Trình tự thủ tục, hồ sơ đăng ký bản quyền tác giả cho tác phẩm văn học

Mỗi tác phẩm văn chương (mỗi tác phẩm văn học) không phải là sản phẩm hời hợt, khuôn mẫu mà phải là kết tinh của tinh thần sáng tạo, là thành quả của lao động trí tuệ của mỗi tác giả (nhà văn, nhà thơ), thể hiện phong cách riêng, chất riêng của mỗi tác giả. Chính bởi vậy, mỗi một tác phẩm văn học đều là “đứa con tinh thần”, thể hiện chất riêng trong sản phẩm trí tuệ của tác giả.

Tuy nhiên, trên thực tế, đã xảy ra tình trạng nhiều người khác sao chép tác phẩm rồi mạo danh tác phẩm, cắt xét làm thay đổi giá trị nguyên gốc của tác phẩm, của ý tưởng mà tác giả thể hiện trong sản phẩm văn học. Trường hợp này, để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp mà cụ thể là quyền tác giả đối với tác phẩm văn học, tác giả, chủ sở hữu quyền tác giả thường thực hiện thủ tục đăng ký bảo quyền tác giả cho tác phẩm văn học này. Vậy đăng ký bản quyền tác giả là gì? Trong phạm vi bài viết này, đội ngũ Luật sư và chuyên viên Luật Dương gia sẽ đề cập đến bản quyền tác giả và trình tự, thủ tục cũng như hồ sơ đăng ký bản quyền tác giả cho tác phẩm văn học.

Về bản quyền tác giả, và hồ sơ trình tự, thủ tục đăng ký bản quyền tác giả cho tác phẩm văn học, hiện nay, đang được quy định cụ thể trong Luật sở hữu trí tuệ năm 2005, Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật sở hữu trí tuệ năm 2009, Nghị định 22/2018/NĐ-CP. Cụ thể như sau:

Thứ nhất, về quyền tác giả đối với tác phẩm văn học.

Tác phẩm văn học? Hiện nay, trong các văn bản pháp lý không có quy định cụ thể về khái niệm tác phẩm văn học. Tuy nhiên, dựa trên khái niệm được thể hiện trong Bách khoa toàn thư mở online (Wikipedia Tiếng Việt), và từ điển Tiếng Việt online có thể hiểu tác phẩm văn học là sản phẩm trí tuệ, là công trình nghệ thuật của ngôn từ, được tạo thành thông qua quá trình sáng tác, sáng tạo nghệ thuật của cá nhân nhà văn, nhà thơ hoặc kết quả của sự sáng tạo của tập thể tác giả. Mỗi một tác phẩm văn học là “đứa con tinh thần” thể hiện cách nhìn, tình cảm và tâm hồn của bản thân tác giả đối với cuộc đời, là cầu nối giữa tác giả và người đọc. Tác phẩm văn học có thể là bài thơ, tập thơ, truyện ngắn, tuyển tập truyện ngắn, ký sự, tác phẩm kịch…

Bản quyền tác giả hay còn được hiểu là quyền tác giả là một trong những quyền sở hữu trí tuệ được xác định cho tác giả, chủ sở hữu quyền tác giả đối với tác phẩm. Về quyền tác giả đối với tác phẩm văn học, căn cứ trên khái niệm chung về quyền tác giả được quy định tại khoản 2 Điều 4 Luật sở hữu trí tuệ năm 2005, được sửa đổi bởi khoản 2 Điều 1 Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật sở hữu trí tuệ năm 2009, Quyền tác giả đối với tác phẩm văn học là quyền tự nhiên, được phát sinh kể từ thời điểm tác phẩm văn học này được sáng tạo và được thể hiện dưới một hình thức nhất định mà không phụ thuộc vào việc đã đăng ký hay chưa đăng ký quyền tác giả đối với tác phẩm hay đã công bố tác phẩm này hay chưa.

Còn đăng ký bản quyền tác giả cho tác phẩm văn học, còn được hiểu là đăng ký quyền tác giả cho tác phẩm văn học, được hiểu là thủ tục nộp đơn đăng ký của tác giả, người sở hữu quyền tác giả lên cơ quan có thẩm quyền để được ghi nhận và bảo hộ độc quyền về quyền tác giả đối với sản phẩm do họ sáng tạo ra hoặc sở hữu.

Hiện nay, theo quy định của pháp luật hiện hành, cụ thể là Điều 13, 14 Luật sở hữu trí tuệ năm 2005, được sửa đổi bởi khoản 5 Điều 1 Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật sở hữu trí tuệ năm 2009 thì chủ thể có tác phẩm văn học được bảo hộ quyền tác giả gồm: 

– Tổ chức, cá nhân Việt Nam hoặc tổ chức, cá nhân nước ngoài là tác giả – người trực tiếp sáng tạo ra tác phẩm hoặc chủ sở hữu quyền tác giả có tác phẩm văn học được công bố đầu tiên tại Việt Nam, mà chưa từng được công bố ở nơi khác; hoặc được công bố trong đồng thời tại Việt Nam trong thời gian 30 ngày tính từ ngày tác phẩm này được công bố đầu tiên ở nước ngoài.

–  Tác giả, chủ sở hữu quyền tác giả của tác phẩm văn học là chủ thể có yếu tố nước ngoài nhưng tác phẩm do họ trực tiếp sáng tạo hoặc sở hữu là tác phẩm văn học được bảo hộ tại Việt Nam theo nội dung điều ước Quốc tế về quyền tác giả mà nước Việt Nam là thành viên tham gia ký kết.

Trong đó những tác phẩm văn học được bảo hộ, được thực hiện thủ tục đăng ký quyền tác giả là những sản phẩm văn học do chính tác giả tự sáng tạo thông qua quá trình sáng tác, lao động nghệ thuật, mang đậm dấu ấn cá nhân của tác giả mà không phải là sản phẩm có được từ việc cắt ghép, sao chép tác phẩm văn học của người khác. Còn tác phẩm văn học phái sinh được bảo hộ, được đăng ký quyền tác giả khi tác phẩm này không xâm hại đến quyền và lợi ích hợp pháp của tác giả, chủ sở hữu quyền tác giả của tác phẩm văn học gốc được dùng để làm tác phẩm phái sinh.

Thứ hai, về trình tự, thủ tục đăng ký bản quyền tác giả cho tác phẩm văn học.

Căn cứ theo quy định của pháp luật hiện hành, trên cơ sở các trình tự, thủ tục đăng ký bản quyền tác giả được quy định chung tại Điều 49, 50, 51, 52, 53, 54 Luật sở hữu trí tuệ năm 2005, được hướng dẫn bởi Điều 35, 36, 37, 41 Nghị định 22/2018/NĐ-CP, có thể xác định, trình tự, thủ tục đăng ký bản quyền tác giả đối với tác phẩm văn học được thực hiện như sau:

Bước 1: Chuẩn bị hồ sơ đăng ký bản quyền tác giả cho tác phẩm văn học.

Trên cơ sở pháp luật, Hồ sơ đăng ký bản quyền tác giả cho tác phẩm văn học gồm:

Tờ khai đăng ký quyền tác giả.

Bản sao tác phẩm đăng ký quyền tác giả (chuẩn bị 02 bản)

Giấy ủy quyền đối với trường hợp tác giả, chủ sở hữu quyền tác giả không trực tiếp nộp đơn mà ủy quyền cho người khác nộp hồ sơ đăng ký bản quyền tác giả.

Trong một số trường hợp khi tác phẩm văn học này không phải là tác phẩm do một cá nhân sáng tác hay do một chủ thể sở hữu mà là thành quả lao động trí óc, là sản phẩm được sáng tạo bởi sự tham gia của nhiều đồng tác giả hoặc thuộc sở hữu chung của nhiều chủ sở hữu quyền tác giả thì trong hồ sơ cần chuẩn bị thêm văn bản thể hiện sự đồng ý của các đồng tác giả hoặc của các đồng chủ sở hữu quyền tác giả đối với việc đăng ký quyền tác giả cho tác phẩm văn học này.

Văn bản đồng ý về việc đăng ký quyền tác giả của tất cả các chủ sở hữu chung quyền tác giả đối với tác phẩm này, nếu quyền tác giả thuộc về sở hữu chung của nhiều người.

Đặc biệt lưu ý: Đối với các giấy tờ như giấy ủy quyền, tài liệu chứng minh về quyền nộp đơn, văn bản đồng ý của các đồng tác giả hay đồng chủ sở hữu quyền tác giả thì đều phải được thể hiện bằng tiếng Việt, hoặc được dịch ra Tiếng Việt nếu nó được thể hiện bằng tiếng nước ngoài.

Bước 2: Thực hiện thủ tục nộp hồ sơ đăng ký bản quyền tác giả cho tác phẩm văn học:

Sau khi chuẩn bị đầy đủ hồ sơ được xác định ở trên thì tác giả, chủ sở hữu quyền tác giả hoặc người được tác giả, chủ sở hữu quyền tác giả ủy quyền sẽ phải nộp hồ sơ trực tiếp lên Cục bản quyền tác giả (thuộc Bộ Văn hóa, Thể thao và Dụ lịch) để được cấp Giấy chứng nhận đăng ký quyền tác giả cho tác phẩm văn học.

Bước 3: Thời gian cấp Giấy chứng nhận đăng ký quyền tác giả cho tác phẩm văn học.

Giấy chứng nhận đăng ký quyền tác giả cho tác phẩm văn học sẽ được cấp cho tác giả, chủ sở hữu quyền tác giả trong thời gian 15 ngày làm việc, tính từ ngày Cục bản quyền tác giả nhận được hồ sơ hợp lệ từ người nộp đơn. Tùy vào từng trường hợp Cục bản quyền tác giả vẫn có quyền từ chối cấp Giấy chứng nhận đăng ký quyền tác giả cho tác phẩm văn học này nếu tác phẩm này không đảm bảo các yếu tố về bản quyền để được bảo hộ theo quy định của pháp luật.

Giấy chứng nhận đăng ký quyền tác giả là kết quả ghi nhận ghi nhận việc hoàn thành thủ tục đăng ký bản quyền tác giả (hay còn gọi là đăng ký quyền tác giả) cho tác phẩm văn học, là cơ sở để pháp luật bảo vệ quyền tác giả, quyền và lợi ích hợp pháp của người sáng tạo ra tác phẩm hoặc chủ sở hữu của quyền tác giả đối với tác phẩm văn học. Giấy chứng nhận đăng ký quyền tác giả có hiệu lực trên toàn lãnh thổ Việt Nam và đăng bạ và công bố trong Sổ đăng ký quốc gia về quyền tác giả theo quy định của pháp luật.

Như vậy, mỗi một tác giả khi sáng tạo nên một tác phẩm văn học đều có thể sử dụng nhiều biện pháp để bảo vệ “đứa con tinh thần” của mình, trong đó có biện pháp thực hiện thủ tục đăng ký bản quyền tác giả. Thủ tục đăng ký bản quyền tác giả (hay đăng ký quyền tác giả) cho tác phẩm văn học mặc dù không phải là thủ tục bắt buộc, cũng không phải là cơ sở để xác nhận quyền tác giả của tác giả, chủ sở hữu quyền tác giả đối với tác phẩm này, tuy nhiên là thủ tục cần thiết để pháp luật công nhận và bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của chủ sở hữu quyền tác giả, tác giả đối với tác phẩm văn học này một cách tốt hơn nếu có sự vi phạm quyền xảy ra trên thực tế.

Dịch vụ pháp lý của Luật dương gia:

– Tư vấn pháp luật sở hữu trí tuệ miễn phí qua tổng đài tư vấn pháp luật miễn trực tuyến 1900.6568

– Tư vấn về quyền tác giả.

– Tư vấn pháp luật về đăng ký quyền tác giả.

– Tư vấn pháp luật về đăng ký quyền tác giả đối với tác phẩm văn học.