Quyền và nghĩa vụ của bên đại diện đối với bên giao đai diện? Quyền và nghĩa vụ của bên giao đại diện đối với bên đại diện?
Hiện nay, pháp luật thương mại đã có quy định về đại diện cho thương nhân khá rõ ràng và chi tiết, theo đó đại diện cho thương nhân được hiểu là một loại trung gian thương mại, bên cạnh các hoạt động như môi giới thương mại, ủy thác mua bán hàng hóa và đại lý thương mại. Có thể hiểu đơn giản rằng đại diện cho thương nhân chính là việc một thương nhân nhận ủy nhiệm (gọi là bên đại diện) của thương nhân khác (gọi là bên giao đại diện) để thực hiện các hoạt động thương mại dựa trên danh nghĩa và thực hiện theo sự chỉ dẫn của thương nhân là bên giao đại diện và được hưởng thù lao về việc đại diện theo quy định của pháp luật. Vậy pháp luật quy định như thế nào về quyền, nghĩa vụ của bên đại diện và bên giao đại diện? Hãy cùng chúng tôi tìm hiểu trong bài viết dưới đây.
Luật sư tư vấn pháp luật trực tuyến qua tổng đài: 1900.6568
Cơ sở pháp lý:
1. Quyền và nghĩa vụ của bên đại diện đối với bên giao đai diện
1.1 Nghĩa vụ của bên đại diện
Trong quan hệ đại diện cho thương nhân trên thực tế, có thể thấy bên giao đại diện không những cho phép và ủy quyền cho bên đại diện quan hệ với bên thứ ba mà còn thường xuyên giao tiền và tài sản của mình cho bên đại diện thực hiện việc quản lý. Do đó, nếu bên đại diện sơ suất hay thiếu trung thực thì có thể làm ảnh hưởng tới quyền lợi của bên giao đại diện. Chính vì vậy, pháp luật của nhiều nước trên thế giới đều có quy định bên đại diện có nghĩa vụ phải phục tùng, cần mẫn, trung thành và có nghĩa vụ thông báo đối với bên giao đại diện theo quy định của pháp luật.
Theo quy định tại Điều 145 Luật thương mại 2005, trừ trường hợp có thỏa thuận khác thì bên đại diện có các nghĩa vụ sau;
– Thực hiện hoạt động thương mại dựa trên danh nghĩa và vì lợi ích của bên giao đại diện.
Các hoạt động thương mại mà bên đại diện được bên giao đại diện ủy quyền thực hiện thường là các hoạt động tìm kiếm các cơ hội kinh doanh, lựa chọn bên thứ ba có nhiều khả năng trở thành đối tác kinh doanh của bên giao đại diện hoặc tiến hành giao kết hợp đồng với bên thứ ba thay cho bên giao đại diện. Trong phạm vi đại diện được ủy quyền, bên đại diện phải thực hiện các hoạt động thương mại nhân danh bên giao đại diện chứ không được nhân danh cá nhân bên đại diện. Những giao dịch thương mại do bên đại diện thực hiện nhân danh bên giao đại diện nếu vượt quá phạm vi đại diện mà không được bên giao đại diện chấp nhận thì bên đại diện phải chịu trách nhiệm hoàn toàn đối với bên thứ ba, trừ trường hợp bên thứ ba đã biết hoặc phải biết về việc bên đại diện không có thẩm quyền đại diện. Khi thực hiện giao dịch với bên thứ ba, bên đại diện phải có nghĩa vụ thông báo cho bên thứ ba về thời hạn, phạm vi được ủy quyền đại diện của mình cũng như thông báo về việc sửa đổi, bổ sung phạm vi ủy quyền đại diện.
Khi thực hiện các hoạt động thương mại trong phạm vi được ủy quyền, bên đại diện phải tuân thủ nguyên tắc thực hiện hợp đồng trung thực, theo tinh thần hợp tác và bảo đảm tin cậy lẫn nhau. Bên đại diện có nghĩa vụ hoạt động vì quyền và lợi ích hợp pháp của bên giao đại diện, bảo vệ và phát triển quyền và lợi ích hợp pháp của bên giao đại diện thông qua việc nỗ lực hoạt động để tìm kiếm khách hàng, nguồn hàng, tìm hiểu diễn biến của thị trường, tình hình hoạt động của bên thứ ba hoặc giữ gìn tốt các quan hệ kinh doanh cho bên giao đại diện.
Tuy nhiên, nghĩa vụ này không có nghĩa là bên đại diện không được phép đại diện cho hai hoặc nhiều thương nhân cùng một lúc với điều kiện là trong hợp đồng đại diện không có những hạn chế như vậy.
– Thông báo cho bên giao đại diện về cơ hội và kết quả thực hiện của các hoạt động thương mại đã được ủy quyền đại diện: Bên đại diện có nghĩa vụ phải nỗ lực để cung cấp cho bên giao đại diện về các thông tin mà mình biết hay phải biết với cương vị là bên đại diện theo quy định. Bên đại diện có nghĩa vụ phải thông báo kịp thời cho bên giao đại diện về diễn biến của thị trường, tình hình kinh doanh, khả năng trả nợ của đối tác và kết quả của các hoạt động đã thực hiện để bên giao đại diện có thể chủ động xây dựng và thực hiện
– Tuân thủ chặt chẽ những chỉ dẫn của bên giao đại diện nếu những chỉ dẫn của bên giao đại diện không vi phạm quy định của pháp luật. Nghĩa vụ này của bên đại diện đòi hỏi trong phạm vi được ủy quyền đại diện thì bên đại diện phải tuân theo mọi chỉ dẫn của bên giao đại diện.
Bên đại diện có nghĩa vụ phải trao đổi, thông báo cho bên giao đại diện khi không thể thực hiện những chỉ dẫn của bên giao đại diện hoặc việc thực hiện những chỉ dẫn đó có nguy cơ gây thiệt hại cho bên giao đại diện. Ngoài ra, bên đại diện có quyền từ chối thực hiện những chỉ dẫn của bên giao đại diện nếu những chỉ dẫn của bên giao đại diện vi phạm các quy định của pháp luật hoặc không phù hợp với hợp đồng đại diện.
– Bảo quản tài liệu, tài sản được giao để thực hiện hoạt động đại diện theo ủy quyền. Bên đại diện phải có trách nhiệm phải bảo quản tài sản, tài liệu được giao và phải hoàn trả tài sản, tài liệu đó cho bên giao đại diện khi ben đại diện kết thúc hoạt động đại diện theo ủy quyền. Bên đại diện phải có nghĩa vụ bảo quản tài sản được giao riêng biệt bởi bên giao đại diện giao đối với tài sản của mình.
– Trong thời gian làm đại diện và trong thời hạn 2 năm kể từ khi hợp đồng đại diện chấm dứt, bên đại diện không được tiết lộ hoặc cung cấp cho người khác các bí mật liên quan đến hoạt động thương mại của bên giao đại diện.
1.2 Quyền của bên đại diện
Theo quy định của pháp luật thì bên đại diện có các quyền sau:
– Quyền hưởng thù lao: Bên đại diện có quyền được hưởng thù lao đối với các hợp đồng được giao kết trong phạm vi đại diện theo ủy quyền. Mức thù lao và thời điểm phát sinh quyền được hưởng thù lao được bên đại diện và bên giao đại diện thỏa thuận trong hợp đồng đại diện. Các bên tham gia vào hợp đồng đại diện có thể thỏa thuận phương pháp xác định thù lao tùy theo điều kiện cụ thể của hợp đồng đại diện. Quy định của
+ Hợp đồng giao dịch phải được giao kết trong phạm vi đại diện được ủy quyền;
+ Chỉ dẫn của bên giao đại diện đều được bên đại diện chấp hành nghiêm chỉnh;
+ Hợp đồng giao dịch với bên thứ ba đã được giao kết dưới tác động của bên đại diện.
Nếu các bên không thỏa thuận mức thù lao cho bên đại diện trong hợp đồng đại diện thì mức thù lao cho bên đại diện được xác định theo giá của loại dịch vụ đó trong các điều kiện tương tự về phương thức cung ứng, thời điểm cung ứng, thị trường địa lý, phương thức thanh toán và các điều kiện khác có ảnh hưởng đến giá dịch vụ theo quy định của Luật Thương mại.
– Quyền yêu cầu thanh toán chi phí: Trong hợp đồng đại diện, bên đại diện và bên giao đại diện có quyền thỏa thuận về nghĩa vụ thanh toán các chi phí liên quan đến việc thực hiện các hoạt động đại diện theo ủy quyền. Các bên có thể thỏa thuận mọi chi phí phải trả cho hoạt động đại diện đều do bên đại diện tự chịu, và bên giao đại diện không có nghĩa vụ thanh toán các chi phí đó cho bên đại diện. Để bảo vệ lợi ích chính đáng của bên đại diện, pháp luật thương mại có quy định bên đại diện có quyền yêu cầu bên giao đại diện thanh toán các khoản chi phí phát sinh hợp lý để thực hiện hoạt động đại diện trừ trường hợp có thỏa thuận khác trong hợp đồng đại diện.
– Quyền được cầm giữ tài sản, tài liệu được giao: thực chất đây là một quyền phái sinh từ quyền được hưởng thù lao và được thanh toán các chi phí hợp lý đã đến hạn của bên đại diện, bởi để đảm bảo cho các quyền được hưởng thù lao và được thanh toán các chi phí hợp lý được thực hiện, thì bên đại diện có quyền cầm giữ tài sản, tài liệu được giao trong quá trình thực hiện hoạt động đại diện theo ủy quyền trừ trường hợp các bên có thỏa thuận khác trong hợp đồng đại diện.
2. Quyền và nghĩa vụ của bên giao đại diện đối với bên đại diện
Mặc dù cả bên đại diện và bên giao đại diện đều có quyền, nghĩa vụ phát sinh từ quan hệ đại diện, tuy nhiên trên thực tế nghĩa vụ của bên đại diện thường được quan tâm nhiều hơn. Điều đó xuất phát từ bản chất của quan hệ đại diện cho thương nhân, trong quan hệ đại diện người phải thực hiện nghĩa vụ đại diện theo hợp đồng và theo quy định của pháp luật chủ yếu là bên đại diện. Tuy nhiên, theo quy định của pháp luật thương mại hiện hành, bên giao đại diện cũng có một số quyền và nghĩa vụ nhất định theo quy định.
2.1. Nghĩa vụ của bên giao đại diện
Trừ trường hợp có thỏa thuận khác trong hợp đồng đại diện, bên giao đại diện có các nghĩa vụ sau:
– Nghĩa vụ thông báo: bên giao đại diện có nghĩa vụ thông báo ngay cho bên đại diện về việc giao kết hợp đồng mà bên đại diện đã giao dịch, thông báo về việc thực hiện hợp đồng mà bên đại diện đã giao kết. Đối với hoạt động ngoài phạm vi đại diện được ủy quyền thực hiện mà bên đại diện đã thực hiện thì bên giao đại diện phải thông báo ngay việc chấp nhận hoặc không chấp nhận cho bên đại diện. Bên giao đại diện có nghĩa vụ phải thông báo kịp thời cho bên đại diện về khả năng không giao kết được hoặc không thực hiện được các hợp đồng giao dịch trong phạm vi đại diện.
– Nghĩa vụ cung cấp tài sản, tài liệu, thông tin cần thiết để bên đại diện thực hiện hoạt động đại diện: đây được hiểu là nghĩa vụ mà bên giao đại diện phải thực hiện nhằm tạo điều kiện cho bên đại diện thực hiện hoạt động đại diện nhưng cũng là để phục vụ cho lợi ích của bên giao đại diện.
– Nghĩa vụ trả thù lao và các chi phí hợp lý khác cho bên đại diện: đây là nghĩa vụ quan trọng của bên giao đại diện đối với bên đại diện. Thù lao mà bên giao đại diện phải thực hiện thanh toán cho bên đại diện có thể bao gồm thù lao theo hợp đồng đại diện và những khoản thù lao phát sinh khác do bên đại diện phải thực hiện các nghĩa vụ ngoài những nghĩa vụ phát sinh từ hợp đồng đại diện. Ngoài ra, bên giao đại diện còn có nghĩa vụ phải thanh toán cho bên đại diện những chi phí liên quan đến việc đại diện, nếu các bên không có thỏa thuận khác trong hợp đồng đại diện.
2.2. Quyền của bên giao đại diện
Hiện nay, pháp luật chưa có quy định cụ thể về quyền của bên giao đại diện. Tuy nhiên, do tính chất của hợp đồng đại diện cho thương nhân là hợp đồng song vụ nên thông qua các nghĩa vụ của bên đại diện, ta có thể xác định được quyền của bên giao đại diện bao gồm các quyền sau:
– Quyền không chấp nhận hợp đồng giao dịch do bên đại diện ký không đúng thẩm quyền đại diện theo ủy quyền. Bên giao đại diện có quyền yêu cầu bên đại diện và bên thứ ba đã ký kết giao dịch bồi thường thiệt hại phát sinh nếu bên đại diện và bên thứ ba cố ý xác lập, thực hiện giao dịch vượt quá thẩm quyền đại diện.
– Quyền yêu cầu bên đại diện phải cung cấp các thông tin liên quan đến việc thực hiện hoạt động thương mại được ủy quyền theo thỏa thuận trong hợp đồng đại diện.
– Quyền đưa ra những chỉ dẫn cho bên đại diện và yêu cầu bên đại diện phải tuân thủ các chỉ dẫn đó.
