt Nam, trở thành biểu tượng của sự kết nối giữa con người và thiên nhiên. Tác giả thông qua hình ảnh trầu, đã truyền tải thông điệp về tình yêu và lòng biết ơn đối với thiên nhiên, cũng như sự tương tác tinh thần giữa con người và môi trường tự nhiên. Từ bài thơ, chúng ta có thể cảm nhận được sự đơn giản, trong sáng và chân thành của tình cảm trong đời sống hàng ngày. Đứa trẻ trong bài thơ biểu lộ tình yêu đối với gia đình và sự tương tác gần gũi với thiên nhiên. Đây là một tác phẩm thơ đẹp, nhẹ nhàng và ý nghĩa của Trần Đăng Khoa, thể hiện tình cảm và triết lí về sự kết nối giữa con người, gia đình và tự nhiên

2. Chi tiết cho thấy cậu bé không chỉ tin rằng trầu có thể nghe được mà còn muốn trầu nhìn thấy mình:

Khi “đánh thức trầu”, cậu bé dường như không chỉ tin rằng trầu có thể nghe được điều mình nói mà còn muốn trầu nhìn thấy mình nữa. Các chi tiết nào cho em biết như vậy?

Trả lời:

Cậu bé đã nói với trầu:

“Trầu ơi hãy tỉnh lại
Mở mắt xanh ra nào
Lá nào muốn cho tao
Thì mày chìa ra nhé”

Cậu bé trong bài thơ thể hiện sự tin tưởng và kỳ vọng rằng cây trầu không chỉ có khả năng nghe được những điều cậu nói mà còn có thể hiểu và thực hiện những điều mà cậu yêu cầu. Cậu bé thậm chí đề cập đến việc “mở mắt xanh ra,” ngụ ý rằng cậu mong muốn cây trầu tỉnh dậy và “nhìn thấy” cậu, hiểu rõ ý muốn của cậu. Điều này thể hiện tình cảm thân thiết và gần gũi giữa cậu và cây trầu, và cũng cho thấy cậu bé coi cây trầu như một người bạn đồng hành đáng tin cậy

3. Cách xưng hô “mày”, “tao” và việc lặp lại các lời “đánh thức trầu” ở đầu mỗi đoạn thơ thể hiện tình cảm như thế nào giữa cậu bé với cây trầu?

Cách xưng hô “mày”, “tao” và việc lặp lại các lời “đánh thức trầu” ở đầu mỗi đoạn thơ thể hiện tình cảm như thế nào giữa cậu bé với cây trầu?

Trả lời:

Cách xưng hô “mày” và “tao” trong bài thơ “Đánh thức trầu” thể hiện một mối quan hệ gần gũi, thân thiết giữa cậu bé và cây trầu. Thay vì sử dụng các từ ngữ chính thống như “bạn” hay “cây trầu,” cậu bé sử dụng những cụm từ này để tạo ra sự thân thiết và tương tác thân mật với cây trầu. Điều này cho thấy cậu bé không xem cây trầu như một thứ vật không hồn, mà như một người bạn, một đối tác mà cậu có thể trò chuyện và chia sẻ cảm xúc.

Lặp lại các lời “đánh thức trầu” ở đầu mỗi đoạn thơ tạo ra một hiệu ứng như một bài ca, một lời kêu gọi mà cậu bé dùng để gợi mở cây trầu, thúc đẩy nó tỉnh dậy, như một cách để tạo một môi trường thúc đẩy cuộc trò chuyện giữa cậu và cây trầu. Lời kêu gọi này thể hiện tình cảm yêu thương của cậu bé và mong muốn cây trầu sẽ sống mãi, giống như sự gắn bó và tình bạn giữa họ.

Từ việc sử dụng ngôn ngữ thân mật và sự lặp lại các lời kêu gọi “đánh thức trầu,” ta cảm nhận được tình cảm gắn bó, lòng biết ơn và lòng trung thành của cậu bé đối với cây trầu. Cậu bé không chỉ đơn thuần là người hái trầu để mang về cho bà và mẹ, mà còn là người có tình cảm sâu sắc với thiên nhiên, đặc biệt là cây trầu, và mong muốn bảo vệ và thúc đẩy sự sống của nó trong lòng mình.

4. Vì sao mỗi khi muốn hái trầu vào ban đêm, cậu bé cũng bà và mẹ mình, phải gọi cho trầu tỉnh ngủ rồi mới xin “hái vài lá”?

Theo em, vì sao mỗi khi muốn hái trầu vào ban đêm, cậu bé cũng bà và mẹ mình, phải gọi cho trầu tỉnh ngủ rồi mới xin “hái vài lá”? Điều này cho thấy cách đối xử với cây cối trong vườn của người dân quê như thế nào?

5. Em nghĩ thế nào về quan niệm “con người là chúa tể của muôn loài”?

Trả lời:

Quan niệm “con người là chúa tể của muôn loài” đã tồn tại trong tư duy của một số người từ lâu đời và vẫn còn phản ánh trong nhiều khía cạnh của cuộc sống hiện đại. Tuy nhiên, từ câu hát của người bà và lời “đánh thức trầu” của cậu bé trong bài thơ, ta thấy một cái nhìn khác về quan hệ giữa con người và thiên nhiên.

Trong bài thơ, cây trầu được thể hiện như một thể thức sống đầy cảm xúc và tình cảm. Bài thơ không chỉ đánh thức trầu như một người bạn mà còn thể hiện một sự đồng cảm sâu sắc với cây cối này. Việc gọi trầu là “chúa” và tự mình làm “chúa” của trầu không phải là việc tôn thờ hay coi mình là chúa tể thực sự của muôn loài, mà là cách để thể hiện mối gắn kết và tình cảm thân thiết giữa con người và cây cối.

Câu hát của người bà và lời “đánh thức trầu” của cậu bé thể hiện một quan niệm đồng cảm, tôn trọng, và sự kết nối với thiên nhiên. Thay vì xem mình là chúa tể và cai trị muôn loài, quan niệm này thúc đẩy một quan hệ cân bằng và tôn trọng hơn giữa con người và môi trường tự nhiên. Nó thể hiện sự nhận thức rằng mọi loài trên hành tinh này đều cùng tồn tại và có giá trị, và con người có trách nhiệm tôn trọng và bảo vệ môi trường.

Tóm lại, quan niệm “con người là chúa tể của muôn loài” đang dần thay đổi trong bối cảnh của cuộc sống hiện đại, và thay vào đó, có xu hướng tôn trọng và đồng cảm hơn với thiên nhiên. Bài thơ “Đánh thức trầu” của Trần Đăng Khoa là một ví dụ minh họa cho quan niệm này, thể hiện mối quan hệ thân thiết và sâu sắc giữa con người và cây cối trong cuộc sống quê hương.