Sản phẩm du lịch là gì? Đặc điểm, vai trò và phân loại?

1. Sản phẩm du lịch là gì?

1.1. Du lịch là gì?

Sản phẩm du lịch khi chưa tìm hiểu thì ta có thể hiểu đây là bất cứ cái gì được tạo ra hoặc liên quan đến lĩnh vực du lịch; Chính vì vậy trước khi đi tìm hiểu cụm từ “Sản phẩm du lịch” ta cần hiểu du lịch là gì để có cái nhìn tổng quát, những kiến thức cơ bản làm cơ sở cho việc phân tích “Sản phẩm du lịch”

Thuật ngữ du lịch là một thuật ngữ đã quá quen thuộc đối với mỗi người chúng ta, vì nó quá quen thuộc nên có nhiều người có cách hiểu khác nhau về du lịch theo ngành nghề, theo góc nhìn kinh tế, góc nhìn xã hội, góc nhìn pháp lý hay đơn giản là góc nhìn bình dị trong hoạt động thường ngày. Điều này xuất phát từ vai trò, vị trí của mỗi người nên vẫn còn nhiều sự khác biệt như trong quan niệm của người đi du lịch và người làm du lịch,…Nhìn chung lại ta có thể hiểu du lịch theo cách hiểu sau:

 “Du lịch được hiểu là hành động du hành đến một nơi khác với địa điểm cư trú thường xuyên của mình nhằm mục đích không phải để làm ăn, tức không phải để làm một nghề hay một việc kiếm tiền sinh sống” (Theo International Union of Official Travel Organization).

1.2. Sản phẩm du lịch là gì?

Sản phẩm là bất cứ cái gì có thể đưa vào thị trường để tạo sự chú ý, mua sắm, sử dụng hay tiêu dùng nhằm thỏa mãn một nhu cầu hay ước muốn. Nó có thể là những vật thể, dịch vụ, con người, địa điểm, tổ chức hoặc một ý tưởng.

Dưới góc độ pháp lý theo khoản 5 Điều 3 Luật Du lịch 2007 thi sản phẩm du lịch được giải thích như sau: “Sản phẩm du lịch là tập hợp các dịch vụ trên cơ sở khai thác các giá trị tài nguyên du lịch để thoả mãn nhu cầu của khách tham quan”. Tuy nhiên, khái niệm này chưa được coi là hoàn hảo và vẫn còn nhiều thiếu sót.

Để định nghĩa lại một cách đầy đủ và trọn vẹn ý nghĩa của sản phẩm du lịch, Tổ chức Du lịch Thế giới (UNWTO) đã cho rằng: “ Sản phẩm du lịch là sự tổng hợp của 3 nhóm nhân tố cấu thành bao gồm Hệ thống dịch vụ, quản lý điều hành, Tài nguyên du lịch, Hệ thống cơ sở hạ tầng và cơ sở vật chất kỹ thuật.”

Từ những định nghĩa trên về cơ bản ta có thể hiểu một cách cụ thể và đơn giản thì Sản phẩm du lịch là một dịch vụ cung cấp các loại hàng hóa cho khách du lịch. Trong đó, sản phẩm được tạo nên có sự khai thác của yếu tố tự nhiên xã hội và việc sử dụng nguồn lực như lao động, cơ sở vật chất, trang thiết bị… của một vùng hay một quốc gia.

2. Các yếu tố cấu thành một sản phẩm du lịch bao gồm:

– Dịch vụ vận chuyển: Đây là các phương tiện phục vụ, hỗ trợ cho các hoạt động du lịch trong việc vận chuyển hàng hàng hóa, khách du lịch đến các địa điểm du lịch hay các là một phần cơ bản của sản phẩm du lịch bao gồm các phương tiện như: Máy bay, xe ô tô các loại, xe máy, xe đạp, tàu thuyền,…

– Dịch vụ lưu trú và ăn uống: Đây là thành phần chính tạo nên sản phẩm du lịch nhằm phục vụ du khách trong các hoạt động ăn uống, cắm trại tại các khu sinh thái, địa điểm du lịch nổi tiếng; các dịch vụ này bao gồm lều trại, nhà hàng, khách sạn…

– Các dịch vụ tham quan: Đây là các dịch vụ giúp các du khách có thể chiêu ngưỡng vẻ đẹp tại các địa điểm du lịch dịch vụ này có thể có người hướng dẫn hoặc không tùy theo nhu cầu của du khách; các dịch vụ này bao gồm các tuyến điểm tham quan, khu di tích, công viên, hội chợ, cảnh quan…

– Hàng hóa được bày bán: Đây là những hàng hóa được bán tại các địa điểm du lịch nhằm phục vụ các nhu cầu, tâm lý của khách hàng trong mua bán. Bao gồm hàng tiêu dùng, quà lưu niệm,…

– Các dịch vụ hỗ trợ: Thủ tục xin hộ chiếu, visa…

Các sản phẩm du lịch phổ biến hiện nay ở Việt Nam bao gồm: Du lịch biển, du lịch sinh thái, du lịch miền quê, du lịch mua sắm, du lịch sáng tạo…

3. Đặc điểm của sản phẩm du lịch:

Sản phẩm du lịch bao gồm bởi nhiều thành phần: dịch vụ ăn uống, đồ lưu niệm, dịch vụ vận chuyển, khách sạn, dịch vụ combo du lịch trọn gói, dịch vụ dẫn tour,…Vì thế, đặc điểm của sản phẩm du lịch cũng có nhiều yếu tố đặc trưng của riêng ngành nghề.

Thứ nhất, tính vô hình

Sản phẩm du lịch không hiện hữu một cách tự nhiên cũng không tồn tại ở dạng vật chất. mà nó được tạo ra bởi con người và vì thế bạn không thể cầm, sờ hay nắm nó để kiểm tra được chất lượng nếu như chưa bỏ tiền ra mua.

Khách du lịch chỉ có thể đánh giá được chất lượng của sản phẩm du lịch thông qua các thông tin trên truyền thông, các hướng dẫn viên, người dân địa phương trước khi họ đặt niềm tin vào một đơn vị cung cấp sản phẩm du lịch chuyên nghiệp.

Hầu hết những khách du lịch đi đến đâu họ đều đã tìm hiểu trước sản phẩm du lịch đặc trưng của vùng miền ấy nên sẽ không quá khó để tìm được địa điểm cung cấp sản phẩm du lịch chất lượng.

Thứ hai, tính không tách rời

Tính không tách rời của sản phẩm dịch vụ thể hiện ở việc quá trình sản xuất phục vụ và quá trình tiêu dùng diễn ra đồng thời cùng một lúc. Có những sản phẩm dịch vụ chỉ có giá trị ngay tại thời điểm được sản xuất và có những sản phẩm bắt buộc phải được phục vụ tại chỗ mới giữ nguyên vẹn được giá trị. Mọi thứ đều diễn ra trong cùng một không gian và tại cùng một thời điểm.

Cùng một không gian: Sản phẩm du lịch phải được khách du lịch đến tận nơi để tiêu dùng, sử dụng chứ không thể tiến hành vận chuyển đến một địa điểm khác có khách. Vì đặc trưng này, sản phẩm du lịch không thể tách rời với nguồn gốc tạo ra sản phẩm.

Cùng một thời điểm: Thời gian tiêu dùng của khách hàng sẽ chi phối thời gian hoạt động của các phương tiện vận chuyển như máy bay, tàu hay xe khách. Hoạt động phục vụ khách của các sản phẩm du lịch này diễn ra một cách liên tục, đồng thời cùng với lịch trình của khách hàng, không có ngày nghỉ, giờ nghỉ quy định.

Thứ ba, tính không đồng nhất

Do sản phẩm du lịch được sản xuất, tạo ra bằng nhiều cách khác nhau; đồng thời nguyên liệu, người tạo ra cũng khác nhau cho nên sản phẩm du lịch được thể hiện dưới nhiều dạng khác nhau vì thế mà chất lượng sản phẩm không đồng nhất.

Chúng ta cũng không thể dựa vào bất kì yếu tố nào để đánh giá đồng bộ chất lượng sản phẩm du lịch được ngoại trừ việc tiêu thụ, sử dụng, cảm nhận nó trực tiếp. Cảm nhận của người dùng được coi là review chính xác nhất cho chất lượng dịch vụ.

Tính mau hỏng và không dự trữ được 

Sản phẩm du lịch bên cạnh nông sản hay các món ăn đặc trưng thì còn bao gồm các hoạt động dịch vụ được cung cấp bởi công ty du lịch như di chuyển, ăn uống, lưu trú,…

Tất cả những sản phẩm dịch vụ đều sử dụng trực tiếp, không được chuyển thể sang dạng khác để lưu trữ và cũng mất đi nếu không được sử dụng ngay.

Không có một công ty lữ hành nào chấp nhận dự trữ phòng khách sạn và các dịch vụ ăn uống để đợi khách đến nếu không có lịch hẹn trước như thế họ sẽ mất đi một khoản thu nhập. Vì thế, sản phẩm du lịch mau hỏng và không dự trữ được.

Tính không chuyển giao sở hữu, sử dụng

Sản phẩm du lịch thuộc quyền sở hữu duy nhất của bạn ngay tại thời điểm bạn mua nó. Không thể sang tên, đổi chủ hay nhượng lại cho bất cứ ai mà giữ nguyên giá trị. Trừ khi với vé máy bay, đối với hạng Eco và Skyboss, có dịch vụ đổi giờ bay, tên hành khách nhưng chi phí đi kèm để đổi cũng không hề rẻ, ngang ngửa với một chiếc vé mới.

Những đặc điểm của sản phẩm du lịch đều gắn liền với những đặc điểm đặc trưng của mỗi loại hình du lịch nói riêng và ngành du lịch nói chung. Những đặc điểm này là bất biến và đúng trong mọi trường hợp.

4. Phân loại sản phẩm du lịch:

Sản phẩm du lịch ra đời mục đích chung hướng tới thỏa mãn nhu cầu khách hàng và để quảng bá sản phẩm vùng miền cũng như thúc đẩy du lịch của khu vực nói chung. Sản phẩm du lịch có thể là sản phẩm đơn lẻ, có thể là sản phẩm tổng hợp tùy thuộc vào đơn vị kinh doanh và đặc trưng khu vực.

Sản phẩm đơn lẻ: Là sản phẩm do nhà cung cấp hoặc một đơn vị kinh doanh nhỏ lẻ tự tạo để đưa ra thị trường nhằm phục vụ trực tiếp người tiêu dùng.

Ví dụ Một khách sạn, ngoài việc cung cấp các dịch vụ nhà ở và ăn uống còn cung cấp thêm dịch vụ cho thuê xe tự lái, trải nghiệm tắm nước nóng, hay nướng thịt ngoài trời,…Nhà cung cấp có thể là chủ khách sạn, có thể là nhà hàng, có thể là hãng xe, cũng có thể là chính người làm tour,… Sản phẩm du lịch đơn lẻ hầu hết phù hợp với giới trẻ, ưa thích trải nghiệm, tự tìm tòi, khám phá.

Sản phẩm tổng hợp là sản phẩm thỏa mãn một nhóm nhu cầu, thường được tạo ra dưới dạng các combo du lịch trọn gói, các tour du lịch từ các công ty du lịch lữ hành, các đơn vị bán tour, khách sạn. Trong các combo này có đầy đủ các dịch vụ đơn lẻ bao gồm di chuyển, ăn uống, khách sạn, và một vài dịch vụ kết hợp khác tuỳ đơn vị tổ chức.

Ví dụ 

Tour du lịch đi Phú quốc với chỉ 1990k/ 1 người du khách đã có thể trải nghiệm các dịch vụ như câu cá – lặn ngắm san hô trên biển trải nghiệm khung cảnh sinh hoạt của ngư dân biển đảo; tắm biển Bãi Sao một trong những bãi biển đẹp nhất của Phú Quốc, tự do trải nghiệm hoạt động Seawalker – đi bộ dưới đáy biển cùng với công viên bảo tồn san hô lần đầu tiên ra mắt tại Phú Quốc, khám phá Vinworder với vô vàn trò chơi thú vị và vườn thú tự nhiên lớn nhất Việt Nam Vinpearl Safari; tham quan nhà tù Phú Quốc – nơi giam cầm hàng ngàn chiến sĩ cách mạng Cộng sản, và tiến hành các cuộc tra tấn dã man nhất trong lịch sử kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ,…