Phân chia tài sản và điều kiện lập di chúc hợp pháp

Phân chia tài sản và điều kiện lập di chúc hợp pháp. Quy định về phân chia di sản thừa kế, chia thừa kế theo di chúc, theo pháp luật.

Tóm tắt câu hỏi:

Kính gửi: Văn phòng Luật Dương Gia. Cho tôi xin hỏi trường hợp cụ thể như sau. Hiện tại bố mẹ tôi vẫn đang sống với nhau. Nhưng do anh trai đã mất, nên bố tôi đã quan hệ ngoài luồng để có con trai. Vì vậy sau này nếu trường hợp mẹ tôi mất trước bố tôi thì sẽ phân chia tài sản như thế nào ( trường hợp không có di chúc). Hiện tại nếu bà muốn lập di chúc thì có cần sự đồng ý của bố tôi hay không? Phần tài sản đang sở hữu chung giữa bố mẹ tôi là mảnh đất đang ở, nhưng mẹ tôi muốn lập di chúc cho chị em tôi phần tài sản đó thì sẽ lập di chúc được hưởng bao nhiêu phần trăm trên mảnh đất đó. Rất mong nhận được trả lời sớm nhất! Xin chân thành cảm ơn!

Luật sư tư vấn:

Cám ơn bạn đã gửi câu hỏi của mình đến Ban biên tập – Phòng tư vấn trực tuyến của Công ty LUẬT DƯƠNG GIA. Với thắc mắc của bạn, Công ty LUẬT DƯƠNG GIA xin được đưa ra quan điểm tư vấn của mình như sau:

Thứ nhất, Trường hợp mẹ bạn mất trước bố bạn thì tài sản được phân chia như thế nào?( không có di chúc)

Theo Điều 650 Bộ luật dân sự 2015 quy định những trường hợp thừa kế theo pháp luật bao gồm:

“1. Thừa kế theo pháp luật được áp dụng trong trường hợp sau đây:

a) Không có di chúc;

b) Di chúc không hợp pháp;

c) Những người thừa kế theo di chúc chết trước hoặc chết cùng thời điểm với người lập di chúc; cơ quan, tổ chức được hưởng thừa kế theo di chúc không còn tồn tại vào thời điểm mở thừa kế;

d) Những người được chỉ định làm người thừa kế theo di chúc mà không có quyền hưởng di sản hoặc từ chối nhận di sản"

Như vậy trong trường hợp mẹ bạn khi chết không để lại di chúc thì tài sản sẽ được phân chia theo quy định của pháp luật.

Thứ hai, Mẹ bạn muốn lập di chúc có cần sự đồng ý của bố bạn không?

Di chúc là sự thể hiện ý chí của cá nhân nhằm chuyển tài sản của mình cho người khác sau khi chết và cá nhân có quyền lập di chúc để định đoạt tài sản của mình; để lại tài sản của mình cho người thừa kế theo pháp luật; hưởng di sản theo di chúc hoặc theo pháp luật.

Cũng theo Điều 609 Bộ luật Dân sự 2015:

“Điều 609. Quyền thừa kế

Cá nhân có quyền lập di chúc để định đoạt tài sản của mình; để lại tài sản của mình cho người thừa kế theo pháp luật; hưởng di sản theo di chúc hoặc theo pháp luật.

Người thừa kế không là cá nhân có quyền hưởng di sản theo di chúc”

Như vậy, nếu tài sản mà mẹ bạn để lại là tài sản riêng của bà thì việc lập di chúc của mẹ bạn là hoàn toàn phụ thuộc vào ý chí của mẹ bạn và không cần sự đồng ý của người khác. Tuy nhiên để di chúc hợp pháp thì cần đáp ứng đủ các điều kiện theo quy định tạo Điều 630 Bộ Luật Dân sự 2015

"Điều 630. Di chúc hợp pháp

1. Di chúc hợp pháp phải có đủ các điều kiện sau đây:

a) Người lập di chúc minh mẫn, sáng suốt trong khi lập di chúc; không bị lừa dối, đe doạ, cưỡng ép;

b) Nội dung của di chúc không vi phạm điều cấm của luật, không trái đạo đức xã hội; hình thức di chúc không trái quy định của luật.

2. Di chúc của người từ đủ mười lăm tuổi đến chưa đủ mười tám tuổi phải được lập thành văn bản và phải được cha, mẹ hoặc người giám hộ đồng ý về việc lập di chúc.

3. Di chúc của người bị hạn chế về thể chất hoặc của người không biết chữ phải được người làm chứng lập thành văn bản và có công chứng hoặc chứng thực.

4. Di chúc bằng văn bản không có công chứng, chứng thực chỉ được coi là hợp pháp, nếu có đủ các điều kiện được quy định tại khoản 1 Điều này.

5. Di chúc miệng được coi là hợp pháp nếu người di chúc miệng thể hiện ý chí cuối cùng của mình trước mặt ít nhất hai người làm chứng và ngay sau khi người di chúc miệng thể hiện ý chí cuối cùng, người làm chứng ghi chép lại, cùng ký tên hoặc điểm chỉ. Trong thời hạn 05 ngày làm việc, kể từ ngày người di chúc miệng thể hiện ý chí cuối cùng thì di chúc phải được công chứng viên hoặc cơ quan có thẩm quyền chứng thực xác nhận chữ ký hoặc điểm chỉ của người làm chứng”.

>>> Luật sư tư vấn pháp luật trực tuyến qua tổng đài: 1900.6568

Thứ ba, Phần tài sản của mẹ bạn là mảnh đất đang sở hữu chung với bố, vậy di sản được phân chia như thế nào?

Phần tài sản mà mẹ bạn để lại trong di chúc được xác định là tài sản nằm trong khối tài sản chung của vợ chồng.

Căn cứ vào Điều 66 Luật Hôn nhân và gia đình 2014:

“Điều 66. Giải quyết tài sản của vợ chồng trong trường hợp một bên chết hoặc bị Tòa án tuyên bố là đã chết

1. Khi một bên vợ, chồng chết hoặc bị Tòa án tuyên bố là đã chết thì bên còn sống quản lý tài sản chung của vợ chồng, trừ trường hợp trong di chúc có chỉ định người khác quản lý di sản hoặc những người thừa kế thỏa thuận cử người khác quản lý di sản.

2. Khi có yêu cầu về chia di sản thì tài sản chung của vợ chồng được chia đôi, trừ trường hợp vợ chồng có thỏa thuận về chế độ tài sản. Phần tài sản của vợ, chồng chết hoặc bị Tòa án tuyên bố là đã chết được chia theo quy định của pháp luật về thừa kế.

3. Trong trường hợp việc chia di sản ảnh hưởng nghiêm trọng đến đời sống của vợ hoặc chồng còn sống, gia đình thì vợ, chồng còn sống có quyền yêu cầu Tòa án hạn chế phân chia di sản theo quy định của Bộ luật dân sự.

4. Tài sản của vợ chồng trong kinh doanh được giải quyết theo quy định tại các khoản 1, 2 và 3 Điều này, trừ trường hợp pháp luật về kinh doanh có quy định khác”

Đối với phần tài sản chung của bố mẹ bạn, theo nguyên tắc nếu có yêu cầu sẽ được chia đôi. Vì vậy, phần di sản mà mẹ bạn để lại là ½ mảnh đất đang ở nằm trong khối tài sản chung của vợ chồng. Nếu mẹ bạn muốn để lại di chúc cho hai chị em bạn thì số tài sản được hưởng là 50% giá trị mảnh đất đó.