Ghi nhận hành vi phạm tội của pháp nhân trong Bộ luật hình sự. Điểm mới của Bộ luật hình sự sửa đổi bổ sung năm 2015.
Ghi nhận hành vi phạm tội của pháp nhân trong Bộ luật hình sự. Điểm mới của Bộ luật hình sự sửa đổi bổ sung năm 2015.
Bộ luật hình sự sửa đổi, bổ sung năm 2015 (sau đây gọi tắt là Bộ luật hình sự năm 2015) được Quốc hội thông qua vào ngày 27/11/2015. Trong Bộ luật hình sự lần này rất nhiều quy định đã được sửa đổi, bổ sung cho phù hợp với công tác đấu tranh, phòng chống tội phạm trong giai đoạn mới. Cũng trong lần sửa đổi bổ sung này, một chế định mới đã được bổ sung đó là vấn đề trách nhiệm hình sự của pháp nhân thương mại. Bài viết này sẽ trình bày những điểm mới cơ bản của chế định này:
1. Về điều kiện chịu trách nhiệm hình sự của pháp nhân thương mại (Điều 75 Bộ luât hình sự năm 2015).
Đây là vấn đề được bàn luận rất nhiều trong quá trình soạn thảo Bộ luật hình sự năm 2015 và khi được Quốc hội thông qua điều kiện về hành vi phạm tội của pháp nhân có 4 điều kiện như sau:
– Hành vi phạm tội được thực hiện nhân danh pháp nhân thương mại.
– Hành vi phạm tội được thực hiện vì lợi ích của pháp nhân thương mại.
– Hành vi phạm tội được thực hiện có sự chỉ đạo, điều hành hoặc chấp thuận của pháp nhân thương mại.
– Chưa hết thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự quy định tại khoản 2 và khoản 3 Điều 27 của Bộ luật này.
Với điều kiện như trên có thể thấy rằng, khi hành vi phạm tộicó đủ các yếu tố như nhân danh pháp nhân thương mại để thực hiện (yếu tố về mặt pháp lý); vì lợi ích của pháp nhân thương mại (yếu tố thể hiện mục đích); có sự chỉ đạo, điều hành hoặc chấp thuận của pháp nhân (yếu tố thể hiện ý chí) và hành vi ấy còn trong thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự thì pháp nhân phải chịu trách nhiệm về hành vi phạm tội của mình.
Đồng thời, nhà làm luật cũng quy định khi truy cứu trách nhiệm hình sự của pháp nhân thương mại thì không loại trừ trách nhiệm hình sự của cá nhân. Do vậy, trong vụ án nếu hành vi của cá nhân đã đủ yếu tố cấu thành tội phạm thì cơ quan có thẩm quyền vẫn tiến hành truy cứu trách nhiệm bình thường.
2. Về phạm vi chịu trách nhiệm hình sự của pháp nhân thương mại (Điều 76 Bộ luật hình sự năm 2015).
Ngay trong những điều khoản cơ bản Bộ luật hình sự năm 2015 đã khẳng định: “Chỉ pháp nhân thương mại nào phạm một tội đã được quy định tại Điều 76 của Bộ luật này mới phải chịu trách nhiệm hình sự.”
Có thể thấy những tội phạm mà pháp nhân thương mại có thể phải chịu trách nhiệm hình sự cũng thường là những tội liên quan đến trật tự quản lý kinh tế và môi trường, đây là những hành vi mà pháp nhân thương mại thường phạm phải cũng như có khả năng phạm phải trong tương lai được nhà làm luật dự liệu trước. Và cụ thể bao gồm các tội phạm sau đây:
– Tội buôn lậu.
– Tội vận chuyển trái phép hàng hóa, tiền tệ qua biên giới.
– Tội sản xuất, buôn bán hàng cấm.
– Tội tàng trữ, vận chuyển hàng cấm.
– Tội sản xuất, buôn bán hàng giả.
– Tội sản xuất, buôn bán hàng giả là lương thực, thực phẩm, phụ gia thực phẩm.
– Tội sản xuất, buôn bán hàng giả là thuốc chữa bệnh, thuốc phòng bệnh.
– Tội sản xuất, buôn bán hàng giả là thức ăn dùng để chăn nuôi, phân bón, thuốc thú y, thuốc bảo vệ thực vật, giống cây trồng, vật nuôi.
– Tội đầu cơ.
– Tội trốn thuế.
– Tội in, phát hành, mua bán trái phép hóa đơn, chứng từ.
– Tội cố ý công bố thông tin sai lệch hoặc che giấu thông tin trong hoạt động chứng khoán.
– Tội sử dụng thông tin nội bộ để mua bán chứng khoán.
– Tội thao túng thị trường chứng khoán.
– Tội gian lận trong kinh doanh bảo hiểm.
– Tội trốn đóng bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp cho người lao động.
– Tội vi phạm quy định về cạnh tranh.
– Tội xâm phạm quyền tác giả, quyền liên quan.
– Tội xâm phạm quyền sở hữu công nghiệp.
– Tội vi phạm các quy định về nghiên cứu, thăm dò, khai thác tài nguyên.
– Tội vi phạm các quy định về khai thác và bảo vệ rừng.
– Tội vi phạm quy định về quản lý, bảo vệ động vật hoang dã.
– Tội gây ô nhiễm môi trường.
– Tội vi phạm phòng ngừa, ứng phó, khắc phục sự cố môi trường.
– Tội vi phạm quy định về bảo vệ an toàn công trình thủy lợi, đê điều và phòng, chống thiên tai; vi phạm quy định về bảo vệ bờ, bãi sông.
– Tội đưa chất thải vào lãnh thổ Việt Nam.
– Tội huỷ hoại nguồn lợi thuỷ sản.
– Tội huỷ hoại rừng.
– Tội vi phạm quy định về quản lý, bảo vệ động vật nguy cấp, quý, hiếm.
– Tội vi phạm các quy định về quản lý khu bảo tồn thiên nhiên.
– Tội nhập khẩu, phát tán các loài ngoại lai xâm hại.
3. Về hình phạt áp dụng đối với pháp nhân thương mại (Điều 33 Bộ luật hình sự năm 2015).
Cũng như cá nhân, khi hình phạt đối với pháp nhân thương mại phạm tội có cả hình phạt chính và hình phạt bổ sung.
Hình phạt chính bao gồm:
– Phạt tiền;
– Đình chỉ hoạt động có thời hạn: tạm dừng hoạt động của pháp nhân thương mại trong một hoặc một số lĩnh vực mà pháp nhân thương mại phạm tội gây thiệt hại đến tính mạng, sức khỏe con người, môi trường hoặc an ninh, trật tự, an toàn xã hội và hậu quả gây ra có khả năng khắc phục trên thực tế;
– Đình chỉ hoạt động vĩnh viễn: chấm dứt hoạt động của pháp nhân thương mại trong một hoặc một số lĩnh vực mà pháp nhân thương mại phạm tội gây thiệt hại hoặc có khả năng thực tế gây thiệt hại đến tính mạng của nhiều người, gây sự cố môi trường hoặc gây ảnh hưởng xấu đến an ninh, trật tự, an toàn xã hội và không có khả năng khắc phục hậu quả gây ra.
Hình phạt bổ sung bao gồm:
– Cấm kinh doanh, cấm hoạt động trong một số lĩnh vực nhất định: được áp dụng khi xét thấy nếu để pháp nhân thương mại bị kết án tiếp tục kinh doanh hoặc hoạt động trong lĩnh vực đó, thì có thể gây nguy hại cho tính mạng, sức khỏe của con người hoặc cho xã hội;
– Cấm huy động vốn: áp dụng khi xét thấy nếu để pháp nhân thương mại bị kết án huy động vốn thì có nguy cơ tiếp tục phạm tội và được biểu hiện dưới các hình thức như cấm vay vốn ngân hàng, tổ chức tín dụng hoặc các quỹ đầu tư; cấm phát hành, chào bán chứng khoán; cấm huy động vốn khách hàng; cấm liên doanh, liên kết trong và ngoài nước; cấm hình thành quỹ tín thác bất động sản.
– Phạt tiền, khi không áp dụng là hình phạt chính.
>>> Luật sư tư vấn pháp luật trực tuyến qua tổng đài: 19006568
4. Về các biện pháp tư pháp đối với pháp nhân thương mại phạm tội (khoản 2 Điều 46 Bộ luật hình sự năm 2015).
Các biện pháp tư pháp có thể áp dụng cho pháp nhân thương mại gồm:
– Tịch thu vật, tiền trực tiếp liên quan đến tội phạm.
– Trả lại tài sản, sửa chữa hoặc bồi thường thiệt hại; buộc công khai xin lỗi.
– Khôi phục lại tình trạng ban đầu.
– Thực hiện một số biện pháp nhằm khắc phục, ngăn chặn hậu quả tiếp tục xảy ra.
Theo quy định của Bộ luật hình sự năm 2015 thì hai biện pháp tịch thu vật, tiền trực tiếp liên quan đến tội phạm; trả lại tài sản, sửa chữa hoặc bồi thường thiệt hại; buộc công khai xin lỗi được áp dụng với cả cá nhân và pháp nhân thương mại. Hai biện pháp còn lại là hai biện pháp tư pháp được áp dụng riêng cho pháp nhân phạm tội.
5. Về miễn hình phạt đối với pháp nhân thương mại ( Điều 88 Bộ luật hình sự năm 2015).
Theo quy định của Bộ luật hình sự năm 2015 thì việc miễn trách nhiệm hình sự cho pháp nhân thương mại phạm tội khi đáp ứng được 2 điều kiện:
– Đã khắc phục toàn bộ hậu quả.
– Đã bồi thường toàn bộ thiệt hại do hành vi phạm tội gây ra.
Khi trách nhiệm hình sự của pháp nhân thương mại phạm tội mới được bổ sung vào Bộ luật hình sự năm 2015 thì việc quy định về miễn hình phạt của pháp nhân thương mại phạm tội có nội dung khá mới, khác các trường hợp về miễn trách nhiệm hình sự hay miễn hình phạt của cá nhân trong Bộ luật hình sự năm 2015 và cả Bộ luật hình sự năm 1999 trước đây.
Bộ luật hình sự năm 2015 mới được Quốc hội thông qua và sẽ có hiệu lực vào ngày 1/7/2016. Với rất nhiều các đổi mới hi vọng Bộ luật hình sự năm 2015 sẽ là cơ sở pháp lý quan trọng để cơ quan nhà nước có thẩm quyền tiến hành có thể tiến hành xét xử đúng người, đúng tội đúng pháp luật. Qua đó giúp giữ an ninh trật tự, an toàn xã hội, tạo ra môi trường trong sạch vững mạnh giúp xã hội ổn định và phát triển.
Bạn có thể tham khảo thêm một số bài viết có liên quan khác của Dương Gia:
– Sự khác biệt giữa năng lực chủ thể của cá nhân so với pháp nhân
– Khái niệm và các điều kiện của pháp nhân
– Doanh nghiệp tư nhân không có tư cách pháp nhân
Mọi thắc mắc pháp lý cần tư vấn hoặc yêu cầu dịch vụ, quý khách hàng vui lòng liên hệ Tổng đài tư vấn pháp luật trực tuyến: 19006568 hoặc gửi thư về địa chỉ email: lienhe@luatduonggia.vn.
——————————————————–
THAM KHẢO CÁC DỊCH VỤ CÓ LIÊN QUAN CỦA LUẬT DƯƠNG GIA:
– Tư vấn luật hình sự miễn phí
