Các hành vi bị nghiêm cấm trong quản lý, sử dụng tài sản công

Tài sản công được biết đến chính là nguồn lực nội sinh của đất nước, là yếu tố cơ bản của quá trình sản xuất và quản lý xã hội, là nguồn lực tài chính tiềm năng cho hoạt động đầu tư phát triển, phục vụ công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước. Bác Hồ kính yêu cũng đã từng khẳng định: “Tài sản công là nền tảng, là vốn liếng để khôi phục và xây dựng kinh tế chung, để làm cho dân giàu nước mạnh, để nâng cao đời sống nhân dân”.

Trong những năm qua, cơ chế quản lý tài sản công cũng đã được quan tâm xây dựng và thay đổi cho phù hợp với nhu cầu thực tế nhưng vẫn chưa đáp ứng được yêu cầu khai thác nguồn nội lực to lớn này, đặc biệt là giai đoạn phát triển mới của đất nước. Từ thực tế đó, nhiệm vụ quản lý tài sản công đã được xác định và đặt vào vị trí quan trọng của quốc gia.

Trong giai đoạn hiện nay, bên cạnh việc cơ quan Nhà nước có thẩm quyền phải tiếp tục hoàn thiện cơ chế quản lý, sử dụng thì việc chúng ta đẩy mạnh khai thác nguồn lực tài chính từ tài sản công chính cũng được đánh giá là một bước đột phá quan trọng. Nguồn lực từ tài sản công được khai thông có ý nghĩa to lớn và nó sẽ có những đóng góp vào phát triển kinh tế – xã hội và điều hành kinh tế vĩ mô. Việc các chủ thể thực hiện khai thác nguồn lực tài chính từ tài sản công được triển khai thực hiện với những tài sản có khối lượng và giá trị lớn cụ thể chúng ta có thể kể đến các loại tài sản như: nhà, đất thuộc sở hữu nhà nước; kết cấu hạ tầng giao thông; đất đai và tài nguyên thiên nhiên; tài sản tịch thu và tài sản xác lập sở hữu nhà nước…

Tại Luật quản lý, sử dụng tài sản Nhà nước năm 2008 đã đưa ra định nghĩa về tài sản nhà nước. Và theo quy định của pháp luật thì nhận thấy thuật ngữ tài sản Nhà nước được định nghĩa như sau: “Tài sản nhà nước là Tài sản hình thành từ ngân sách nhà nước hoặc do pháp luật quy định thuộc sở hữu, quản lý của Nhà nước, bao gồm: trụ sở làm việc, quyền sử dụng đất và tài sản gắn liền với đất; máy móc, phương tiện vận tải, trang thiết bị làm việc; tài sản từ nguồn viện trợ, tài trợ, đóng góp của tổ chức, cá nhân trong nước và ngoài nước cho Nhà nước và các tài sản khác do pháp luật quy định.”

Tuy nhiên, cho đến hiện nay, thuật ngữ tài sản Nhà nước trong thực tiễn có phạm vi rất rộng, bên cạnh đó thì khái niệm được nêu cụ thể bên trên trên thực tế vẫn chưa tách bạch được nhiệm vụ quản lý về tài sản nhà nước và cung cấp dịch vụ công trong quản lý, sử dụng tài sản nhà nước. Cũng chính bởi vì vậy, theo Khoản 1 Điều 3 Luật quản lý, sử dụng tài sản công năm 2017 đã đưa ra quy định về khái niệm tài sản công như sau:

“1. Tài sản công là tài sản thuộc sở hữu toàn dân do Nhà nước đại diện chủ sở hữu và thống nhất quản lý, bao gồm: tài sản công phục vụ hoạt động quản lý, cung cấp dịch vụ công, bảo đảm quốc phòng, an ninh tại cơ quan, tổ chức, đơn vị; tài sản kết cấu hạ tầng phục vụ lợi ích quốc gia, lợi ích công cộng; tài sản được xác lập quyền sở hữu toàn dân; tài sản công tại doanh nghiệp; tiền thuộc ngân sách nhà nước, các quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách, dự trữ ngoại hối nhà nước; đất đai và các loại tài nguyên khác.”

Như vậy, ta nhận thấy, thông qua văn bản pháp luật, Nhà nước ta đã đưa ra khái niệm tài sản công cụ thể để nhằm mục đích chính có thể phân biệt tài sản công so với các loại tài sản khác cũng như từ đó đã tạo điều kiện thuận lợi cho việc Quản lý, sử dụng tài sản công trong thực tiễn. Khái niệm tài sản công cũng góp phần quan trọng bảo đảm vai trò cũng như vị trí của loại tài sản này.

2. Nguyên tắc quản lý, sử dụng tài sản công:

Bên cạnh việc đưa ra quy định về khái niệm tài sản công, nhằm mục đích để quản lý, sử dụng có hiệu quả tài sản công cần tuân thủ một số nguyên tắc cụ thể sau đây:

– Để quản lý, sử dụng có hiệu quả tài sản công thì cần tuân thủ nguyên tắc mọi tài sản công đều phải được Nhà nước giao quyền quản lý, quyền sử dụng và các hình thức trao quyền khác cho cơ quan, tổ chức, đơn vị và đối tượng khác theo quy định của Luật và pháp luật có liên quan.

Nguyên tắc mọi tài sản công đều phải được Nhà nước giao quyền quản lý, quyền sử dụng và các hình thức trao quyền khác cho cơ quan, tổ chức, đơn vị và đối tượng khác này đã thể thể hiện sự bình đẳng giữa các cơ quan, tổ chức, đơn vị và các đối tượng khác trong việc sử dụng tài sản công.

– Để quản lý, sử dụng có hiệu quả tài sản công thì cần tuân thủ nguyên tắc tài sản công do Nhà nước đầu tư phải được quản lý, khai thác, duy tu, bảo dưỡng, sửa chữa, được thống kê, kế toán đầy đủ về hiện vật và giá trị, những tài sản có nguy cơ chịu rủi ro cao do thiên tai, hoả hoạn và nguyên nhân bất khả kháng khác được quản lý rủi ro về tài chính thông qua bảo hiểm hoặc công cụ khác theo quy định của pháp luật.

– Để quản lý, sử dụng có hiệu quả tài sản công thì cần tuân thủ nguyên tắc tài sản công là tài nguyên phải được kiểm kê, thống kê về hiện vật, ghi nhận thông tin phù hợp với tính chất, đặc điểm của tài sản; được quản lý, bảo vệ, khai thác theo quy hoạch, kế hoạch, bảo đảm tiết kiệm, hiệu quả, đúng pháp luật.

– Để quản lý, sử dụng có hiệu quả tài sản công thì cần tuân thủ nguyên tắc tài sản công phục vụ công tác quản lý, cung cấp dịch vụ công, bảo đảm quốc phòng, an ninh của cơ quan, tổ chức, đơn vị phải được sử dụng tiết kiệm, hiệu quả, đúng mục đích, công năng, đối tượng, tiêu chuẩn, định mức, chế độ theo quy định của pháp luật.

– Để quản lý, sử dụng có hiệu quả tài sản công thì cần tuân thủ nguyên tắc tài việc khai thác nguồn lực tài chính từ tài sản công phải tuân theo cơ chế thị trường, có hiệu quả, công khai, minh bạch, đúng pháp luật.

– Để quản lý, sử dụng có hiệu quả tài sản công thì cần tuân thủ nguyên tắc tài việc quản lý, sử dụng tài sản công phải được thực hiện công khai, minh bạch, bảo đảm thực hành tiết kiệm, chống lãng phí, phòng, chống tham nhũng.

– Để quản lý, sử dụng có hiệu quả tài sản công thì cần tuân thủ nguyên tắc tài việc quản lý, sử dụng tài sản công được giám sát, thanh tra, kiểm tra, kiểm toán; mọi hành vi vi phạm pháp luật về quản lý, sử dụng tài sản công phải được xử lý kịp thời, nghiêm minh theo quy định của pháp luật.

Như vậy, ta nhận thấy, nhằm mục đích để quản lý, sử dụng có hiệu quả tài sản công thì cần tuân thủ các nguyên tắc được nêu cụ thể bên trên. Các nguyên tắc này có những ý nghĩa cũng như đóng nhiều vai trò to lớn trong thực tế quá trình cơ quan Nhà nước có thẩm quyền thực hiện việc quản lý, sử dụng đối với tài sản công.

Về cơ bản thì các quy định của Luật quản lý, sử dụng tài sản công năm 2017 đã góp phần quan trọng, nâng cao hơn nữa chất lượng, hiệu quả quản lý, sử dụng tài sản công ở nước ta hiện nay.

3. Các hành vi bị nghiêm cấm trong quản lý, sử dụng tài sản công:

Luật Quản lý, sử dụng tài sản công năm 2017 chính thức có hiệu lực thi hành vào 01/01/2018. Theo đó, Luật quy định các hành vi bị nghiêm cấm trong quản lý, sử dụng tài sản công như sau:

– Lợi dụng, lạm dụng chức vụ, quyền hạn chiếm đoạt, chiếm giữ và sử dụng trái phép tài sản công là một trong số các hành vi bị nghiêm cấm trong quản lý, sử dụng tài sản công.

– Đầu tư xây dựng, mua sắm, giao, thuê, sử dụng tài sản công không đúng mục đích, chế độ, vượt tiêu chuẩn, định mức là một trong số các hành vi bị nghiêm cấm trong quản lý, sử dụng tài sản công.

– Giao tài sản công cho cơ quan, tổ chức, đơn vị, cá nhân vượt tiêu chuẩn, định mức hoặc giao cho cơ quan, tổ chức, đơn vị, cá nhân không có nhu cầu sử dụng là một trong số các hành vi bị nghiêm cấm trong quản lý, sử dụng tài sản công.

– Sử dụng xe ôtô và tài sản công khác do tổ chức, cá nhân tặng cho không đúng mục đích, chế độ, vượt tiêu chuẩn, định mức là một trong số các hành vi bị nghiêm cấm trong quản lý, sử dụng tài sản công.

– Sử dụng hoặc không sử dụng tài sản công được giao gây lãng phí; sử dụng tài sản công vào mục đích kinh doanh, cho thuê, liên doanh, liên kết không phù hợp với mục đích sử dụng của tài sản, làm ảnh hưởng đến việc thực hiện chức năng, nhiệm vụ do Nhà nước giao; sử dụng tài sản công để kinh doanh trái pháp luật.

– Xử lý tài sản công trái quy định của pháp luật.

– Hủy hoại hoặc cố ý làm hư hỏng tài sản công.

– Chiếm đoạt, chiếm giữ, sử dụng trái phép tài sản công.

– Không thực hiện hoặc thực hiện không đầy đủ trách nhiệm, nghĩa vụ trong quản lý, sử dụng tài sản công theo quy định của pháp luật.

– Hành vi bị nghiêm cấm khác trong quản lý, sử dụng tài sản công theo quy định của pháp luật có liên quan.