Ủy ban Chứng khoán Nhà nước là gì? Chức năng và nhiệm vụ?

1. Ủy ban chứng khoán nhà nước là gì? 

Tại Điều 1 của Quyết định số 48/2015/QĐ- TTg ngày 08 tháng 10 năm 2015 của Thủ tướng Chính phủ ban hành quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Ủy ban Chứng khoán Nhà nước trực thuộc Bộ Tài chính quy định như sau:

“1. Ủy ban Chứng khoán Nhà nước là cơ quan trực thuộc Bộ Tài chính, thực hiện chức năng tham mưu, giúp Bộ trưởng Bộ Tài chính quản lý nhà nước về chứng khoán và thị trường chứng khoán; trực tiếp quản lý, giám sát hoạt động chứng khoán và thị trường chứng khoán; quản lý các hoạt động dịch vụ thuộc lĩnh vực chứng khoán, thị trường chứng khoán theo quy định của pháp luật.

2. Ủy ban Chứng khoán Nhà nước có tư cách pháp nhân, con dấu hình Quốc huy, được mở tài khoản tại Kho bạc Nhà nước, có trụ sở tại thành phố Hà Nội.”

Từ quy định trên, có thể thấy Ủy ban Chứng khoán Nhà nước chính là cơ quan nhà nước, trực thuộc Bộ Tài chính, tức chịu sự chỉ đạo, quản lý, giám sát, chịu trách nhiệm hoạt động trước Bộ trưởng Bộ Tài chính. Điều đặt biệt là Ủy ban Chứng khoán Nhà nước có tư cách pháp nhân, tức hoạt động một cách độc lập, có các quyền và nghĩa vụ riêng biệt, có con dấu và có tài khoản tại Kho bạc Nhà nước.

2. Chức năng của Ủy ban chứng khoán Nhà nước: 

Quy định của Điều 1 cũng nêu rõ chức năng của Ủy ban Chứng khoán Nhà nước đó chính là “chức năng tham mưu, giúp Bộ trưởng Bộ Tài chính quản lý nhà nước về chứng khoán và thị trường chứng khoán; trực tiếp quản lý, giám sát hoạt động chứng khoán và thị trường chứng khoán; quản lý các hoạt động dịch vụ thuộc lĩnh vực chứng khoán, thị trường chứng khoán theo quy định của pháp luật.” Với sự chuyên môn hóa nhiệm vụ, thì Ủy ban Chứng khoán là cơ quan duy nhất trong Bộ Tài chính thực hiện nhiệm vụ quản lý thị trường chứng khoán cũng như quản lý các cá nhân làm việc trong chứng khoán. Ủy ban Chứng khoán sẽ hoạt động chuyên sâu trong lĩnh vực chứng khoán và chính là cánh tay đắc lực giúp Bộ trưởng Bộ Tài chính quản lý thị trường chứng khoán. 

Tên tiếng Anh của Ủy ban Chứng Khoán Nhà nước là STATE SECURITIES COMMISSION OF VIETNAM.

3. Nhiệm vụ của Ủy ban Chứng khoán Nhà nước: 

Nhiệm vụ và quyền hạn của Ủy ban Chứng khoán Nhà nước được quy định tại Điều 2 của Quyết định số số 48/2015/QĐ- TTg. Theo đó, thì Ủy ban Chứng khoán Nhà nước có một số nhiệm vụ cơ bản sau:

– Tham gia xây dựng các văn bản pháp luật trong lĩnh vực chứng khoán. Nhiệm vụ này được quy định tại Khoản 1 và Khoản 2. Bất kì một lĩnh vực nào để hoạt động ổn định thì cũng phải có pháp luật, pháp luật chính là nền tảng, là hành lang pháp lý để các hoạt động trong lĩnh vực đó đi đúng hướng. Lĩnh vực chứng khoán cũng vậy, vai trò của pháp luật trong lĩnh vực này lại quan trọng hơn bao giờ hết. Là cơ quan chuyên môn về chứng khoán, thì việc Ủy ban Chứng khoán Nhà nước trực tiếp tham gia vào hoạt động xây dựng các văn bản pháp luật về chứng khoán là điều hiển nhiên và đây cũng là hoạt động vô cùng  quan trọng. Chính Ủy ban sẽ là nơi thiết kế, xây dựng nên nền tảng và đề xuất để các chủ thể có thẩm quyền ban hành các văn bản pháp luật đó.

– Bên cạnh việc xây dựng các văn bản pháp luật thì Ủy ban Chứng khoán Nhà nước cũng là đơn vị đưa ra những định hướng phát triển của lĩnh vực chứng khoán của quốc gia. Định hướng này được thể hiện thông qua các chiến lược, quy hoạch, chương trình, đề án, dự án…. về chứng khoán;

– Ủy ban chứng khoán sẽ chính là đơn vị hướng dẫn, tổ chức thực hiện các văn bản pháp luật và các chiến lược, quy hoạch,… được ban hành.

– Một nhiệm vụ khác của Ủy ban Chứng khoán Nhà nước đó chính là ” Tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật về chứng khoán và thị trường chứng khoán.” (Khoản 5). Nhiệm vụ này được thực hiện nhằm phổ biến kiến thức về chứng khoán cho người tham gia thị trường, để các cá nhân này biết, hiểu và tránh những trường hợp vi phạm thị trường chứng khoán do thiếu kiến thức về pháp luật thị trường chứng khoán. Đồng thời, khi càng nhiều người hiểu về pháp luật thị trường chứng khoán sẽ giúp cho việc quản lý thị trường chứng khoán sẽ hiệu quả hơn. 

– Các cá nhân làm việc trong lĩnh vực chứng khoán phải được cấp các chứng chỉ hành nghề liên quan. Và Ủy ban Chứng khoán nhà nước cũng chính là đơn vị thực hiện nhiệm vụ này. Ủy ban sẽ xây dựng được tiêu chí để cấp, cũng như thiết kế các chương trình đào tạo, thực hiện quyền quản lý, giám sát đối với các cá nhân đã được cấp chứng chỉ,..

– Một nhiệm vụ quan trọng của Ủy ban Chứng khoán Nhà nước đó chính là giám sát các đơn vị thuộc sự quản lý của Ủy ban. Các đơn vị này chính là các Sở Giao dịch Chứng khoán và các Trung tâm lưu ký chứng khoán. Các Sở Giao dịch Chứng khoán và các Trung tâm lưu ký chứng khoán chính là nơi hình thành nên thị trường chứng khoán, vì lẽ đó là việc giám sát của Ủy ban Chứng khoán Nhà nước chính là điều đương nhiên. Phạm vi quản lý đối với đối tượng này khá rộng, từ việc cho các đơn vị này hoạt động hay không; quản lý trong cách thức tổ chức của đơn vị, các hoạt động của đơn vị trong thị trường chứng khoán,…

Ngoài ra thì Ủy ban Chứng khoán Nhà nước còn thực hiện rất nhiều các hoạt động khác như thanh tra, giám sát; công tác thống kê, dự báo; nghiên cứu khoa học; phối hợp đào tạo; quản lý các hiệu hội chứng khoán; …. theo quy định pháp luật.

4. Cơ cấu tổ chức của Ủy ban Chứng khoán Nhà nước: 

Cơ cấu tổ chức của Ủy ban Chứng khoán Nhà nước được quy định tại Điều 3 Quyết định số 48/2015/QĐ- TTg, cụ thể thì Ủy ban bao gồm các đơn vị sau:

+ Vụ phát triển thị trường chứng khoán: tham mưu trong việc xây dựng và tổ chức thực hiện chiến lược, kế hoạch, chính sách, đề án phát triển thị trường chứng khoán; quy định, tổ chức của các thị trường giao dịch chứng khoán có tổ chức.

+ Vụ Quản lý chào bán chứng khoán: tham mưu trong việc xây dựng và tổ chức thực hiện chiến lược, kế hoạch về phát triển hàng hóa cho thị trường; thực hiện quản lý nhà nước đối với hoạt động phát hành và niêm yết chứng khoán và các vấn đề liên quan đến quản trị công ty;

+ Vụ Giám sát công ty đại chúng: vụ này sẽ thực hiện nhiệm vụ chủ yếu là giám sát các công ty đại chúng;

+ Vụ Quản lý Kinh doanh chứng khoán: tham mưu trong việc xây dựng và tổ chức thực hiện chiến lược tổ chức và hoạt động của các công ty chứng khoán; cấp phép và quản lý nhà nước đối với hoạt động của các công ty chứng khoán, cá nhân hành nghề trong công ty chứng khoán;

+ Vụ quản lý các công ty quản lý quỹ và Quỹ đầu tư chứng khoán: tham mưu trong việc xây dựng và tổ chức thực hiện chính sách, chiến lược về tổ chức và hoạt động của các công ty quản lý quỹ, quỹ đầu tư chứng khoán; Cấp phép và quản lý nhà nước đối với các công ty quản lý quỹ, quỹ đầu tư chứng khoán và công ty đầu tư chứng khoán và cá nhân hành nghề quản lý quỹ;

+ Vụ pháp chế: tham mưu trong việc thực hiện quản lý quỹ nhà nước bằng pháp luật trong ngành chứng khoán; tổ chức thực hiện công tác xây dựng pháp luật; thẩm định, rà soát, hệ thống hóa văn bản quy phạm pháp luật;

+ Thanh tra: tham mưu trong việc thanh tra chuyên ngành đối với các tổ chức phát hành, niêm yết, kinh doanh dịch vụ chứng khoán và các tổ chức, cá nhân tham gia thị trường chứng khoán;

+ Vụ giám sát thị trường chứng khoán: tham mưu trong việc giám sát, kiểm tra việc tuân thủ các quy định về giao dịch chứng khoán của Sở giao dịch chứng khoán và các tổ chức, cá nhân trên thị trường chứng khoán;

+ Vụ Hợp tác quốc tế: tham mưu trong việc xây dựng và tổ chức thực hiện các chiến lược, kế hoạch hợp tác quốc tế;

+ Vụ Tổ chức cán bộ: tham mưu trong việc xây dựng và tổ chức thực hiện chiến lược về tổ chức bộ máy và phát triển đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức ngành chứng khoán;

+ Vụ Tài vụ- Quản trị: tham mưu trong việc tổ chức thực hiện, kiểm tra việc chấp hành các quy định về quản lý tài chính, xây dựng cơ bản, quản lý sử dụng tài sản công của Ủy ban chứng khoán nhà nước;

+ Văn phòng: tham mưu và phục vụ sự chỉ đạo, điều hành các mặt hoạt động thuộc nhiệm vụ, quyền hạn của Lãnh đạo Ủy ban chứng khoán nhà nước;

Văn phòng đại diện Thành phố Hồ Chí Minh: phối hợp thực hiện triển khai chính sách, các hoạt động của Ủy ban chứng khoán nhà nước về chứng khoán và thị trường chứng khoán; phối hợp với các đơn vị thuộc Ủy ban chứng khoán Nhà nước thực hiện giám sát các tổ chức, cá nhân hoạt động trên thị trường chứng khoán;

+ Cục Công nghệ thông tin: xây dựng và triển khai thực hiện kế hoạch ứng dụng Công nghệ thông tin; quản lý và đảm bảo điều kiện kỹ thuật cho trung tâm dữ liệu và kho dữ liệu điện tử của Ủy ban chứng khoán nhà nước.

Các đơn vị trực thuộc Ủy ban chứng khoán Nhà nước:

+ Trung tâm Nghiên cứu khoa học và Đào tạo chứng khoán: thực hiện các chương trình, kế hoạch nghiên cứu khoa học dài hạn và hàng năm của Ủy ban chứng khoán Nhà nước; tổ chức đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ cho công chức, viên chức của Ủy ban chứng khoán Nhà nước, cán bộ quản lý, nhân viên kinh doanh chứng khoán và các đối tượng tham gia thị trường chứng khoán;

+ Tạp chí Chứng khoán: tổ chức biên tập, xuất bản và phát hành Tạp chí Chứng khoán và các ấn phẩm về chứng khoán.