Quốc tang là một sự kiện chính trị và văn hóa quan trọng thường diễn ra sau khi một nguyên thủ quốc gia hoặc một nhân vật quan trọng khác qua đời.. Vậy Nghi lễ Quốc tang là gì? Khi nào thì tổ chức Nghi lễ Quốc tang? Nghi lễ Quốc tang được tổ chức như thế nào?
Mục lục bài viết
1. Quốc tang là gì?
Quốc tang là một sự kiện chính trị và văn hóa quan trọng thường diễn ra sau khi một nguyên thủ quốc gia hoặc một nhân vật quan trọng khác qua đời. Đây là một dịp để tưởng nhớ và tôn vinh cuộc đời và thành tựu của người đã qua đời, đồng thời cũng thể hiện sự tôn trọng và tình cảm của nhân dân đối với người đã đi xa.
Quốc tang thường bao gồm các hoạt động và sự kiện như:
Lễ tang và truy điệu: Đây là phần quan trọng của quốc tang, thường diễn ra tại những nơi linh thiêng như đền thờ, nhà tang lễ, hoặc tại nơi nguyên thủ quốc gia được an táng. Lễ tang có thể bao gồm các nghi lễ tôn vinh, chia tay và cầu nguyện.
Lễ viếng và viếng đám tang: Nhân dân và người dân trong nước cũng như quốc tế có thể được mời tham gia viếng đám tang hoặc lễ viếng tại nơi nguyên thủ quốc gia nằm nghỉ. Đây là cơ hội để mọi người tôn vinh và tưởng nhớ người qua đời.
Lễ rước linh cữu: Trong một số trường hợp, linh cữu của nguyên thủ quốc gia có thể được rước từ nơi tử trận đến nơi an táng. Đây là một sự kiện công cộng quan trọng, thường được quan tâm và theo dõi bởi hàng ngàn người.
Lễ truy điệu và viếng đất nước: Trong một số trường hợp, nguyên thủ quốc gia có thể được di chuyển qua các thành phố, địa điểm quan trọng khác trước khi được an táng. Điều này giúp cho những người dân ở nhiều vùng khác nhau cũng có cơ hội tôn vinh người qua đời.
Sự kiện văn hóa và tôn giáo: Quốc tang thường đi kèm với các sự kiện văn hóa và tôn giáo như triển lãm nghệ thuật, buổi hòa nhạc, lễ cầu nguyện hoặc các hoạt động đồng tôn vinh.
Tùy thuộc vào nền văn hóa và truyền thống của từng quốc gia, quốc tang có thể được tổ chức theo nhiều cách khác nhau. Tuy nhiên, mục tiêu chính của quốc tang là tôn vinh, tưởng nhớ và tạo dịp cho cả nước cùng nhau chia sẻ niềm tiếc thương và lòng kính trọng đối với người đã ra đi.
2. Nghi lễ Quốc tang tại Việt Nam:
Quốc tang tại Việt Nam được coi là nghi thức tang lễ cao quý nhất, thể hiện sự tôn kính và tưởng nhớ đối với người đã qua đời. Nghi lễ Quốc tang không chỉ là một sự kiện đơn thuần, mà còn mang trong mình ý nghĩa quan trọng về mặt văn hóa và chính trị. Điều này được thể hiện trong các văn bản pháp lý của nhà nước, đặc biệt là Nghị định số 105/2012/NĐ-CP ngày 17/12/2012 của Chính phủ Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, mà đã quy định rõ việc tổ chức lễ tang cán bộ công viên chức và đưa ra những quy định về quốc tang.
Tuy nhiên, sự quan tâm và tôn trọng đối với nghi lễ Quốc tang không chỉ dừng lại ở mức pháp lý. Cả Bộ Chính trị cũng đã thể hiện tình cảm và chú trọng đến sự kiện này thông qua việc đề ra chủ trương “đồng ý tổ chức lễ quốc tang trong trường hợp thiên tai, thảm họa đặc biệt nghiêm trọng gây thiệt hại lớn về tính mạng và của cải của nhân dân.” Điều này càng thể hiện sự tương tác chặt chẽ giữa các cơ quan nhà nước và sự quan tâm đến cuộc sống và an sinh xã hội.
Mặc dù đã có những định hướng và quy định về quốc tang, song thực tế vẫn đòi hỏi sự linh hoạt và điều chỉnh khi đối mặt với các tình huống mới. Ngày 5/11/2020, tại phiên họp Quốc hội, đại biểu Trần Thị Quốc Khánh từ Đoàn đại biểu Hà Nội đã đề xuất mở rộng quy định về việc thực hiện nghi thức Quốc tang. Cụ thể, ông đề xuất xem xét áp dụng quốc tang đối với các trường hợp có nhiều đồng bào thiệt mạng trong các thảm họa thiên tai, như làm sao để tôn vinh những người đã hy sinh trong đợt mưa lũ và sạt lở ở miền Trung.
Sự đề xuất này cho thấy sự nhạy bén và sự chia sẻ tới những khó khăn và thương tổn của nhân dân. Việc điều chỉnh và bổ sung quy định về quốc tang sẽ thể hiện sự tiến bộ và sẵn sàng đối mặt với những thách thức của xã hội và môi trường. Quốc tang không chỉ đơn thuần là một sự kiện, mà còn là một biểu tượng của lòng kính trọng và đoàn kết của cả xã hội.
3. Chức danh được tổ chức lễ Quốc tang:
Theo Nghị định 105/2012/NĐ-CP, việc tổ chức lễ Quốc tang được quy định cụ thể đối với các cán bộ giữ hoặc ngưng giữ các chức vụ cao cấp sau khi từ trần:
– Tổng Bí thư Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam;
– Chủ tịch nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam;
– Thủ tướng Chính phủ Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam;
– Chủ tịch Quốc hội Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam.
Ngoài ra, Bộ Chính trị có quyền ra quyết định tổ chức lễ Quốc tang đối với các cán bộ cấp cao khác, những người đã có đóng góp và công lao quan trọng cho sự nghiệp cách mạng của Đảng, Nhà nước và nhân dân, cũng như có uy tín lớn không chỉ trong nước mà còn ở quốc tế.
Trong quá khứ, việc quy định về lễ Quốc tang tại Việt Nam đã có những thay đổi. Nghị định 62/2001/NĐ-CP ban hành vào năm 2001, ví dụ, chỉ áp dụng quốc tang cho những cán bộ giữ các chức vụ quan trọng như Tổng Bí thư Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Chủ tịch nước, Thủ tướng Chính phủ và Chủ tịch Quốc hội.
4. Nghi thức Quốc tang:
Có thể thấy rằng nghi thức quốc tang tại Việt Nam không thống nhất qua các giai đoạn khác nhau. Thường thì, trong mỗi thời kỳ, Ban Chấp hành Trung ương và các cơ quan nhà nước cấp cao sẽ thực hiện các thủ tục cụ thể. Điều này bao gồm việc thành lập Ban Lễ tang Nhà nước và Ban Tổ chức Lễ tang, xác định thời gian diễn ra quốc tang, thông báo trên các phương tiện truyền thông, tổ chức lễ viếng, truy điệu, an táng, cũng như các biện pháp như treo cờ rủ, hoãn hoặc hủy các hoạt động văn nghệ.
Bên cạnh đó, còn có sự điều chỉnh trong việc tổ chức quốc tang theo quy định hiện hành. Ví dụ, quy định tại Nghị định 105/2012/NĐ-CP ban hành vào năm 2012 đã nêu rõ việc không sử dụng bắn đại bác trong quốc tang. Điều này cho thấy sự nhạy bén và thấu hiểu về tính cách, tôn trọng và giá trị văn hóa trong nghi lễ này.
Nghi thức quốc tang không chỉ là việc thực hiện các thủ tục cơ bản mà còn thể hiện sự tôn trọng, lòng thành kính và tương tác chặt chẽ giữa các cơ quan nhà nước và nhân dân. Các quy định cụ thể và hiện hành cho thấy sự chia sẻ và sự quan tâm đến giá trị của cuộc sống và người dân trong mỗi thời kỳ.
4.1. Đưa tin, đăng tin trên các phương tiện thông tin về Lễ Quốc tang:
Đưa tin buồn
Trước khi có thông báo chính thức từ Ban Tổ chức Lễ tang, các phương tiện truyền thông chỉ có thể thông báo một cách ngắn gọn về việc mất mát. Khi Ban Tổ chức Lễ tang được thành lập và việc tổ chức Lễ tang được thông báo chính thức, các phương tiện truyền thông mới có thể chia sẻ tin buồn và viết bài giới thiệu về người đã qua đời.
Đăng tin trên các phương tiện thông tin
Các tờ báo như Báo Nhân dân và các cơ quan báo chí ở cấp Trung ương và địa phương sẽ chia sẻ thông tin liên quan đến Lễ Quốc tang, bao gồm các nội dung như: Thông cáo, danh sách Ban Lễ tang Nhà nước và Ban Tổ chức Lễ tang; tiểu sử và hình ảnh của người đã qua đời; các thủ tục quốc tang toàn quốc; thông báo về Lễ viếng, Lễ truy điệu, Lễ an táng cùng lời cảm ơn từ Ban Lễ tang Nhà nước.
Hãng phim Tài liệu và Khoa học Trung ương sẽ thực hiện quay phim tư liệu cho Lễ viếng, Lễ truy điệu và Lễ an táng. Đài Tiếng nói Việt Nam và Đài Truyền hình Việt Nam, cùng với Thông tấn xã Việt Nam, sẽ truyền tải thông tin và trực tiếp phát sóng Lễ viếng, Lễ truy điệu và Lễ an táng.
4.2. Thông báo về Lễ Quốc tang:
Các cơ quan cùng đứng tên ra thông cáo về Lễ Quốc tang bao gồm Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam, Quốc hội Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, Chủ tịch nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, Chính phủ Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam và Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam.
4.3. Các văn bản về Lễ Quốc tang:
Ban Tổ chức Trung ương chủ trì, phối hợp với Ban Tuyên giáo Trung ương, Văn phòng Trung ương Đảng và cơ quan chủ quản của người từ trần soạn thảo: Thông cáo về Lễ Quốc tang; danh sách Ban Lễ tang Nhà nước, Ban Tổ chức Lễ tang, tiểu sử người từ trần; Thông báo về Lễ viếng, Lễ truy điệu, Lễ an táng; Lời điếu và Lời cảm ơn có ý kiến đóng góp của gia đình người từ trần và được Ban Lễ tang Nhà nước thông qua.
4.4. Ban Lễ tang Nhà nước và Ban Tổ chức Lễ tang:
Bộ Chính trị quyết định thành lập Ban Lễ tang Nhà nước và Ban Tổ chức Lễ tang. Ban Lễ tang Nhà nước bao gồm từ 25 đến 30 thành viên đại diện Bộ Chính trị, Ban Chấp hành Trung ương, Quốc hội, Chủ tịch nước, Chính phủ, Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các đoàn thể Trung ương, cơ quan nơi người từ trần đã hoặc đang công tác, đại diện lãnh đạo tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương quê hương hoặc nơi sinh của người từ trần. Ban Lễ tang Nhà nước có nhiệm vụ chỉ đạo việc tổ chức Lễ Quốc tang theo quy định tại Nghị định này; Trưởng Ban Lễ tang Nhà nước là Tổng Bí thư Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam hoặc Chủ tịch nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam.
Còn Ban Tổ chức Lễ tang bao gồm từ 15 đến 20 thành viên đại diện cho các Bộ, ban, ngành ở Trung ương, địa phương quê hương hoặc nơi sinh của người từ trần và đại diện gia đình người từ trần. Ban Tổ chức Lễ tang có nhiệm vụ giúp cho Ban Lễ tang Nhà nước trong việc điều hành các cơ quan là thành viên Ban Tổ chức Lễ tang, các cơ quan tham gia tổ chức Lễ Quốc tang theo quy định tại Nghị định này; Trưởng Ban Tổ chức Lễ tang là một Phó Thủ tướng Chính phủ (Trưởng Ban Tổ chức Lễ tang cũng đồng thời là một thành viên của Ban Lễ tang Nhà nước).
4.5. Thời gian và địa điểm Quốc tang:
Thời gian tổ chức Lễ Quốc tang thường là 2 ngày. Trong thời gian này các cơ quan, công sở trong phạm vi cả nước và các cơ quan đại diện của Việt Nam ở nước ngoài treo cờ rủ, có dải băng tang màu đen và không tổ chức các hoạt động vui chơi, giải trí công cộng. Dải băng tang treo trên cờ rủ có kích thước bằng 1/10 chiều rộng lá cờ, chiều dài tối đa theo chiều dài của lá cờ và chỉ treo cờ đến 2/3 chiều cao của cột cờ, dùng băng vải đen buộc không để cờ bay.
Nếu ở Hà Nội, lễ Quốc tang tổ chức tại Nhà tang lễ Quốc gia số 5 Trần Thánh Tông. Còn nếu ở Thành phố Hồ Chí Minh, lễ Quốc tang sẽ được tổ chức tại Nhà tang lễ Bệnh viện Quân y 175 hoặc Nhà tang lễ số 25 Lê Quý Đôn. Công tác an táng được thực hiện tại Nghĩa trang Mai Dịch, Hà Nội, Nghĩa trang thành phố Hồ Chí Minh hoặc hỏa táng, an táng tại quê hương hay nghĩa trang địa phương khác theo nguyện vọng của gia đình. Tuy nhiên lễ quốc tang tại Thành phố Hồ Chí Minh thường được tổ chức ở Hội trường Thống Nhất.
4.6. Chi phí cho lễ Quốc tang:
Căn cứ Thông tư 74/2013/TT-BTC ngày 04/6/2013 quy định các khoản chi phí và thực hiện việc cấp, quyết toán ngân sách nhà nước phục vụ Lễ Quốc tang, Lễ tang cấp Nhà nước, Lễ tang cấp cao, mức chi từ ngân sách nhà nước cho một Lễ Quốc tang tối đa là 800 triệu đồng để chi cho các nội dung sau:
– Các khoản chi mang tính cố định: Tối đa 295 triệu đồng
+ Chi mua quan tài: Tối đa 50 triệu đồng
+ Chi làm bàn thờ tại gia đình: Tối đa 50 triệu đồng
+ Chi xây vỏ mộ (gồm xây vỏ mộ, ốp đá): Tối đa 80 triệu đồng
+ Chi làm bàn thờ, trang trí tại các nơi tổ chức lễ tang: Tối đa 80 triệu đồng
+ Chi mua vải phủ bàn thờ, làm Quốc kỳ phủ linh cữu: Tối đa 15 triệu đồng
+ Chi mua vải liệm, đồ khâm liệm, băng tang: Tối đa 20 triệu đồng
– Các khoản chi do Ban tổ chức xem xét quyết định: Tối đa 505 triệu đồng
+ Chi làm 06 vòng hoa tiêu biểu, 30 vòng hoa luân chuyển.
+ Chi thuê xe phục vụ tang lễ.
+ Chi thuê nhà bạt, ô che nắng, mưa.
+ Chi thuê cây cảnh, thảm trải sàn.
+ Chi ăn, ở cho khách địa phương, họ hàng về dự tang lễ.
+ Chi quay video, chụp ảnh, truyền hình.
+ Chi phục vụ tang lễ: điện, nước, bồi dưỡng phục vụ tang lễ.
+ Chi bảo vệ mộ 10 ngày đầu.
+ Chi phí khác phát sinh (nếu có).
THAM KHẢO THÊM:
