Việc thay đổi người tiến hành tố tụng trong tố tụng dân sự

Theo quy định của Luật tố tụng dân sự 2015 thì người tiến hành tố tụng có thể bị thay đổi với mục đích để giải quyết đúng đắn các vụ việc dân sự của người tiến hành tố tụng trong việc giải quyết vụ án dân sự. Việc thay đổi người tiến hành tố tụng trong tố tụng dân sự được pháp luật quy định cụ thể như thế nào? Bài viết dưới đây công ty Luật Dương Gia chúng tôi xin cung cấp thông tin chi tiết về vấn đề này.

Cơ sở pháp lý: 

Bộ luật tố tụng dân sự 2015

Luật sư tư vấn pháp luật trực tuyến qua tổng đài: 1900.6568

1. Người tiên hành tố tụng dân sự là gì?

“Người tiến hành tố tụng dân sự phải tôn trọng nhân dân và chịu sự giám sát của nhân dân… chịu trách nhiệm trước pháp luật về việc thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn của mình… Người tiến hành tố tụng trong khi thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn của mình có hành vi trái pháp luật gây thiệt hại cho cơ quan, tổ chức, cá nhân thì cơ quan trực tiếp quản lý người thi hành công vụ cỏ hành vi trái pháp luật đó phải bồi thường cho người bị thiệt hại theo quy định của pháp luật về trách nhiệm bồi thường của Nhà nước”. (Điều 13 Bộ luật tố tụng dân sự năm 2015).

Dựa trên quy định của pháp luật và thủ tục tố tụng dân sự có thể hiểu người tiến hành tố tụng là những người thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn trong việc giải quyết vụ việc dân sự và thực hiện việc thi hành án dân sự hoặc kiểm sát việc tuân theo pháp luật trong tố tụng dân sự theo quy định của pháp luật. Những người tiến hành tố tụng được thay mặt các cơ quan tiến hành tố tụng thực hiện việc giải quyết các vụ việc dân sự và kiểm sát việc tuân theo pháp luật trong thủ tục tố tụng. Những người tiến hành tố tụng được chủ động thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn của mình đọc lập với các chủ thể khác và chỉ tuân theo pháp luật. Người tiến hành tố tụng dân sự là người thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn trong việc giải quyết vụ việc dân sự, thi hành án dân sự hoặc kiệm sát việc tuân theo pháp luật trong tố tụng dân sự.

Căn cứ dựa trên quy định của bộ luật tố tụng dân sự 2015 quy định thi thành phần những người tiến hành tố tụng gồm đó là Chánh án toà án, thẩm phán, hội thẩm nhân dân, thẩm tta viên, thư ký toà án, viện trưởng viện kiểm sát, kiểm sát viên, kiểm tra viên, thủ trưởng cơ quan thi hành án và chấp hành viên. Theo đó tại điều 46 Bộ luật tố tụng dân sự năm 2015 không quỵ định thủ trưởng cơ quan thi hành án dân sự, chấp hành viên là người tiến hành tố tụng dân sự. Bên cạnh đó như đã nêu, nếu coi cơ quan thi hành án dân sự là cơ quan tiến hành tố tụng dân sự thì theo chúng tôi, thủ trưởng cơ quan thi hành án dân sự, chấp hành viên phải được coi là người tiến hành tố tụng dân sự.

2.  Trách nhiệm của người tiến hành tố tụng

Căn cứ dựa trên quy định mà pháp luật đề ra tại điều 13 Bộ luật tố tụng dân sự quy định về trách nhiệm của người tiến hành tố tụng dân sự, ta có thấy trách nhiệm của cơ quan, người tiến hành tố tụng dân sự bao gồm bốn trách nhiệm cơ bản, đó là: cơ quan, người tiến hành tố tụng dân sự phải tôn trọng nhân dân và chịu sự giám sát của nhân dân. Ngoài ra còn phải chịu trách nhiệm trước pháp luật về việc thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn của mình. Trường hợp người tiến hành tố tụng có hành vi vi phạm pháp luật thì tùy theo tính chất, mức độ vi phạm mà bị xử lý kỷ luật hoặc bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định của pháp luật.

Giữ bí mật nhà nước, bí mật công tác theo quy định của pháp luật; giữ gìn thuần phong mỹ tục của dân tộc, giữ bí mật nghề nghiệp, bí mật kinh doanh, bí mật đời tư của các đương sự theo yêu cầu chính đáng của họ đây cũng là trách nhiệm của những người tiến hành tố tụng

Cuối cùng đó là đối với trường hợp mà người tiến hành tố tụng dân sự có hành vi trái pháp luật gây thiệt hại cho cá nhân, hay cho cơ quan, tổ chức thì Toà án phải bồi thường cho người bị thiệt hại và người tiến hành tố tụng có trách nhiệm bồi hoàn cho Tòa án theo quy định của pháp luật.

2. Việc thay đổi người tiến hành tố tụng trong tố tụng dân sự

Pháp luật quy định về việc thay đổi người tiến hành tố tụng thông qua đó để giải quyết vụ việc được chính xác và đúng đắn hơn sự vô tư của những người tiến hành tố tụng trong việc thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn là điều rất quan trọng. Vì vậy, pháp luật tố tụng dân sự quy định những người tiến hành tố tụng dân sự phải từ chối tiến hành tố tụng hoặc bị thay đổi trong những trường hợp có thể dẫn đến sự không vô tư của họ trong việc thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn. Tuy vậy, mỗi người tiến hành tố tụng có những nhiệm vụ, quyền hạn riêng nên căn cứ thay đổi những người tiến hành tố tụng được pháp luật quy định có những điểm không giống nhau. Cụ thể các căn cứ chung để thay đổi người tiến hành tố tụng được quy định tại Điều 52 Bộ luật Tố tụng dân sự 2015 như sau:

” Điều 52. Những trường hợp phải từ chối hoặc thay đổi người tiến hành tố tụng

Người tiến hành tố tụng phải từ chối tiến hành tố tụng hoặc bị thay đổi trong những trường hợp sau đây:

1. Họ đồng thời là đương sự, người đại diện, người thân thích của đương sự.

2. Họ đã tham gia tố tụng với tư cách là người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự, người làm chứng, người giám định, người phiên dịch trong cùng vụ việc đó.

3. Có căn cứ rõ ràng cho rằng họ có thể không vô tư trong khi làm nhiệm vụ.

Ngoài căn cứ chung trên thì căn cứ thay đổi kiểm sát viên được quy định tại Điều 62 Bộ luật tố tụng dân sự Kiểm sát viên phải từ chối tiến hành tố tụng hoặc bị thay đổi trong những trường hợp sau đây:

3. Việc thay đổi Kiểm sát viên khi giải quyết việc dân sự được thực hiện theo quy định tại khoản 3 Điều 368 của Bộ luật này.

4. Trong thời hạn 03 ngày làm việc, kể từ ngày hoãn phiên tòa, phiên họp, Viện trưởng Viện kiểm sát phải cử người khác thay thế và thông báo bằng văn bản cho Tòa án.”

Căn cứ thay đổi thẩm phán, hội thẩm nhân dân được quy định tại Điều 47 Bộ luật Tố tụng dân sự Thẩm phán, Hội thẩm nhân dân phải từ chối tiến hành tố tụng hoặc bị thay đổi trong những trường hợp sau đây:

” 1. Thuộc một trong những trường hợp quy định tại Điều 52 của Bộ luật này.

2. Họ cùng trong một Hội đồng xét xử và là người thân thích với nhau; trong trường hợp này, chỉ có một người được tiến hành tố tụng.

3. Họ đã tham gia giải quyết theo thủ tục sơ thẩm, phúc thẩm, giám đốc thẩm hoặc tái thẩm vụ việc dân sự đó và đã ra bản án sơ thẩm, bản án, quyết định phúc thẩm, quyết định giám đốc thẩm hoặc tái thẩm, quyết định giải quyết việc dân sự, quyết định đình chỉ giải quyết vụ việc, quyết định công nhận sự thỏa thuận của các đương sự, trừ trường hợp là thành viên của Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao, Ủy ban Thẩm phán Tòa án nhân dân cấp cao thì vẫn được tham gia giải quyết vụ việc đó theo thủ tục giám đốc thẩm, tái thẩm.

4. Họ đã là người tiến hành tố tụng trong vụ việc đó với tư cách là Thẩm tra viên, Thư ký Tòa án, Kiểm sát viên, Kiểm tra viên.”

Hiện nay, thủ tục, thẩm quyền thay đổi người tiến hành tố tụng trong giải quyết vụ án dân sự được thực hiện theo quy định tại Điều 52,53,54 Bộ luật Tố tụng dân sự 2015.Thẩm quyền và thủ tục thay đổi người tiến hành tố tụng được thực hiện ở trước phiên tòa và tại phiên tòa có sự khác nhau nhất định. Vì giải quyết vụ án dân sự trước phiên tòa do thẩm phán thực hiện, ở tại phiên tòa do hội đồng xét xử thực hiện. Việc thay đổi thẩm phán, hội thẩm nhân dân,  thư kí tòa án trước khi mở phiên tòa do chánh án tòa án quyết định. Nếu thẩm phán bị thay đổi là chánh án thì chánh án tòa án cấp trên trực tiếp quyết định. Việc thay đổi kiểm sát viên trước phiên tòa do viện trưởng viện kiểm sát quyết định. Nếu người bị thay đổi là viện trưởng viện kiểm sát thì viện trưởng viện kiểm sát cấp trên trực tiếp quyết định. Việc thay đổi thẩm phán, hội thẩm nhân dân, kiểm sát viên, thư kí tòa án tại phiên tòa do hội đồng xét xử quyết định sau khi nghe ý kiến của người bị yêu cầu thay đổi.

Pháp luật quy định về việc thay đổi người tiến hành tố tụng để đảm bảo tính minh bạch của các hoạt động tố tụng dân sự phải được thực hiện bằng văn bản. Trước khi mở phiên tòa nếu từ chối hoặc yêu cầu thay đổi người tiến hành tố tụng thì người từ chối hoặc người có yêu cầu thay đổi người tiến hành tố tụng phải làm văn bản, trong đó nêu rõ lý do và căn cứ từ chối hoặc yêu cầu thay đổi. Tại phiên tòa, việc từ chối hoặc yêu cầu thay đổi người tiến hành tố tụng phải được ghi và biên bản phiên tòa. Người có thẩm quyền quyết định giải quyết việc thay đổi người tiến hành tố tụng bằng văn bản.

Trên đây là thông tin chúng tôi cung cấp về nội dung” Việc thay đổi người tiến hành tố tụng trong tố tụng dân sự” và các thông tin pháp lý khác dựa trên quy định của pháp luật hiện hành.