Phân tích giá trị nhân đạo trong truyện ngắn Chí Phèo

1. Dàn ý Phân tích giá trị nhân đạo trong truyện ngắn Chí Phèo:

I. Mở bài

Trong tác phẩm “Chí Phèo” của nhà văn Nam Cao, nổi bật không chỉ là hình ảnh nghèo đói và bất công, mà còn là cái nhìn tận cùng về giá trị nhân đạo, nơi những giá trị “người” trỗi dậy giữa những khổ đau và tàn tích xã hội.

II. Thân bài

a. Nhân đạo qua sự đồng cảm và đồng tình với nỗi đau của con người

– Tác giả thể hiện nhân đạo bằng cách đặt người đọc vào tâm trạng của những nhân vật đau khổ.

– Sự đồng cảm với nỗi đau chính là nền tảng của giá trị nhân đạo trong “Chí Phèo”.

b. Tư tưởng nhân đạo qua cuộc sống đầy thăng trầm của những người lao động

– Cuộc sống của những người lao động lương thiện bị đày đọa về cả thể xác lẫn tâm hồn.

– Chí Phèo, một nhân vật lương thiện, trung thành, đẩy vào con đường bi kịch do sự bất công của cuộc sống.

– Lựa chọn cái chết của Chí Phèo thể hiện sự giữ gìn giá trị nhân đạo ngay cả trong tình thế khó khăn nhất.

c. Nhân đạo qua sự giữ lại những giá trị lương thiện bên trong con người

– Mặc dù bị tha hóa, Chí Phèo vẫn giữ lại những giá trị lương thiện bên trong.

– Nhân tố định rõ bởi Thị Nở, một người phụ nữ xấu như ma nhưng mang trong mình tấm lòng thiện lương và tình thương ấm áp.

– Tình thương chân thành của Thị Nở giúp thức tỉnh và làm sống lại giá trị nhân đạo trong Chí Phèo.

d. Tác giả kêu gọi chống lại sự tha hóa và bất công của xã hội

– Nhà văn Nam Cao bày tỏ sự phẫn uất và thảm thiết trước tình hình xã hội đầy bất công và sự tha hóa giá trị con người.

– Đặt ra câu hỏi quan trọng: Làm thế nào để cứu con người khỏi cái xã hội vô nhân tính đó?

e. Tư tưởng nhân đạo qua thái độ đồng cảm và trân trọng giá trị con người

– Phần lương thiện bên trong Chí Phèo và tình thương đáng quý của Thị Nở là những ví dụ về tư tưởng nhân đạo.

III. Kết bài

Tác phẩm “Chí Phèo” của Nam Cao không chỉ là một bức tranh tả cảm về khổ đau và bất công, mà còn là một thông điệp sâu sắc về giá trị nhân đạo. Từ sự đồng cảm đến những giá trị lương thiện bên trong con người, tác phẩm này là một lời kêu gọi chấm dứt sự tha hóa và xâm phạm giá trị nhân đạo trong xã hội.

2. Phân tích giá trị nhân đạo trong truyện ngắn Chí Phèo hay nhất:

Nam Cao một danh nhân văn hóa của dân tộc chủ yếu khắc họa cuộc sống khó khăn của người nông dân trong xã hội thời cổ đại. Không chỉ phải đối mặt với nghèo đói họ còn chịu sự mất mát về nhân phận và nhân cách. “Chí Phèo” là một ví dụ điển hình cho tình huống này. Trong những biến cố đau buồn của Chí từ một thanh niên hiền lành và chăm chỉ anh ta đã chuyển hóa thành một kẻ quỷ dữ ở làng Vũ Đại. Nam Cao không chỉ làm nổi bật đau thương của người nông dân dưới áp bức của thực dân phong kiến mà còn ca ngợi giá trị nhân đạo sâu sắc. Ông chia sẻ sự đồng cảm và lòng thương xót trước những cuộc sống bi kịch mà tác phẩm này truyền đạt.

Trọng tâm của câu chuyện là Chí Phèo biểu tượng cho những người nông dân bị đẩy vào bước đường khốn cùng mất mát chính bản thân và bước vào con đường tội lỗi và u ám. Mặc dù không có gia đình Chí vẫn là người tốt. Anh làm công nhân thuê chịu khó và cố gắng để sống. Nhưng đời sống không công bằng Chí bị gia đình Bá Kiến vu oan và bị giam tù. Khoảng thời gian đau đớn trong tù và tình cảm căm hận đã biến Chí thành một người hoàn toàn khác từ vẻ ngoại hình cho đến tính cách. Chí có hình xăm độc đáo đầu trọc răng trắng bạch trở nên đáng sợ. Những phẩm chất tốt đẹp trước đây của Chí đã biến mất thay vào đó là sự tàn ác và tệ hại. Sự suy tàn của Chí phản ánh sự tàn bạo và bất nhân của chế độ phong kiến. Trong xã hội đó còn nhiều người khác giống như Chí những người bị xã hội đẩy vào tình thế khó khăn không có tiền không có địa vị không có học vấn. Làm thế nào họ có thể đối đầu với giai cấp quyền lực và tàn nhẫn như vậy? Nam Cao truyền đạt lòng thương xót và đồng cảm sâu sắc đối với những người bất hạnh như Chí.

Chí Phèo qua những ngày đau đớn và những trải nghiệm khắc sâu trên gương mặt như những vết sẹo ẩn chứa mưu mô gặp Thị Nở một sự kiện thú vị thức tỉnh anh và giúp anh tìm lại bản thân. Sau đêm gặp gỡ đó Chí trở nên tỉnh táo và nhận thức mọi thứ xung quanh. Cuộc sống trở nên đơn giản nhưng hạnh phúc. Tiếng chèo vỗ nước tiếng chim hót tiếng nói rôm rả đi chợ và hình ảnh một người phụ nữ bên cạnh tất cả làm cho Chí đặt ra quyết tâm trở lại con người tốt của mình. Đằng sau lớp vỏ chửi rủa và say sưa ta lại thấy một Chí Phèo đầy lòng nhân ái và tình yêu. Dù không nhận thức được hành động của mình sống cùng một người không gia đình thường xuyên đi vạ mặt nhưng Chí vẫn giữ được tinh thần tỉnh táo hoàn toàn.

Chí mặc dù đối diện với một người phụ nữ ế chồng xấu xí và ngốc nghếch nhưng nhận thức được tình yêu chân thành và trong sáng từ Thị. Thị không phân biệt suy nghĩ hay mang theo thành kiến đối với Chí một người từng sống trong tù. Mặc dù Thị có nhược điểm những tấm lòng của cô vẫn rất trong sáng. Bát cháo hành mà Thị nấu chứa đựng sự đồng cảm và tình yêu chân thành thức tỉnh phần người lương thiện trong Chí. Chí muốn chia sẻ ước mơ nhỏ bé của mình với Thị: một gia đình nhỏ anh làm công thuê còn cô làm việc thêu thùa. Đây không chỉ là ước mơ cá nhân của Chí mà còn là khao khát của nhiều người khác. Chí không chỉ không phê phán Thị dở mà còn không phê phán Thị xấu. Mặc dù có thể là do tình yêu mù quáng ước mơ của Chí được coi là điều đúng đắn và nghiêm túc. Sau nhiều biến cố và vết sẹo trên khuôn mặt kéo dài Chí trở thành một con người hiền lành và tốt bụng. Tình yêu của Chí dành cho Thị như một ân huệ cho phép anh trải qua một khoảnh khắc hạnh phúc ngắn ngủi. Nhưng ngay sau đó Thị từ chối Chí vì lời từ chối của bà cô.

Chí lại một lần nữa rơi vào cơn say nhưng lần này khác với những lần trước. Lần này say chứ không chỉ có men rượu mà còn kết hợp với hơi cháo hành thoang thoảng. Sự tuyệt vọng và lòng hận thù đầy trong Chí dẫn anh đến nhà Bá Kiến với ý định giết chết con cái già yếu của hắn. Nhưng chúng không có tội. Tất cả đều là do Bá Kiến gây ra. Chí giết hắn và tự tử. Chí không muốn tiếp tục sống trong cuộc sống đau khổ này. Ngay cả ước mơ đơn giản nhất cũng không được Chí thực hiện. Chí sinh ra để làm người nhưng lại sống như một con quỷ không ai dám đến gần. Chí sợ rằng tuổi già của mình sẽ cô đơn và đau khổ… Chí qua đời và anh không còn phải chìm trong men say cũng không còn phải xuất hiện với dáng vẻ đáng sợ trước mọi người.

Dù Chí đã mất câu chuyện vẫn tiếp tục và bất công cùng số phận bất hạnh như Chí Phèo vẫn tồn tại trong xã hội. Không biết có bao nhiêu Thị Nở có thể mang lại một chút hạnh phúc dù nhỏ bé cho những cuộc đời ấy. Nhà văn Nam Cao muốn thông qua đó truyền tải thông điệp của sự thương xót và đồng cảm với người nông dân chịu đựng khốn khó. Đồng thời ông ca ngợi những phẩm chất tốt đẹp và tấm lòng lương thiện những điều vẫn còn sót lại sau những gian khổ và khó khăn của cuộc sống. Bằng nghệ thuật tạo dựng nhân vật điển hình Nam Cao đã tạo nên một Chí Phèo với giá trị nhân đạo sâu sắc.

3. Phân tích giá trị nhân đạo trong truyện ngắn Chí Phèo ngắn gọn:

Trong những tác phẩm viết về chủ nghĩa hiện thực chủ nghĩa, tinh thần nhân đạo luôn không thể tách rời. Cảm hứng nhân đạo không phải là điều dễ dàng trong “chủ nghĩa hiện thực” vì nó thường bị biến thành chủ nghĩa tự nhiên cường điệu thông qua những hành động nhếch nhác xấu xí đối với người lao động đối xử với họ như loài vật. Quan điểm của Nam Cao là nhà văn cần “cố tìm mà hiểu” cuộc sống đáng thương và “cái bản tính tốt” của những người nghèo những phẩm chất thường bị che lấp và vùi dập.

Cảm hứng nhân đạo của Nam Cao rõ ràng trong sự thông cảm sâu sắc của tác giả đối với con người Chí Phèo. Trong nhân vật xấu xí và tuyệt vọng này tác giả vẫn nhìn nhận phần nhân tính còn lại: Sau đêm gặp gỡ với Thị Nở chúng ta thấy một Chí Phèo khác. Thị Nở đã thức tỉnh bản năng sinh vật ở người đàn ông này tình yêu thương mộc mạc đã đánh thức ở Chí Phèo những tình cảm nhân tính sơ đẳng nhất. Lần đầu tiên mắt ướt của Chí Phèo trở nên “thật hiền”, lần đầu tiên sau nhiều năm anh nghe thấy tiếng chim hót vui vẻ tiếng cười của những người đi chợ tiếng anh thuyền chài gõ mái chèo đuổi cá… Những âm thanh ấy bỗng vang đọng sâu xa trong lòng Chí Phèo như là tiếng gọi tha thiết của cuộc sống.

“Chí Phèo” là một kiệt tác của văn học hiện đại Việt Nam nơi mà bút pháp hiện thực xuất sắc được kết hợp với một cảm hứng nhân đạo sâu sắc. Đây là vấn đề trọng tâm của văn học lớn ở mọi thời đại.

Câu chuyện bắt đầu với hình ảnh biểu tượng của chiếc lò gạch cũ và kết thúc cũng bằng hình ảnh – biểu tượng đó hiện hữu trong tâm trí Thị Nở. Điều này làm cho “Chí Phèo” có một cấu trúc kín đáo. Tính chất đóng kín này không chỉ làm nổi bật không gian và thời gian trong câu chuyện mà còn phản ánh hoàn cảnh của làng xã Việt Nam đặc biệt là ở đồng bằng và trung du Bắc bộ trước Cách mạng tháng Tám năm 1945.

Nam Cao kết thúc tác phẩm ngắn của mình với cái chết của Chí Phèo và sự tái hiện hình ảnh chiếc lò gạch cũ. Tuy nhiên, không phải vì vậy mà Chí Phèo của ông trở thành câu chuyện của một cá nhân ở một ngôi làng cụ thể. Bởi vì, mặc dù Chí Phèo đã qua đời anh vẫn để lại một “tre già măng mọc” không chỉ là một hiện thân cụ thể mà còn là biểu tượng quan trọng hơn là sự phổ biến của chiếc lò gạch trong một làng – một biểu tượng cho sự lặp lại của cấu trúc xã hội làng quê. Điều này càng trở nên quan trọng hơn khi xét đến thực tế rằng Việt Nam xưa là quốc gia của những người nông dân, với sự chiếm ưu thế tuyệt đối về dân số và diện tích so với các thành thị phương Đông, nơi chỉ đơn thuần là trung tâm hành chính.

Dưới bức tranh ánh sáng từ góc nhìn đó, hình tượng Chí Phèo mở ra, vượt lên trên mảnh đất cụ thể của làng Vũ Đại, vượt lên trên hình ảnh chật hẹp của một làng cụ thể để đưa ra hình dạng của cả xã hội. Đồng thời, ngược lại với sự phát triển theo chiều quy mô trên, hình tượng của Chí Phèo cũng mở rộng theo chiều hướng quy mô vĩ mô. Nó thu nhỏ từ dạng cụ thể đến dạng trừu tượng, từ hình ảnh rõ ràng đến hình ảnh mơ hồ. Nó hình thành một khái niệm được gọi là “chất Chí Phèo,” tựa như sự kết hợp của nhiều chất khác nhau như AQ, Ôblômôp, Đông Kisốt, lẩn quất nằm đâu đó trong mỗi con người, thỉnh thoảng hiện ra trong một dáng vẻ, hành động hoặc cách nói chuyện kiểu Chí Phèo… Chí Phèo sống cùng chúng ta, sống trong chúng ta, và sống giữa chúng ta.