Quy định về công ty mẹ đối với công ty con? Quyền và trách nhiệm của công ty mẹ đối với công ty con?
Trong những năm gần đây thì vấn đề phát triển kinh tế của các quốc gia trên thế giới và trong đó có Việt Nam ngày càng phát. Do nhu cầu phát triền nền kinh tế này càng cao và lớn mạnh cho nên việc các doanh nghiệp được thành lập và phát triển và tương đối nhiều. Bên cạnh vấn đề thành lập các mô hình công ty truyền thống như công ty cổ phần, công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên, công ty hợp danh, công ty trách nhiệm hữu hạn hai thành viên,…. Thì pháp luật Doanh nghiệp nước ta còn có quy định về mô hình công ty mẹ con và loại mô hình này hiện nay đang được trú trọng và phát triển rất phổ biến ở nước ta. Việc phát triển mô hình côn ty mẹ con được triển khai trên cả doanh nghiệp nhà nước cho đến các doanh nghiệp tư nhân cũng ưa chuộng mô hình kinh doanh này.
Vậy, mô hình công ty mẹ công ty con được biết đến là doanh nghiệp có nhiều ưu điểm cả về cơ cấu tổ chức và cơ chế quản lý, đây là loại hình doanh nghiệp rất được quan tâm mà nhất là đối với những nhóm doanh nghiệp có quy mô lớn. Bởi lẽ đó mà pháp luật đã quy định về quyền và trách nhiệm của công ty mẹ đối với công ty con có nội dung phù hợp với loại hình công ty mẹ con này. Trong nội dung bài viết này, Luật Dương Gia sẽ cung cấp kiến thức pháp lý liên quan đến các vấn đề về việc mua lại cổ phần theo quyết định của công ty, yêu cầu cổ đông của công ty cổ phần theo như quy định của pháp luật hiện hành.
Luật sư
Cơ sở pháp lý:
1. Quy định về công ty mẹ đối với công ty con
Trên cơ sở quy định của pháp luật doanh nghiệp thì công ty mẹ và công ty con là một trong những khái niệm được hình thành và tồn tại trong hệ thống của các Tập đoàn kinh tế, tổng công ty thuộc các thành phần kinh tế khác nhau, và đây là các nền kinh tế có xú hướng ngày càng trở nên phát triển hơn trong nền kinh tế của một đất nước. Trước hết, một công ty được coi là công ty mẹ của công ty khác nếu thuộc một trong các trường hợp sau đây:
– Thứ nhất, chi phối về tài chính: công ty mẹ sở hữu trên 50% vốn điều lệ hoặc tổng số cố phần phổ thông đã phát hành của công ty con
– Thứ hai, chi phối về bộ máy quản lý: công ty mẹ có quyền trực tiếp hoặc gián tiếp bổ nhiệm đa số hoặc tất cả các thành viên Hội đồng quản trị, Giám đốc hoặc Tổng giám đốc công ty con.
-Thứ ba, chi phối về tổ chức hoạt động sản xuất kinh doanh: công ty mẹ có quyền quyết định việc sửa đổi, bổ sung điều lệ công ty con.
Từ những nội dung được nêu ra ở trên có thể thấy rằng thì công ty mẹ được tổ chức dưới hình thức công ty cổ phần hoặc công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên, công ty trách nhiệm hữu hạn hai thành viên và phải đáp ứng điều kiện nêu trên. Đối với việc tổ chức công ty con theo quy định của Luật Doanh nghiệp hoặc của pháp luật liên quan thì loại hình công ty này được thành lập dựa trên được tổ chức dưới hình thức công ty cổ phần hoặc công ty trách nhiệm hữu hạn. Không những thế mà theo như quy định của Luật Doanh nghiệp, pháp luật liên quan và Điều lệ công ty thì đối với loại hình kinh doanh là Công ty mẹ, công ty con và các công ty khác hợp thành tập đoàn kinh tế có các quyền, nghĩa vụ, cơ cấu tổ chức quản lý và hoạt động phù hợp với hình thức tổ chức doanh nghiệp theo như quy định của pháp luật hiện hành.
Bên cạnh đó, công ty mẹ con được hình thành chỉ khi một công ty đáp ứng đầy đủ các điều kiện về nguồn vốn, nhân lực, cơ cấu tổ chức và có nhu cầu mở rộng hoạt động kinh doanh các ngành nghề khác thì công ty có đầy đủ các điều kiện đã nêu này có thể thành lập một hoặc nhiều công ty con theo như quy định của pháp luật hiện hành.
Khi công ty mẹ thực hiện nhu cầu của mình về vấn đề thành lập công ty con thì sau khi các công ty con được thành lập thì sẽ có tư cách pháp nhân để tự chịu trách nhiệm trong các giao dịch nhưng vẫn chịu sự chi phối về vốn, bổ nhiệm nhân sự hoặc việc sửa đổi bổ sung điều lệ bởi công ty mẹ. Từ mối liên hệ của công ty mẹ đối với công ty con này giúp công ty mẹ nắm tầm kiểm soát hoạt động kinh doanh cũng như đảm bảo sự phát triển chung của công ty mẹ và các công ty con theo như pháp luật hiện hành quy định.
2. Quyền và trách nhiệm của công ty mẹ đối với công ty con
Trên cơ sở quy định của pháp luật hiện hành thì khi một công ty có đầy đủ điều kiện để thành lập công ty con và có nhu cầu thành lập công ty con thì song song với việc thành lập đó thì công ty mẹ sẽ phải có những quyền và trách nhiệm đi kèm với đó khi công ty con được thành lậpj theo như quy định của pháp luật. Bởi vì vậy, dựa trên quy định tại Điều 196
“Điều 196. Quyền, nghĩa vụ và trách nhiệm của công ty mẹ đối với công ty con
1. Tùy thuộc vào loại hình pháp lý của công ty con, công ty mẹ thực hiện quyền và nghĩa vụ của mình với tư cách là thành viên, chủ sở hữu hoặc cổ đông trong quan hệ với công ty con theo quy định tương ứng của Luật này và quy định khác của pháp luật có liên quan.
2. Hợp đồng, giao dịch và quan hệ khác giữa công ty mẹ và công ty con đều phải được thiết lập và thực hiện độc lập, bình đẳng theo điều kiện áp dụng đối với chủ thể pháp lý độc lập.
3. Trường hợp công ty mẹ can thiệp ngoài thẩm quyền của chủ sở hữu, thành viên hoặc cổ đông và buộc công ty con phải thực hiện hoạt động kinh doanh trái với thông lệ kinh doanh bình thường hoặc thực hiện hoạt động không sinh lợi mà không đền bù hợp lý trong năm tài chính có liên quan, gây thiệt hại cho công ty con thì công ty mẹ phải chịu trách nhiệm về thiệt hại đó.
4. Người quản lý công ty mẹ chịu trách nhiệm về việc can thiệp buộc công ty con thực hiện hoạt động kinh doanh theo quy định tại khoản 3 Điều này phải liên đới cùng công ty mẹ chịu trách nhiệm về thiệt hại đó.
5. Trường hợp công ty mẹ không đền bù cho công ty con theo quy định tại khoản 3 Điều này thì chủ nợ hoặc thành viên, cổ đông có sở hữu ít nhất 01% vốn điều lệ của công ty con có quyền nhân danh chính mình hoặc nhân danh công ty con yêu cầu công ty mẹ đền bù thiệt hại cho công ty con.
6. Trường hợp hoạt động kinh doanh theo quy định tại khoản 3 Điều này do công ty con thực hiện đem lại lợi ích cho công ty con khác của cùng một công ty mẹ thì công ty con được hưởng lợi phải liên đới cùng công ty mẹ hoàn trả khoản lợi được hưởng cho công ty con bị thiệt hại”.
Từ quy định được nêu ở trên thì có thể nhận thấy rằng đối với mối liên hệ đặc biệt như vậy, pháp luật có liệt kê và quy định cụ thể Quyền và trách nhiệm của công ty mẹ đối với công ty con tại Điều 196 Luật Doanh nghiệp năm 2020 bao gồm:
Thứ nhất, theo như quy định này thì khi công ty mẹ thực hiện quyền và nghĩa vụ của mình đối với công ty con thì sẽ phải dựa trên việc công ty con được thành lập lài thuộc vào loại hình pháp lý là công ty cổ phần hay công ty trách nhiệm hữu hạn mà công ty mẹ sẽ thực hiện các quyền và trách nhiệm với tư cách là thành viên, chủ sở hữu hoặc cổ đông trong quan hệ với công ty con.
Thứ hai, theo như quy định trên thì khi công ty mẹ thành lập một công ty con và thực hiện theo các thủ tục đối với công ty con đều là doanh nghiệp độc lập. Thì sao đó đối với những việc như hợp đồng, giao dịch và quan hệ khác giữa công ty mẹ và công ty con đều phải được thiết lập và thực hiện độc lập, bình đẳng theo điều kiện áp dụng đối với các chủ thể pháp lý độc lập theo như luật định.
Thứ ba, trong quá trình công ty mẹ và công ty con thực hiện quyền và nghĩa vụ của mình thì không thể tránh khỏi những trường hợp công ty mẹ can thiệp ngoài thẩm quyền của chủ sở hữu, thành viên hoặc cổ đông và buộc công ty con phải thực hiện hoạt động kinh doanh trái với thông lệ kinh doanh bình thường hoặc thực hiện hoạt động không sinh lợi mà không đền bù hợp lý trong năm tài chính có liên quan, gây thiệt hại cho công ty con thì công ty mẹ và Người quản lý của công ty mẹ phải liên đới chịu trách nhiệm về thiệt hại đó.
Đối với việc can thiệp ngoài thẩm quyền mà gây ra thiệt hại đối với công ty con thì công ty mẹ phải thực hiện việc đến bù nhưng nếu công ty mẹ không đền bù cho công ty con theo quy định thì chủ nợ hoặc thành viên, cổ đông có sở hữu ít nhất 1% vốn điều lệ của công ty con có quyền nhân danh chính mình hoặc nhân danh công ty con đòi công ty mẹ đền bù thiệt hại cho công ty con.
Thứ tư, trường hợp công ty mẹ can thiệp ngoài thẩm quyền của chủ sở hữu, thành viên hoặc cổ đông và buộc công ty con phải thực hiện hoạt động kinh doanh trái với thông lệ kinh doanh bình thường hoặc thực hiện hoạt động không sinh lợi gây thiệt hại cho công ty con mà không đền bù trong năm tài chính có liên quan; trong khi đó hành động kinh doanh này lại đem lại lợi ích cho công ty con khác của cùng một công ty mẹ thì công ty con được hưởng lợi đó phải liên đới cùng công ty mẹ hoàn trả khoản lợi được hưởng đó cho công ty con bị thiệt hại.
Như vậy, từ các quy định trên có thể thấy rằng mô hình công ty mẹ công ty con theo như quy định của pháp luật Doanh nghiệp năm 2020 này là hai pháp nhân riêng rẽ và hoạt động độc lập. Tuy nhiên khi mô hình công ty mẹ công ty con được thành lập sẽ có sự gắn bó mật thiết được thể hiện bằng quyền và trách nhiệm của công ty mẹ công ty con bằng việc công ty mẹ có quyền của chủ sở hữu, thành viên hoặc cổ đông có quyền can thiệp vào hoạt động của công ty con theo như luật định. Chính vì sự can thiệp này mà giữ công ty mẹ công ty con sẽ có những ảnh hưởng nhất định đối với nhau.
