Tranh chấp đất đai có bắt buộc phải hòa giải không?

1.Tranh chấp đất đai có bắt buộc phải hòa giải không?

1.1. Tranh chấp đất đai có bắt buộc phải hòa giải không?

Căn cứ theo quy định tại Điều 202 Luật Đất đai 2013 thì ta xác định được rằng khi xảy ra các tranh chấp về đất đai nhà nước khuyến khích các bên tranh chấp đất đai tự hòa giải hoặc giải quyết tranh chấp đất đai thông qua hòa giải ở cơ sở.

Bên cạnh đó thì tại khoản 2 Điều 3 Nghị quyết 04/2017/NQ-HĐTP có quy định về việc hòa giải tranh chấp đất đai như sau:

Thứ nhất, đối với tranh chấp ai là người có quyền sử dụng đất mà chưa được hòa giải tại ủy ban nhân dân xã, phường, thị trấn nơi có đất tranh chấp theo quy định thì được xác định là chưa có đủ điều kiện khởi kiện theo quy định của Bộ luật tố tụng dân sự 2015

Thứ hai, đối với tranh chấp khác liên quan đến quyền sử dụng đất như: tranh chấp về giao dịch liên quan đến quyền sử dụng đất, tranh chấp về thừa kế quyền sử dụng đất, chia tài sản chung của vợ chồng là quyền sử dụng đất,… thì thủ tục hòa giải tại Ủy ban nhân dân xã, phường, thị trấn nơi có đất tranh chấp không phải là điều kiện khởi kiện vụ án.

Theo quy định này ta có thể hiểu rằng đối với tranh chấp ai là người có quyền sử dụng đất thì bắt buộc phải hòa giải, còn các tranh chấp đất đai khác thì không bắt buộc hòa giải.

Tóm lại, khi xảy ra tranh chấp đất đai, Nhà nước khuyến khích các bên tranh chấp tự hòa giải hoặc giải quyết tranh chấp thông qua hòa giải ở cơ sở . Trường hợp các bên tranh chấp không hòa giải được thì phải hòa giải bắt buộc tại ủy ban nhân dân cấp xã nơi có đất nếu muốn khởi kiện hoặc đề nghị ủy ban nhân dân  cấp huyện, cấp tỉnh giải quyết, trường hợp không hòa giải mà nộp đơn trực tiếp lên Tòa án thì Tòa sẽ không thụ lý vì không đủ điều kiện khởi kiện.

Đối với thời gian hòa giải  tranh chấp đất đai thì căn cứ theo khoản 3 Điều 202 Luật Đất đai 2013, thủ tục hòa giải tranh chấp đất đai tại Ủy ban nhân cấp xã được thực hiện trong thời hạn không quá 45 ngày, kể từ ngày nhận được đơn yêu cầu giải quyết tranh chấp đất đai.

1.2. Mẫu đơn đề nghị hòa giải tranh chấp đất đai mới nhất:

CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM

Độc lập – Tự do – Hạnh phúc

                                                                                                     ….., ngày…tháng…năm 20..

ĐƠN YÊU CẦU GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP ĐẤT ĐAI

Kính gửi: Uỷ ban nhân dân xã (phường, thị trấn) … 

Họ và tên tôi là: ……… 

Sinh năm: ………… 

CMT số (thẻ căn cước số): ……

Ngày cấp :………… nơi cấp :…

Hộ khẩu thường trú :……… 

Nơi ở :…………

Tôi viết đơn này đề nghị quý cơ quan giải quyết vấn đề tranh chấp đất đai giữa gia đình tôi với gia đình của ông (bà): …… Nơi ở:………

Nội dung vụ việc tranh chấp đất đai như sau:………

Cho đến nay, chúng tôi vẫn không thể hòa giải được với nhau để giải quyết vụ việc tranh chấp đất đai đã được nêu bên trên. Vì vậy, gia đình tôi làm đơn này đề nghị Uỷ ban nhân dân xã (phường, thị trấn) …… tổ chức hòa giải tranh chấp đất đai giữa hai bên gia đình chúng tôi đối với thửa đất số ….  Loại đất ………….hạng đất ………… địa chỉ ……….

Yêu cầu cụ thể:

– Yêu cầu cơ quan thẩm quyền tiến hành đo đạc lại diện tích và ranh giới thửa đất.

– Lập biên bản hòa giải tranh chấp đất đai giữa hai bên gia đình chúng tôi.

Kính mong cơ quan có thẩm quyền xem xét đơn đề nghị và giải quyết sớm cho tôi.

Tôi xin cảm ơn!

2. Thẩm quyền giải quyết tranh chấp đất đai?

Thẩm quyền tranh chấp đất đai được quy định tại Điều 203 Luật Đất đai 2013 . Theo quy định này thì ta xác định được trong trường hợp cótranh chấp đất đai mà các bên tranh chấp không hòa giải được thì gửi đơn đến Ủy ban nhân dân cấp xã nơi có đất tranh chấp để hòa giải. Theo đó thì chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã có trách nhiệm tổ chức việc hòa giải tranh chấp đất đai tại địa phương mình; trong quá trình tổ chức thực hiện phải phối hợp với Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cấp xã và các tổ chức thành viên của Mặt trận, các tổ chức xã hội khác.

Tóm lại, thẩm quyền giải quyết tranh chấp đất đai thuộc về ủy ban nhân dân cấp xã.

3. Thủ tục hòa giải tranh chấp đất đai theo quy định của pháp luật:

Để thực hiện thủ tục hòa giải tranh chấp đất đai theo quy định của pháp luật thì phải qua các bước sau đây:

Bước 1: Người có yêu cầu chuẩn bị hồ sơ yêu cầu giải quyết tranh chấp đất đai

Theo đó bạn cần chuẩn bị cấc giấy tờ tài liệu sau đây:

– Đơn yêu cầu giải quyết tranh chấp đất đai

– Bản sao chứng minh nhân dân hoặc thẻ căn cước công dân

– Bản sao sổ hộ khẩu

– Các giấy tờ chứng minh về quyền sử dụng đất đang tranh chấp như sổ đỏ, trích lục bản đồ địa chính,…

– Các hình ảnh, văn bản chứng minh nội dung tranh chấp đất đai

Bước 2: Nộp hồ sơ

Sau khi chuẩn bị đầy đủ bộ hồ sơ như đã nêu trên thì bạn có thể nộp hồ sơ đến ủy ban nhân dân cấp xã nơi có đất tranh chấp

Bước 3: Tiếp nhận và giải quyết hồ sơ

Khi nhận được đơn yêu cầu giải quyết tranh chấp đất đai, Ủy ban nhân dân cấp xã có trách nhiệm thẩm tra, xác minh tìm hiểu nguyên nhân phát sinh tranh chấp, thu thập giấy tờ, tài liệu có liên quan do các bên cung cấp về nguồn gốc đất, quá trình sử dụng đất và hiện trạng sử dụng đất;

Sau khi đã xác minh đầy đủ các thông tin liên quan đến vụ tranh chấp thì ủy ban nhân dân cấp xã sẽ thành lập Hội đồng hòa giải tranh chấp đất đai để thực hiện hòa giải. Theo đó, thành phần Hội đồng hòa giải sẽ bao gồm: chủ tịch hoặc Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân là Chủ tịch Hội đồng; đại diện Ủy ban Mặt trận Tổ quốc xã, phường, thị trấn; tổ trưởng tổ dân phố đối với khu vực đô thị; trưởng thôn, ấp đối với khu vực nông thôn; người có uy tín trong dòng họ, ở nơi sinh sống, nơi làm việc; người có trình độ pháp lý, có kiến thức xã hội; già làng, chức sắc tôn giáo, người biết rõ vụ, việc; đại diện của một số hộ dân sinh sống lâu đời tại xã, phường, thị trấn biết rõ về nguồn gốc và quá trình sử dụng đối với thửa đất đó; cán bộ địa chính, cán bộ tư pháp xã, phường, thị trấn; tùy từng trường hợp cụ thể, có thể mời đại diện Hội Nông dân, Hội Phụ nữ, Hội Cựu chiến binh, Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh;

Sau khi thành lập hội đồng hòa giải thì ủy ban nhân xã sẽ tổ chức cuộc họp hòa giải có sự tham gia của các bên tranh chấp, thành viên Hội đồng hòa giải tranh chấp đất đai và người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan. Theo đó, việc hòa giải chỉ được tiến hành khi các bên tranh chấp đều có mặt. Trường hợp một trong các bên tranh chấp vắng mặt đến lần thứ hai thì được coi là việc hòa giải không thành.

Khi thực hiện việc hòa giải thì hội đồng hào giải tranh chấp đất đai sẽ lập biên bản hòa giải thành hoặc biên bản hòa giải không thành

Theo đó, nếu hòa giải thành thì trong thời hạn 10 ngày kể từ ngày lập biên bản hòa giải thành mà các bên tranh chấp có ý kiến bằng văn bản khác với nội dung đã thống nhất trong biên bản hòa giải thành thì Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã tổ chức lại cuộc họp Hội đồng hòa giải để xem xét giải quyết đối với ý kiến bổ sung và phải lập biên bản hòa giải thành hoặc không thành. Đối với trường hợp hòa giải thành mà có thay đổi hiện trạng về ranh giới sử dụng đất, chủ sử dụng đất thì Ủy ban nhân dân cấp xã gửi biên bản hòa giải thành đến cơ quan có thẩm quyền để giải quyết theo quy định. Còn nếu hòa giải không thành hoặc sau khi hòa giải thành mà có ít nhất một trong các bên thay đổi ý kiến về kết quả hòa giải thì Ủy ban nhân dân cấp xã lập biên bản hòa giải không thành và hướng dẫn các bên tranh chấp gửi đơn đến cơ quan có thẩm quyền giải quyết tranh chấp tiếp theo.

Như vậy, khi xảy ra các tranh chấp đất đai mà các bên không thể tự thống nhất, hòa giải được với nhau thì có thể thực hiện thủ tục yêu cầu giải quyết tranh chấp đất đai, gửi đơn đến ủy ban nhân dân cấp xã đê được giải quyết theo trình tự như trên.

Các văn bản pháp luật được sử dụng trong bài viết:

– Luật đất đai 2013

– Nghị quyết 04/2017/NQ-HĐTP hướng dẫn một số quy định của Bộ luật tố tụng dân sự 2015 về trả lại đơn khởi kiện, quyền nộp đơn khởi kiện lại vụ án.