Photo sách giáo khoa để bán có vi phạm bản quyền không?

Tóm tắt câu hỏi:

Xin nhận được sự giúp đỡ của luật sư! Cho em hỏi em đang kinh doanh photocopy có đăng ký giấy phép kinh doanh và các thủ tục cần thiết. Vài ngày trước có mấy anh bên ủy ban qua kiểm tra có nhắc nhở em không được photo các tài liệu có bản quyền của nhà xuất bản. Nhưng thường em photo tài liệu từ giáo trình của giáo viên hoặc học sinh đem lại chứ không photo từ sách ra. Bên ủy ban nói cũng không được phép photo như vậy. Nếu vi phạm sẽ bị phạt. Xin luật sư tư vấn giúp em như vậy em có vi phạm bản quyền tác giả không? Tại vì học sinh chỗ em là thuộc huyện vùng sâu, số lượng tài liệu cung cấp về cho giáo viên tham khảo thì ít nên giáo viên photo ra để tham khảo. Còn học sinh đa phần là học sinh nghèo, một số loại sách nằm ngoài sách giáo khoa các em không có tiền mua nên photo lại cho rẻ. Vậy em phải làm thế nào mới không vi phạm? 

Luật sư tư vấn:

Căn cứ theo Khoản 6 Điều 1 Luật sở hữu trí tuệ 2005 sửa đổi bổ sung 2009.

Theo quy định trên thì việc photo sách là một hình thức sao chép tác phẩm. Và việc sao chép tác phẩm chỉ không phải xin phép và không phải trả tiền khi “Tự sao chép một bản nhằm mục đích nghiên cứu khoa học, giảng dạy của cá nhân” và “Sao chép tác phẩm để lưu trữ trong thư viện với mục đích nghiên cứu”.

Ở trường hợp của bạn thì bạn đang kinh doanh hàng photocopy có giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh tức là photo sách với mục đích vì lợi nhuận. Như vậy trường hợp của bạn không thuộc các trường hợp được miễn xin phép và trả tiền. Vì vậy, bạn photo sách như vậy là đã vi phạm bản quyền.

Vì vậy, việc cơ quan có thẩm quyền yêu cầu bạn không được photo các tài liệu có bản quyền của nhà xuất bản như vậy là đúng.

2. Thế nào là vi phạm bản quyền tác phẩm?

Vi phạm bản quyền là sao chép lại hay là lưu chuyền tác phẩm của người khác mà không xin phép, trái phép hoặc không ghi rõ nguồn và tên tác giả chính thức. Thậm chí trầm trọng là có thể công bố thêm hay gây hiểu lầm là các công trình đó là của mình sáng tạo ra (đạo văn, đạo nhạc). Đây đều được xem là vi phạm quyền tác giả sở hưu trí tuệ.

Đối tượng quyền sở hữu trí tuệ:

1. Đối tượng quyền tác giả bao gồm tác phẩm văn học, nghệ thuật, khoa học; đối tượng quyền liên quan đến quyền tác giả bao gồm cuộc biểu diễn, bản ghi âm, ghi hình, chương trình phát sóng, tín hiệu vệ tinh mang chương trình được mã hoá.

2. Đối tượng quyền sở hữu công nghiệp bao gồm sáng chế, kiểu dáng công nghiệp, thiết kế bố trí mạch tích hợp bán dẫn, bí mật kinh doanh, nhãn hiệu, tên thương mại và chỉ dẫn địa lý.

3. Đối tượng quyền đối với giống cây trồng là vật liệu nhân giống và vật liệu thu hoạch

Theo Khoản 1 Điều 6 Luật sở hữu trí tuệ 2005 “Quyền tác giả phát sinh kể từ khi tác phẩm được sáng tạo và được thể hiện dưới một hình thức vật chất nhất định, không phân biệt nội dung, chất lượng, hình thức, phương tiện, ngôn ngữ, đã công bố hay chưa công bố, đã đăng ký hay chưa đăng ký”.

Việc bạn sao chép mà chưa có sự đồng ý của tác giả thì bạn đã vi phạm quyền tác giả, vi phạm bản quyền. Trường hợp trên mạng có nhiều video và tài liệu viết về Nick Vujjcic đó có thể là đã được sự cho phép của tác giả, được tác giả chuyển giao quyền…hoặc là họ có quyền liên quan phát sinh kể từ khi cuộc biểu diễn, bản ghi âm, ghi hình, chương trình phát sóng, tín hiệu vệ tinh mang chương trình được mã hoá được định hình hoặc thực hiện mà không gây phương hại đến quyền tác giả.

Các dạng vi phạm bản quyền khác có thể bao gồm từ việc sao chép, mô phỏng lại các thương hiệu  (trade mark) hay các biểu hiệu (logo) của một tổ chức, cho đến việc sao chép các chi tiết có tính hệ thống mà phải qua một trình tự thời gian dài mới chứng minh được. Những vi phạm này thường rất khó phân định và nhiều lúc phải tốn nhiều thời gian cũng như tài lực để chứng minh trước toà án rằng có hay không có sự vi phạm về bản quyền.  

3. Giải đáp một số thắc mắc về đăng ký bản quyền tác phẩm:

3.1. Thủ tục đăng ký bản quyền tác phẩm viết:

Tác phẩm viết cũng là một đối tượng được pháp luật Việt Nam bảo hộ dưới hình thức bản quyền tác giả. Các tác giả, nhà văn, nhà thơ bằng các hoạt động sáng tạo của mình tạo ra các tác phẩm dưới dạng chữ viết như các tác phẩm văn học, khoa học, sách giáo khoa, giáo trình, tác phẩm khác…

Việc đăng kí bản quyền tác phẩm viết là rất cần thiết, nó sẽ giúp tránh được các tranh chấp không đáng có như về thời điểm sáng tác, về tác giả, chủ sở hữu của tác phẩm… Việc đăng kí còn giúp tác giả được toàn quyền khai thác và thuận tiện trong việc mua bán, sang nhượng quyền.

Đơn đăng kí bản quyền tác phẩm viết:

Theo khoản 2 Điều 50 Luật sở hữu trí tuệ năm 2005 thì Đơn đăng kí bản quyền tác phẩm viết gồm:

– Tờ khai đăng ký quyền tác giả: Tờ khai phải được làm bằng tiếng Việt và do chính tác giả, chủ sở hữu quyền tác giả hoặc người được ủy quyền nộp đơn ký tên và ghi đầy đủ thông tin về người nộp đơn, tác giả, chủ sở hữu quyền tác giả; tóm tắt nội dung tác phẩm;tên tác giả, thời gian, địa điểm, hình thức công bố; cam đoan về trách nhiệm đối với các thông tin ghi trong đơn.

– Hai bản sao tác phẩm đăng ký quyền tác giả .

– Giấy uỷ quyền, nếu người nộp đơn là người được uỷ quyền;

–  Tài liệu chứng minh quyền nộp đơn, nếu người nộp đơn thụ hưởng quyền đó của người khác do được thừa kế, chuyển giao, kế thừa;

– Văn bản đồng ý của các đồng tác giả, nếu tác phẩm có đồng tác giả;

– Văn bản đồng ý của các đồng chủ sở hữu, nếu quyền tác giả thuộc sở hữu chung.

Chủ thể đăng kí bản quyền tác phẩm viết:

Theo điều 50 Luật sở hữu trí tuệ năm 2005 thì tác giả, chủ sở hữu quyền tác giả tác phẩm viết có thể trực tiếp hoặc ủy quyền cho tổ chức, cá nhân khác nộp đơn đăng kí quyền tác giả.

Cơ quan tiếp nhận hồ sơ đăng ký:

Theo Điều 50 Luật sở hữu trí tuệ năm 2005 và Điều 39 Nghị định 100/2006/ NĐ-CP  quy định chi tiết và hướng dẫn một số điều của Bộ luật dân sự và Luật sở hữu trí tuệ năm 2005 về quyền tác giả và quyền liên quan là : Cục bản quyền tác giả.

Thời hạn cấp giấy chứng nhận quyền tác giả:

Theo Điều 52 Luật sở hữu trí tuệ năm 2005: Trong thời hạn 15 làm việc, kể từ ngày nhận đơn hợp lệ, cơ quan quản lý nhà nước về quyền tác giả, quyền liên quan có trách nhiệm cấp Giấy chứng nhận đăng ký quyền tác giả cho người nộp đơn. Trong trường hợp từ chối cấp Giấy chứng nhận đăng ký quyền tác giả thì cơ quan quản lý nhà nước về quyền tác giả phải thông báo bằng văn bản cho người nộp đơn.

3.2. Thủ tục đăng ký bản quyền tác phẩm báo chí:

Trường hợp bảo hộ:

Theo quy định tại Điều 14 Luật sở hữu trí tuệ năm 2005 thì các tác phẩm văn học, khoa học, nghệ thuật sẽ được bảo hộ quyền tác giả dưới 12 hình thức đó là:

– Tác phẩm văn học, khoa học, sách giáo khoa, giáo trình và tác phẩm khác được thể hiện dưới dạng chữ viết hoặc ký tự khác;

– Bài giảng, bài phát biểu và bài nói khác;

– Tác phẩm báo chí;

– Tác phẩm âm nhạc;

– Tác phẩm sân khấu;

– Tác phẩm điện ảnh và tác phẩm được tạo ra theo phương pháp tương tự (sau đây gọi chung là tác phẩm điện ảnh);

– Tác phẩm tạo hình, mỹ thuật ứng dụng;

– Tác phẩm nhiếp ảnh;

– Tác phẩm kiến trúc;

– Bản họa đồ, sơ đồ, bản đồ, bản vẽ liên quan đến địa hình, kiến trúc, công trình khoa học;

– Tác phẩm văn học, nghệ thuật dân gian;

– Chương trình máy tính, sưu tập dữ liệu.

Hồ sơ bảo hộ:

Thành phần hồ sơ nộp cho Cục bản quyền tác giả đối với trường hợp này bao gồm:

– 02 Tờ khai đăng ký bảo hộ quyền tác giả;

– 02 bản sao có công chứng giấy CMND của tác giả của tác phẩm;

– 02 Quyết định giao việc nếu chủ sở hữu đối với quyền tác giả là công ty

– 02 bản mô tả, tóm tắt chi tiết tác phẩm (Đóng quyển);

– 02 bản sao ghi thành đĩa tác phẩm (Đóng quyển);

– Các đầu hồ sơ khác sẽ theo yêu cầu của Cục bản quyền tác giả.

Hồ sơ sẽ được nộp tại Cục bản quyền Tác giả.

Thời hạn giải quyết và cấp văn bằng bảo hộ:

Thời hạn giải quyết xin cấp giấy chứng nhận quyền tác giả là 15 ngày kể từ ngày nhận được hồ sơ hợp lệ và đóng phí Nhà nước cho việc xin cấp giấy chứng nhận. Nếu tác phẩm là tác phẩm do chính tác giả sáng tạo ra, không bị trùng lặp, sao chép, không vi phạm pháp luật và các yếu tố về thuần phong mỹ tục của dân tộc chúng tôi đảm bảo về việc xin được cấp giấy chứng nhận quyền tác giả đối với tác phẩm nói trên trong thời gian là 15 ngày.

3.3. Kịch bản phim có cần đăng ký bản quyền trước khi nộp cho nhà sản xuất không?

Tóm tắt câu hỏi:

Chào Luật sư! Luật sư cho em hỏi: Em là học sinh mà tự viết kịch bản phim thì có cần đăng kí bản quyền trước khi đi nộp cho nhà sản xuất hay không?

Luật sư tư vấn:

Luật Sở hữu trí tuệ 2005 quy định: Quyền tác giả đối với tác phẩm phát sinh tại thời điểm tác phẩm sáng tạo được thể hiện dưới hình thức vật chất nhất định, không phân biệt tác phẩm đã công bố hoặc chưa công bố, đã đăng ký bảo hộ hoặc chưa đăng ký bảo hộ.

Như vậy, Pháp luật không bắt buộc phải đăng kí quyền tác giả. Quyền tác giả hiển nhiên phát sinh và xác lập kể từ khi tác phẩm được sáng tạo và thể hiện dưới một hình thức nhất định. Tuy nhiên, việc đăng ký quyền tác giả lợi hại ở chỗ khi có tranh chấp thì tổ chức, cá nhân nào đã được cấp Giấy chứng nhận đăng ký quyền tác giả không có nghĩa vụ chứng minh quyền tác giả của mình nữa.

Bạn là học sinh thì bạn vẫn có quyền được đăng kí bảo hộ quyền tác giả đối với tắc phẩm của mình. Điều 13. Luật Sở hữu trí tuệ quy định về “Tổ chức, cá nhân có tác phẩm được bảo hộ quyền tác giả gồm người trực tiếp sáng tạo ra tác phẩm và chủ sở hữu quyền tác giả quy định tại các điều từ Điều 37 đến Điều 42 của Luật này“.