Triệu tập, lấy lời khai của người bị hại, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan

Theo quy định của pháp luật thì khi cần thiết thì Cơ quan, chủ thể có thẩm quyền có quyền triệu tập bị hại, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan đến để lấy lời khai để phục vụ cho việc giải quyết vụ án hình sự. Vậy Bộ luật Tố tụng Hình sự 2015 có quy định như thế nào về việc triệu tập, lấy lời khai của người bị hại, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan đến vụ án hình sự? Bài viết dưới đây của Luật Dương Gia sẽ cung cấp cho bạn những kiến thức cần thiết nhất về vấn đề này.

Căn cứ pháp lý:

– Bộ luật Tố tụng Hình sự 2015.

1. Bị hại là gì?

 Bị hại là cá nhân trực tiếp bị thiệt hại về thể chất, tinh thần, tài sản hoặc là cơ quan, tổ chức bị thiệt hại về tài sản, uy tín do tội phạm gây ra hoặc đe dọa gây ra.

Căn cứ vào Bộ luật tố tụng Hình sự 2015 thì bị hại có những quyền và nghĩa vụ như sau:

Bị hại hoặc người đại diện của họ có quyền:

+ Được thông báo, giải thích quyền và nghĩa vụ quy định tại Điều này;

+ Đưa ra chứng cứ, tài liệu, đồ vật, yêu cầu;

+ Trình bày ý kiến về chứng cứ, tài liệu, đồ vật liên quan và yêu cầu người có thẩm quyền tiến hành tố tụng kiểm tra, đánh giá;

+ Đề nghị giám định, định giá tài sản theo quy định của pháp luật;

+ Được thông báo kết quả điều tra, giải quyết vụ án;

+ Đề nghị thay đổi người có thẩm quyền tiến hành tố tụng, người giám định, người định giá tài sản, người phiên dịch, người dịch thuật;

+ Đề nghị hình phạt, mức bồi thường thiệt hại, biện pháp bảo đảm bồi thường;

+ Tham gia phiên tòa; trình bày ý kiến, đề nghị chủ tọa phiên tòa hỏi bị cáo và người khác tham gia phiên tòa; tranh luận tại phiên tòa để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình; xem biên bản phiên tòa;

+ Tự bảo vệ, nhờ người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho mình;

+ Tham gia các hoạt động tố tụng theo quy định của Bộ luật này;

+ Yêu cầu cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng bảo vệ tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm, tài sản, quyền và lợi ích hợp pháp khác của mình, người thân thích của mình khi bị đe dọa;

+ Kháng cáo bản án, quyết định của Tòa án;

+ Khiếu nại quyết định, hành vi tố tụng của cơ quan, người có thẩm quyền tiến hành tố tụng;

+ Các quyền khác theo quy định của pháp luật.

Bị hại có nghĩa vụ:

+ Có mặt theo giấy triệu tập của người có thẩm quyền tiến hành tố tụng; trường hợp cố ý vắng mặt không vì lý do bất khả kháng hoặc không do trở ngại khách quan thì có thể bị dẫn giải;

+ Chấp hành quyết định, yêu cầu của cơ quan, người có thẩm quyền tiến hành tố tụng.

2. Bị hại tiếng Anh là gì?

Bị hại Tiếng Anh là “Crime Victims”.

3. Người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan là gì?

Theo quy định tại Bộ luật Tố tụng Hình sự 2015 thì: Người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan đến vụ án là cá nhân, cơ quan, tổ chức có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan đến vụ án hình sự.

Người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan đến vụ án hoặc người đại diện của họ có quyền:

– Được thông báo, giải thích quyền và nghĩa vụ quy định tại Điều này;

– Đưa ra chứng cứ, tài liệu, đồ vật, yêu cầu;

– Yêu cầu giám định, định giá tài sản theo quy định của pháp luật;

– Tham gia phiên tòa; phát biểu ý kiến, đề nghị chủ tọa phiên tòa hỏi những người tham gia phiên tòa; tranh luận tại phiên tòa để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình; xem biên bản phiên tòa;

– Tự bảo vệ, nhờ người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho mình;

– Trình bày ý kiến về chứng cứ, tài liệu, đồ vật liên quan và yêu cầu người có thẩm quyền tiến hành tố tụng kiểm tra, đánh giá;

– Kháng cáo bản án, quyết định của Tòa án về những vấn đề trực tiếp liên quan đến quyền lợi, nghĩa vụ của mình;

– Khiếu nại quyết định, hành vi tố tụng của cơ quan, người có thẩm quyền tiến hành tố tụng;

– Các quyền khác theo quy định của pháp luật.

Người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan đến vụ án có nghĩa vụ:

+ Có mặt theo giấy triệu tập của người có thẩm quyền tiến hành tố tụng;

+ Trình bày trung thực những tình tiết liên quan đến quyền và nghĩa vụ của mình;

+ Chấp hành quyết định, yêu cầu của cơ quan, người có thẩm quyền tiến hành tố tụng.

4. Triệu tập, lấy lời khai của người bị hại, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan

Lời khai là lời trình bày của bị can, bị cáo, người bị hại, người bị tạm giữ, người làm chứng, người có quyền và nghĩa vụ liên quan tới vụ án, nguyên đơn dân sự, bị đơn dân sự trong vụ án hình sự mà người này đã thực hiện hoặc biết được theo yêu cầu của Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát và Toà án theo trình tự luật định nhằm giải quyết vụ án một cách đúng đắn, khách quan. Lời khai là một nguồn đề thu thập chứng cứ, và nội dung của lời khai chính là chứng cứ. Và theo quy định tại Bộ luật Tố tụng hình sự thì lời khai không phải chứng cứ mà nội dung của lời khai mới là chứng cứ.

Việc lấy lời khai phải tuân theo đúng các quy định của Bộ luật Tố tụng hình sự 2015. Theo quy định chung đối với hoạt động tố tụng hình sự, không được lấy lời khai vào ban đêm, trừ trường hợp không thể trì hoãn được, nhưng phải ghi rõ vào biên bản (Ví dụ như: Cần phải phục vụ yêu cầu truy bắt người đồng phạm; thu giữ ngay vật chứng, công cụ, phương tiện phạm tội; làm rõ và ngăn chặn kịp thời những hành vi phạm tội của những người đồng phạm của bị can;…)

Lời khai của bị hại: Bị hại trình bày những tình tiết về nguồn tin về tội phạm, vụ án, quan hệ giữa họ với người bị buộc tội và trả lời những câu hỏi đặt ra. Không được dùng làm chứng cứ những tình tiết do bị hại trình bày nếu họ không thể nói rõ vì sao biết được tình tiết đó. Việc triệu tập, lấy lời khai của bị hại, đương sự được thực hiện theo quy định tại các điều 185, 186 và 187 của Bộ luật Tố tụng hình sự 2015. Việc lấy lời khai của bị hại, đương sự có thể ghi âm hoặc ghi hình có âm thanh.

Lời khai của người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan đến vụ án: Người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan đến vụ án trình bày những tình tiết trực tiếp liên quan đến quyền lợi, nghĩa vụ của họ. Không được dùng làm chứng cứ những tình tiết do người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan đến vụ án trình bày nếu họ không thể nói rõ vì sao biết được tình tiết đó.

Triệu tập, lấy lời khai người bị hại, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan đến vụ án hình sự là biện pháp điều tra để khai thác những thông tin cần thiết làm rõ sự thật vụ án hình sự thông qua việc tổ chức và thực hiện cuộc tiếp xúc, làm việc của Điều tra viên hoặc Kiểm sát viên đối với những người bị hành vi phạm tội gây ra những thiệt hại về vật chất, thể chất hoặc tinh thần và bằng cách triệu tập họ đến những địa điểm và thời gian nhất định để họ cung cấp thông tin có giá trị xác định mức độ thiệt hại.

Triệu tập, lấy lời khai của bị hại, đương sự được thực hiện như sau:

+ Khi triệu tập người bị hại đến lấy lời khai, Điều tra viên phải gửi giấy triệu tập.

+ Giấy triệu tập người làm chứng ghi rõ họ tên, chỗ ở hoặc nơi làm việc, học tập của người bị hại ; giờ, ngày, tháng, năm và địa điểm có mặt; mục đích và nội dung làm việc, thời gian làm việc; gặp ai và trách nhiệm về việc vắng mặt không vì lý do bất khả kháng hoặc không do trở ngại khách quan.

+ Việc giao giấy triệu tập được thực hiện như sau:

– Giấy triệu tập được giao trực tiếp cho người làm chứng hoặc thông qua chính quyền xã, phường, thị trấn nơi người làm chứng cư trú hoặc cơ quan, tổ chức nơi người bị hại làm việc, học tập. Trong mọi trường hợp, việc giao giấy triệu tập phải được ký nhận. Chính quyền xã, phường, thị trấn nơi người bị hại cư trú hoặc cơ quan, tổ chức nơi người bị hại làm việc, học tập có trách nhiệm tạo điều kiện cho người bị hại thực hiện nghĩa vụ;

– Giấy triệu tập người làm chứng dưới 18 tuổi được giao cho cha, mẹ hoặc người đại diện khác của họ;

– Việc giao giấy triệu tập người bị hại theo ủy thác tư pháp của nước ngoài được thực hiện theo quy Bộ luật Tố tụng Hình sự 2015 và Luật tương trợ tư pháp.

+ Trường hợp cần thiết, Kiểm sát viên có thể triệu tập người bị hại để lấy lời khai. Việc triệu tập người bị hại được thực hiện theo quy định tại Bộ luật Tố tụng hình sự 2015.

Triệu tập người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan đến vụ án như sau:

+ Điều tra viên phải gửi giấy triệu tập trong đó: ghi rõ họ tên, chỗ ở của người này, ngày, giờ, tháng, năm và địa điểm có mặt; gặp ai và trách nhiệm về việc vắng mặt không có lý do chính đáng.

+ Trong mọi trường hợp, việc giao giấy triệu tập phải được ký nhận.

Theo quy định tại Bộ luật Tố tụng Hình sự 2015 thì Kiểm sát viên có thể lấy lời khai người bị hại, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan đến vụ án khi cần thiết. Việc lấy lời khai người bị hại, nguyên đơn dân sự, bị đơn dân sự, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan đến vụ án do Kiểm sát viên tiến hành phải tuân thủ theo trình tự và mọi thủ tục được quy định tại Điều 188, Bộ luật Tố tụng Hình sự 2015.

Mẫu giấy triệu của Cơ quan điều tra tham khảo:

Số: …….

(Liên 1)

CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM

Độc lập – Tự do – Hạnh phúc

…. , ngày ……. tháng ……. năm ……

GIẤY TRIỆU TẬP

(Lần thứ ……….)

Cơ quan…….

yêu cầu……

Nơi cư trú (hoặc nơi làm việc):……

Đúng ……giờ ……….ngày……………….tháng………………..năm

có mặt tại……

để…….

và gặp……..

CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM

Độc lập – Tự do – Hạnh phúc

Số: ……

(Liên 2)

…. , ngày ……. tháng ……. năm ….

GIẤY TRIỆU TẬP

(Lần thứ ……)

Cơ quan…….

yêu cầu……..

Nơi cư trú (hoặc nơi làm việc):…….

Đúng ……..giờ …….ngày……….tháng………năm

có mặt tại……..

để……..

Khi đến mang theo Giấy triệu tập này, CMND/Thẻ CCCD/Hộ chiếu hoặc giấy tờ tùy thân khác và gặp

Ghi chú: Bị hại, nguyên đơn dân sự, bị đơn dân sự, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan đến vụ án, người làm chứng, người chứng kiến có nghĩa vụ phải có mặt theo Giấy triệu tập của người có thẩm quyền tiến hành tố tụng; chấp hành quyết định, yêu cầu của cơ quan, người có thẩm quyền tiến hành tố tụng theo quy định của Bộ luật Tố tụng hình sự. Trường hợp bị hại, người làm chứng cố ý vắng mặt không vì lý do bất khả kháng hoặc không do trở ngại khách quan thì có thể bị dẫn giải