Lỗi thường gặp đối với hợp đồng trong lĩnh vực đấu thầu

1. Lỗi thường gặp đối với hợp đồng trong lĩnh vực đấu thầu:

Trong quan hệ pháp luật hiện nay, việc trao đổi hàng hóa, phản ánh quyền lợi và nghĩa vụ của các bên sẽ được thực hiện thông qua hình thức hợp đồng. Hợp đồng được xem là một giao dịch dân sự mà trong đó, các bên sẽ tự nguyện trao đổi ý kiến với nhau nhầm đi đến sự thỏa thuận chung, từ đó phát sinh quyền lợi và nghĩa vụ nhất định. Dưới góc độ pháp lý, hợp đồng được hiểu là sự thỏa thuận của các bên về việc xác lập, thay đổi hoặc chấm dứt quyền và nghĩa vụ đối với nhau. Hợp đồng trong lĩnh vực đấu thầu được xem là sản phẩm cuối cùng được ký kết giữa chủ đầu tư và các nhà trúng thầu. Pháp luật về đấu thầu hiện nay đã quy định 04 loại hợp đồng được phép sử dụng trong hoạt động đấu thầu. Tuy nhiên, trong quá trình soạn thảo hợp đồng trong lĩnh vực đấu thầu, vẫn thường gặp phải một số lỗi cơ bản. Có thể kể đến một số lỗi thường gặp đối với hợp đồng trong lĩnh vực đấu thầu như sau:

Thứ nhất, các điều khoản đối với hợp đồng trong lĩnh vực đấu thầu không áp dụng đúng căn cứ pháp luật. Những nội dung và điều khoản trong hợp đồng không căn cứ đúng theo quy định của pháp luật, từ đó dẫn đến hợp đồng bị vô hiệu hóa và không được pháp luật bảo vệ trên thực tế. Căn cứ pháp luật khi soạn thảo hợp đồng trong lĩnh vực đấu thầu là Bộ luật dân sự năm 2015, Luật đấu thầu năm 2022 và các văn bản quy phạm pháp luật khác có liên quan.

Thứ hai, nội dung của hợp đồng không chặt chẽ. Đây được xem là một trong những lỗi cơ bản nhất đối với hợp đồng trong lĩnh vực đấu thầu. Thường là không quy định rõ ràng thời gian thực hiện hợp đồng trong lĩnh vực đấu thầu, các nghĩa vụ thanh toán mà các bên cần phải thực hiện trong hợp đồng đấu thầu … Ngoài ra trong hợp đồng cũng không phản ánh rõ việc đền bù nếu vi phạm hợp đồng, các điều khoản giải quyết tranh chấp và cam kết của các bên trong hoạt động đấu thầu.

Thứ ba, thỏa thuận vi phạm hợp đồng vượt mức cho phép theo quy định của pháp luật. Đối với hợp đồng đấu thầu được ký kết với các nhà thầu, giá trị bảo đảm thực hiện hợp đồng được quy định trong hồ sơ mời thầu, hồ sơ yêu cầu theo mức xác định từ 2% đến 10% giá trúng thầu. Giá trị bảo đảm thực hiện hợp đồng đối với các nhà đầu tư sẽ được xác định với mức từ 1% đến 3% tổng mức đầu tư dự án. Trường hợp nhà thầu và các nhà đầu tư có hành vi vi phạm hợp đồng thì sẽ không được hoàn lại mức bảo đảm thực hiện hợp đồng đó. Nội dung này hiện nay đang được quy định tại Điều 66 và Điều 72 của Văn bản hợp nhất Luật Đấu thầu năm 2022.

Thứ tư, không ghi rõ các thỏa thuận về phương thức thanh toán trong hợp đồng đấu thầu. Đồng tiền thanh toán đóng vai trò vô cùng quan trọng, đặc biệt là trong lĩnh vực kinh doanh, trong đó có hoạt động đấu thầu. Đối với hoạt động đấu thầu trong nước thì hầu hết sẽ sử dụng đơn vị tiền tệ là đồng Việt Nam. Việc sử dụng ngoại tệ trong hợp đồng trong nước là một trong những vấn đề không được ưa chuộng. Ngoài ra với các bên đối tác là nước ngoài thì sẽ sử dụng đồng tiền chung như USD và Euro …

Thứ năm, sử dụng chế tài trong hợp đồng chưa chính xác. Việc bồi thường thiệt hại trong đấu thầu cũng không được thực hiện theo đúng quy định của pháp luật. Căn cứ theo quy định tại Văn bản hợp nhất Luật đấu thầu năm 2022 có quy định về vấn đề bồi thường thiệt hại trong đấu thầu. Theo đó các tổ chức, cá nhân có hành vi vi phạm pháp luật về đấu thầu gây thiệt hại cho các bên còn lại thì sẽ phải chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại theo quy định của pháp luật về bồi thường thiệt hại và các văn bản quy phạm pháp luật khác có liên quan. Thiệt hại trong trường hợp này được xác định là thiệt hại thực tế phát sinh dựa trên hành vi vi phạm đấu thầu và mức bồi thường sẽ được xác định theo pháp luật thương mại và pháp luật về dân sự.

2. Một số lưu ý trong quá trình giao kết hợp đồng trong lĩnh vực đấu thầu: 

Thứ nhất, về vấn đề giao kết hợp đồng trong lĩnh vực đấu thầu. Doanh nghiệp cần phải lưu ý về quá trình giao kết hợp đồng trong đấu thầu. Quá trình giao kết hợp đồng trong đấu thầu sẽ bắt đầu ngay từ khi doanh nghiệp đó nộp hồ sơ dự thầu bày tỏ nguyện vọng được ký kết hợp đồng với các chủ đầu tư. Quá trình đấu thầu đòi hỏi cả chủ đầu tư và các nhà thầu cần phải nghiêm túc thực hiện theo quy định của pháp luật. Chủ đầu tư sẽ phải có trách nhiệm thực hiện đúng và đầy đủ quy trình đấu thầu theo quy định của pháp luật. Hai vấn đề quan trọng nhất của quá trình đấu thầu đó là hồ sơ mời thầu và hồ sơ dự thầu. Nội dung của hồ sơ dự thầu sẽ không được phép thay đổi từ sau thời điểm đóng thầu. Hồ sơ dự thầu có thể được làm rõ theo yêu cầu bằng văn bản của bên mời thầu, tuy nhiên vấn đề làm rõ này sẽ không được làm thay đổi bản chất của hồ sơ dự thầu, đồng thời không được làm thay đổi giá dự thầu. Quá trình chuẩn bị hồ sơ dự thầu cũng cần phải được thực hiện một cách tỉ mỉ và chu đáo. Cần phải đảm bảo đầy đủ các yếu tố sau:

– Tính hợp lệ của đơn dự thầu;

– Các loại giấy tờ hợp lệ theo yêu cầu của hồ sơ mời thầu;

– Đề xuất kĩ thuật. Đây được coi là giải pháp kỹ thuật để thực hiện một gói thầu nhất định;

– Phụ lục và tài liệu kèm theo hồ sơ dự thầu.

Thứ hai, về chủ thể ký kết hợp đồng trong lĩnh vực đấu thầu. Cần phải tuân thủ tuyệt đối quy định của pháp luật về chủ thể ký kết hợp đồng trong lĩnh vực đấu thầu. Hợp đồng cần phải được ký kết giữa những đối tượng được xác định là chủ đầu tư và nhà thầu trúng thầu. Trong một số trường hợp, các ban quản lý dự án chỉ có nhiệm vụ giúp việc cho chủ đầu tư thực hiện dự án, trong đấu thầu đảm nhận vai trò bên mời thầu, vì vậy không đủ tư cách để ký kết hợp đồng theo quy định của pháp luật.

Thứ ba, về vấn đề điều chỉnh hợp đồng. Trong trường hợp có phát sinh hợp lý những công việc ngoài quy định trong hợp đồng đấu thầu mà không làm thay đổi mục tiêu đầu tư, không làm thay đổi tổng mức đầu tư, thì chủ đầu tư sẽ thỏa thuận với các nhà thầu để có thể tính toán bổ sung đối với các công việc phát sinh, và báo cáo cho người có thẩm quyền xem xét và đưa ra quyết định cuối cùng. Trường hợp thỏa thuận không thành công, thì nội dung công việc phát sinh đó hình thành giai đoạn đấu thầu mới, và tiến hành lựa chọn nhà thầu theo đúng quy định của pháp luật. Trường hợp bổ sung công việc phát sinh thì các chủ đầu tư và nhà thầu sẽ phải ký kết phụ lục bổ sung hợp đồng đấu thầu theo các nguyên tắc cơ bản sau:

– Trong trường hợp khối lượng công việc phát sinh nhỏ hơn 20% khối lượng công việc quy định trong hợp đồng mà đã có đơn giá trong hợp đồng đấu thầu, thì sử dụng đơn giá đã ghi trong hợp đồng để thanh toán;

– Trong trường hợp khối lượng công việc phát sinh từ 20% khối lượng công việc được quy định trong hợp đồng đấu thầu, hoặc khối lượng công việc phát sinh chưa có đơn giá trong hợp đồng, thì chủ đầu tư và các nhà thầu sẽ thống nhất xác định đơn giá mới theo nguyên tắc quy định trong hợp đồng về đơn giá các khối lượng phát sinh.

Vì vậy, cần phải lưu ý một số vấn đề cơ bản trên trong quá trình giao kết hợp đồng trong lĩnh vực đấu thầu để tránh gặp phải các lỗi không đáng có.

3. Các hành vi bị nghiêm cấm trong hoạt động đấu thầu: 

Căn cứ theo quy định tại Điều 89 của Văn bản hợp nhất Luật đấu thầu năm 2022 có quy định về các hành vi bị cấm trong đấu thầu. Cụ thể như sau:

– Đưa hối lộ, nhận hối lộ, môi giới hối lộ;

– Lợi dụng chức vụ quyền hạn để can thiệp bất hợp pháp vào hoạt động đấu thầu;

– Thông thầu, bao gồm hành vi: Thỏa thuận về việc rút khỏi quá trình dự thầu hoặc rút đơn dự thầu nộp trước đó để một hoặc các bên khác tham gia thỏa thuận thắng thầu, thỏa thuận để một vật dao bên chuẩn bị hồ sơ dự thầu cho các bên tham gia dự thầu để một bên thắng thầu, thỏa thuận về việc từ chối cung cấp hàng hóa, không kí hợp đồng thầu phụ, các hình thức khác gây khó khăn cho các bên không tham gia thỏa thuận;

– Gian lận trong hoạt động đấu thầu;

– Thực hiện các hành vi cản trở hoạt động đấu thầu;

– Không đảm bảo công bằng và minh bạch trong quá trình đấu thầu;

– Tiết lộ hoặc tiếp nhận các tài liệu, thông tin liên quan đến quá trình lựa chọn nhà thầu, nhà đầu tư;

– Chuyển nhượng thầu trái quy định của pháp luật;

– Tổ chức lựa chọn nhà thầu khi nguồn vốn của gói thầu chưa được xác định dẫn tới tình trạng ứ đọng vốn của nhà thầu.

Các văn bản pháp luật được sử dụng trong bài viết: 

– Văn bản hợp nhất 05/VBHN-VPQH 2022 Luật Đấu thầu.