Phân tích nhân vật Chí Phèo sau khi ra tù đến khi gặp Thị Nở

1. Dàn ý phân tích nhân vật Chí Phèo sau khi ra tù đến khi gặp Thị Nở:

Mở bài: giới thiệu tác giả, tác phẩm

Thân bài: 

Tóm tắt hoàn cảnh câu chuyện: 

Truyện ngắn của Nam Cao không đi sâu vào sưu thuế, thu hồi đất đai, địa tô, nạn tham nhũng, thiên tai… mà nhà văn đi vào một góc nhìn hoàn toàn khác. Chính bọn thực dân đã tiếp tay cho tên cường hào đẩy hắn vào tù, giết những con người của Chí, biến hắn thành Chí Phèo, biến người nông dân thành con quỷ dữ.

Nỗi đau khổ khủng khiếp của Chí Phèo không phải ở chỗ tất cả những gì người nông dân tuyệt vọng này có là không có gì: không nhà, không cửa, không cha, không mẹ, không mảnh đất bám víu, không có gì trên đời. Biết bàn tay chăm sóc của đàn bà nếu không gặp Thị Nở là bị cả xã hội ruồng bỏ, bị hắt hủi, xé nát mặt người, cướp đi linh hồn con người và bị loại trừ khỏi xã hội loài người. con người, sống cuộc đời tăm tối của loài vật.

Hình ảnh Chí phèo sau ra tù:

- Miêu tả chi tiết ngoại hình: “Trông như một tên cướp! Đầu hói, răng cạo trắng, mặt đen nhưng rất khỏe, mắt trừng trừng!” ; “Ngực gãy, đầy hình rồng phượng với tướng cầm chùy, hai cánh tay ghê gớm!"

- Nhân tính: Chí thay đổi từ một người hiền như đất bỗng trở nên hung hãn, liều lĩnh, coi thường pháp luật. Cả lời nói lẫn hành động đều như đầu bò chính hiệu

Hành động:

Hắn vừa đi vừa chửi. Như mọi khi, uống xong hắn lại chửi.

Mới ra tù hôm trước, “hôm sau đã thấy nó ngồi chợ uống rượu với thịt chó từ trưa đến chiều”; “vác vỏ chai đến cổng nhà Bá Kiến xưng tên chửi thề”

Thi thoảng, anh “ngật ngà ngật ngưỡng” tuyên bố sẽ đến nhà Bá Kiến để “đòi nợ”.

⇒ Rõ ràng, Chí Phèo từ khi ở tù trở về đã biến chất cả về tính cách lẫn nhân tính.

Quá trình Chí Phèo tha hóa: 

- Chí Phèo từ hung hãn đến nhà Bá Kiến tuyên bố “liều chết với cha con mày” nhưng hắn chỉ cần vài lời ngon ngọt, một nụ cười và vài đồng bạc mà Chí đã trở thành tay sai của hắn.

- Chí ngày càng trở nên hung hãn, ngỗ nghịch và thường xuyên say xỉn: “Hắn ăn trong lúc say, ngủ trong lúc say, thức dậy vẫn còn say". Say thì muốn làm gì thì làm. Chí đã phá nát biết bao gia đình, tràn ngập trong nước mắt” => Trở nên xa lạ với mọi người, ai cũng hoang mang, sợ hãi trước sự hoành hành của con quỷ làng Vũ Đại.

⇒ Ngòi bút hiện thực tỉnh táo của Nam Cao đã chỉ ra những người nông dân khốn khổ phải bán rẻ nhân phẩm của mình vì sự tồn tại của sinh vật, trở thành những lực lượng hủy diệt mù quáng, dễ dàng bị bọn "bạo chúa" bắt. 

Quá trình thức tỉnh của Chí Phèo: 

- Tình huống: Trong một đêm say “rười rượi những trăng”, Chí Phèo thấy “bứt rứt”, “ngứa ngáy” lao đến người đàn bà khốn khổ “dại dột nằm gần nhà”. Nếu như lúc đầu, Thị Nở khơi dậy bản năng đàn ông thì nhờ sự chăm sóc giản dị, chân chất, mộc mạc đã đánh thức bản chất lương thiện trong hắn.

- Tâm trạng khi thức dậy

Chí Phèo dậy muộn và “buồn bã" đã sau bao nhiêu năm, lần đầu tiên Chí Phèo nghe thấy tiếng chim hót vui vẻ, tiếng cười nói của người đi chợ, tiếng bác chài gõ mái chèo … ”

Chí nhớ lại ước mơ thuở nhỏ: “Muốn có một gia đình nhỏ. Chồng cày cuốc, vợ dệt vải…” và nhận ra một thực tế đáng buồn “đói rét, cô đơn còn đáng sợ hơn đói rét, ốm đau”.

Bát cháo hành của Thị Nở mang hương vị của tình yêu chân thành và hạnh phúc thực sự lần đầu tiên đến với Chí Phèo. Anh xúc động đến mắt “như ươn ướt”.

=> Chí Phèo dường như trở về với con người thật của mình, trở lại với một chàng thanh niên hiền lành, mơ về một cuộc sống đơn sơ, giản dị và bình dị.

⇒ Tình người chân thành làm sống dậy trong Chí Phèo bản chất cao đẹp của người nông dân đã bị che lấp, chôn vùi nhưng không bao giờ bị dập tắt. Tình yêu thức tỉnh và linh hồn anh quay trở lại. Rõ ràng, tình yêu của Thị Nở đã không chỉ thức tỉnh mà còn mở ra con đường trở lại làm người, trở lại cuộc sống với bao hồi hộp và hy vọng.

Kết bài: đánh giá lại giá trị nội dung và giá trị nghệ thuật của bài

2. Những bài phân tích nhân vật Chí Phèo sau khi ra tù hay nhất: 

2.1. Mẫu 1 - Những bài phân tích nhân vật Chí Phèo sau khi ra tù hay nhất: 

Chí Phèo là một trong những tác phẩm nổi tiếng được đông đảo công chúng yêu thích. Tác phẩm có giá trị hiện thực và nhân đạo cao cả, đặc biệt qua việc khắc họa nhân vật Chí Phèo, sự chuyển biến tâm lý, con người của Chí sau khi ra tù mang lại nhiều điều khiến người ta cảm thấy ấm lòng hơn. chúng ta phải suy nghĩ.

Sự chuyển biến tâm lý cũng như con người của Chí sau khi ra tù là bản cáo trạng mạnh mẽ chống lại chế độ phong kiến đầy xấu xa, tham lam và vô nhân tính đã biến một người lương thành một kẻ gian, trở nên bất lương, tiếp tay cho họ làm điều ác. Chí Phèo bị những thế lực tàn bạo lợi dụng, nguyền rủa, chà đạp lên hạnh phúc, quyền sống, nhân phẩm mà không nhận ra thì đã quá muộn.

Chí Phèo là một người nông dân lương thiện, khỏe mạnh, “hiền như cục đất”. Là người có lòng tự trọng cao thượng, Chí nhiều lần bị vợ là Bá Kiến ép buộc làm những việc bất chính và điều đó khiến Chí cảm thấy “nhục nhã, không chút yêu thương”. Với bản chất lương thiện, cùng với số phận éo le từ nhỏ, không cha, không mẹ, bị trao cho vô số người, Chí Phèo chỉ mang trong mình một ước mơ giản dị: “Có một gia đình nho nhỏ, con nhà nòi”, chồng cày thuê, vợ dệt vải”, nuôi lợn làm vốn. "Nếu mà giàu có, thì có thể mua vài sào đất để làm việc." Ước mơ bình dị ấy của Chí Phèo thật đáng thương khi bị Bá Kiến ngăn cản, chỉ vì ghen tuông mù quáng Bá Kiến đã tìm cách bỏ tù Chí, để rồi nhà tù xã hội thực dân phong kiến biến thành “con quỷ”. làng Vũ Đại”.

Chí Phèo sống một cuộc đời không biết tương lai, hắn trở thành công cụ để đàn áp nhân dân, chuyên đi đòi nợ dân cho Bá Kiến, tất cả những gì Chí Phèo cần là tiền mua rượu chứ không tiền mua rượu là anh ta sẵn sàng rạch mặt để lấy tiền. Bá Kiến nắm được điểm yếu của Chí Phèo, tính toán, giật dây Chí Phèo làm việc cho hắn, ném vào miệng Chí vài đồng bạc, biến hắn thành tên nô lệ trung thành.

Cuộc đời Chí lại thay đổi khi gặp Thị Nở. Đằng sau vẻ ngoài xấu xí, tính tình "khùng khùng" là một trái tim nhân hậu, rất mực yêu thương phụ nữ. Khi Chí Phèo bị ốm, Thị Nở đã tận tình chăm sóc. Thị đã mang cho Chí bát cháo hành ấm nóng giúp đánh thức nhân tính của Chí Phèo và thay đổi cuộc đời Chí. Cuộc gặp gỡ của hai con người khốn khổ tạo nên sự đồng cảm và Chí Phèo nhận ra rằng mình có thể mang lại những ước mơ của mình.

Chí lúc này cảm thấy trong tâm hồn Chí có chút nhẹ nhàng, thanh thản. Chí muốn trở về cuộc sống lương thiện. Chí muốn có cuộc sống của người lương thiện, có hạnh phúc lứa đôi. Nam Cao tỏ ra đồng cảm sâu sắc với nỗi đau khổ đó, Chí Phèo xứng đáng có một tấm vé để trở lại cuộc sống xã hội cùng mọi người. Nam Cao đã lên tiếng phê phán gay gắt những thế lực tàn bạo đã gây ra tấn bi kịch đau thương cho người nông dân lương thiện và trước thái độ trân trọng, nâng niu vẻ đẹp của người nông dân.

Chí Phèo, từ một người lương thiện bị bọn ác nhân, bất nhân đẩy xuống địa ngục trần gian, rồi nhờ tình yêu trong sáng, gần gũi của Thị Nở đã giúp Chí tỉnh ngộ, nhưng cánh cửa hạnh phúc chỉ vừa hé mở. Một tia sáng le lói đã khép lại, đau đớn, mất hết hi vọng, Chí trong cơn say đã liều mình mà say nhưng lại tìm đúng kẻ thủ ác hãm hại mình, đẩy mình xuống vực sâu.

Chí Phèo đã đi qua rất nhiều thời đại nhưng tinh thần và những giá trị mà nó mang lại cho đến tận bây giờ vẫn khiến người ta cảm nhận sâu sắc. Giá trị hiện thực và nhân đạo của tác phẩm chưa bao giờ xa rời thực tế. Nhà văn Nam Cao đã có công lớn trong việc phản ánh chân thực, sâu sắc số phận của nhân vật Chí Phèo, đại diện tiêu biểu cho số phận người nông dân trong xã hội cũ. Tác phẩm khiến người ta vô cùng xúc động và cũng có giá trị tố cáo mạnh mẽ.

2.2. Mẫu 2 - Những bài phân tích nhân vật Chí Phèo sau khi ra tù hay nhất: 

Nam Cao viết văn từ những năm 30 của thế kỷ 20 nhưng phải đến năm 1941, ông mới khẳng định được vị trí của mình trên nền văn học nước nhà với truyện ngắn Chí Phèo. Ông là nhà văn hiện thực xuất sắc, giàu tinh thần nhân đạo, chuyên viết về hai đề tài: người trí thức nghèo với cuộc sống mệt mỏi, bế tắc trong xã hội cũ và người nông dân bị bần cùng hóa trước Cách mạngTháng tám. Chí Phèo là kiệt tác của Nam Cao, thuộc đề tài người nông dân nghèo khổ. Tác phẩm viết về bi kịch của nhân vật Chí Phèo. Bi kịch của Chí Phèo gồm hai bi kịch nối tiếp nhau. Trước hết là bi kịch của sự tha hóa từ một người lương thiện thành một kẻ bất lương, thậm chí là ác quỷ. Tiếp đến là bi kịch bị từ chối làm người lương thiện. Đoạn miêu tả từ buổi tối sau khi gặp Thị Nở cho đến cuối đời nói về bi kịch bị cự tuyệt quyền làm người.

Chí Phèo vốn là một đứa trẻ bất hạnh, bị bỏ rơi trong một cái lò gạch cũ bỏ hoang. Năm hai mươi tuổi, anh làm thợ làm vườn cho gia đình Bá Kiến. Anh cũng có những ước mơ rất đỗi bình dị và chân chất như hàng trăm nghìn người nông dân khác là có một gia đình nhỏ. Chồng là một thợ cày, Vợ dệt vải. Họ để lại một con lợn nuôi làm vốn. Nếu giàu có có thể mua vài sào ruộng. Trong một xã hội bình thường, những người như vậy hoàn toàn có thể sống lương thiện và bình yên. Nhưng chỉ vì ghen tuông vu vơ, Bá Kiến đã nhẫn tâm đẩy chàng thanh niên hiền lành, chất phác ấy vào tù. Nhà tù thực dân đã khiến Chí Phèo, sau 7-8 năm, biến một anh nông dân hiền lành, khỏe mạnh, thật thà và tự trọng thành ác quỷ của làng Vũ Đại. Từ đây, Chí Phèo bị cướp đi cả hình hài và nhân tính. Chí Phèo đã bị cướp mất hình hài con người: Đầu trọc, răng cạo trắng, khuôn mặt đen và rất vạm vỡ, đôi mắt dữ tợn, đầy sẹo. Không những thế tính cách của Chí cũng khác trước. Chí không còn là người cận vệ năm xưa mà giờ đây Chí là một kẻ liều mạng. Anh ta có thể làm mọi thứ như một thằng liều mạng thứ thiệt: đòi nợ, rạch mặt, đập phá, đâm...

Cứ tưởng Chí Phèo sẽ sống mãi như một con vật, rồi sẽ kết thúc bằng việc vùi xác vào một bờ bụi nào đó, nhưng bằng tài năng của mình và đặc biệt là bằng tấm lòng nhân đạo của một nhà văn lớn, Nam Cao đã cho Chí Phèo trở thành một con người lương thiện trở về sống cuộc sống của con người một cách tự nhiên. Dưới ngòi bút hiện thực sắc sảo, quá trình thức tỉnh lương tâm, nhân tính của một kẻ tha hóa, biến chất không phải một sớm một chiều, dễ dàng mà do những hoàn cảnh khá đặc biệt. Trong một cơn say bất thường, Chí Phèo đã vô tình đưa Chí Phèo gặp Thị Nở - một người đàn bà xấu xí và lớn tuổi hơn. Cơn say đặc biệt ấy đã khiến Chí Phèo có những biến đổi mạnh mẽ cả về tâm và sinh lý. Thêm vào đó, một chút tình yêu mộc mạc, những cử chỉ giản dị, chân chất của Thị Nở đã thắp lên ngọn lửa lương tri còn sót lại trong sâu thẳm tâm hồn Chí, đánh thức bản chất lương thiện vốn có bên trong hắn. Sáng hôm sau, Chí Phèo thức dậy thì trời đã sáng. Và kể từ khi đi tù về, đây là lần đầu tiên con quỷ dữ của làng Vũ Đại thôi say và hoàn toàn tỉnh táo. Chí thấy miệng đắng, chân tay bủn rủn, lòng buồn rười rượi. Lâu lắm rồi hắn mới cảm nhận được cuộc sống đời thường với những cảnh vật và âm thanh bình dị: tiếng cười nói của người đi chợ, tiếng ghe chài đuổi cá, tiếng chim hót… Những giọng nói quen thuộc ngày nào. Nhưng hôm nay hắn nghe thấy, bởi vì chỉ trong ngày hôm nay Chí Phèo đã hoàn toàn tỉnh táo, các giác quan hoạt động bình thường. Những âm thanh đó là tiếng gọi tha thiết của cuộc sống đã lay động tâm hồn Chí Phèo sâu sắc. Khi tỉnh rượu, Chí Phèo nhìn lại cuộc đời mình quá khứ, hiện tại và tương lai. Đầu tiên, anh nhớ về những ngày xa xăm khi anh mơ ước có một gia đình nhỏ. Chồng là một thợ cày, Vợ dệt vải. Nếu giàu, có thể mua năm sào ruộng để làm việc. Ước mơ của anh thật nhỏ bé và giản dị nhưng suốt ba năm qua nó vẫn chưa thành hiện thực. Hóa ra những ước mơ tốt đẹp của Chí Phèo không hề mất đi mà nó chỉ chìm vào một góc tối trong tâm hồn Chí. Hiện tại của anh thật buồn. Buồn vì Chí Phèo thấy mình đã già, đã đi về phía bên kia cuộc đời, cơ thể đã yếu đi nhiều rồi mà vẫn lẻ bóng một mình. Tương lai của anh còn buồn hơn, vì anh gặp quá nhiều bất hạnh, đói rét, bệnh tật, cô đơn. Đối với Chí, sự cô đơn đáng sợ hơn nhiều so với cái đói, cái lạnh và bệnh tật. Từ khi đi tù về, Chí lúc nào cũng say khướt. Giờ đây, lần đầu tiên anh sực tỉnh và nhận ra tình trạng bi đát, vô vọng của đời mình.

Đúng lúc Chí đang miên man suy nghĩ thì Thị Nở mang đến một nồi cháo hành nóng hổi. Hành động này của Thị Nở khiến Chí vô cùng bất ngờ và xúc động rơi nước mắt vì đây là lần đầu tiên trong đời hắn được một người phụ nữ chăm sóc cho mình. Anh thấy bát cháo hành của Nở không giống một bát cháo hành bình thường mà chứa đựng tình yêu chân thành của cô dành cho anh. Và như vậy, nó cũng chứa đựng cả niềm hạnh phúc lứa đôi mà lần đầu tiên Chí cảm nhận được. Còn với Thị Nở, đây là bát cháo hành tự nguyện, bát cháo hành trao cho họ, bát cháo hành cho tình yêu thương, là khởi đầu cho hạnh phúc gia đình. Một bên bát cháo hành thể hiện tình cảm nhân đạo của nhà văn. Mặt khác, nó còn thể hiện tài năng nghệ thuật miêu tả và phân tích tâm lí nhân vật của Nam Cao. Nếu như ban đầu, người đàn bà xấu xí, già nua và điên khùng ấy chỉ khơi dậy trong Chí Phèo bản năng thì điều kỳ diệu đã xảy ra, sự chăm sóc đầy ân cần và yêu thương. Việc làm của Thị Nở đã đánh thức bản chất lương thiện tiềm ẩn trong con người Chí Phèo. Bát cháo hành của Thị Nở là món quà quý giá nhất mà Chí lần đầu tiên cảm nhận được trong đời. Anh ăn và thấy cháo hành rất ngon. Hương vị của bát cháo hành hay hương vị của tình yêu chân thành và cảm động, của niềm hạnh phúc giản dị mà có thật lần đầu đến với Chí Phèo.

Với nhân vật Chí Phèo, Nam Cao đã đặt ra bi kịch của người nông dân trước cách mạng: đó là bi kịch con người sinh ra là người nhưng không được làm người. Đồng thời, qua nhân vật Chí Phèo, Nam Cao đã hai lần tố cáo xã hội thực dân phong kiến: xã hội đó cướp đi những gì Chí Phèo có và cướp đi những gì Chí Phèo muốn. Điều này thể hiện sự đồng cảm sâu sắc của Nam Cao với khát vọng lương thiện ở con người và sự bế tắc của những khát vọng ấy trong hiện thực xã hội ấy. Ngoài ra, tác phẩm còn đặt ra một vấn đề mang tính triết lý nhân sinh sâu sắc: làm sao để con người sống đúng đắn trong xã hội tàn bạo, phi nhân lúc bấy giờ. Với thành công của truyện ngắn này, Nam Cao trở thành cây bút văn xuôi hàng đầu của nền văn học hiện thực 1930-1945.

3. Bài văn phân tích nhân vật Chí Phèo đạt điểm cao nhất: 

Đề tài người nông dân là nguồn cảm hứng vô tận của các nhà văn. Đặc biệt là vấn đề quyền sống, quyền con người trong xã hội cũ bị lẫn lộn. Tuy nhiên, không kết thúc trong bế tắc như “Tắt đèn” của Ngô Tất Tố hay bi thảm như cái chết trong “Lão Hạc”, với chủ nghĩa nhân văn, nhân đạo Nam Cao đã tạo nên một kiệt tác mang tên “Chí Phèo”. Đây có thể coi là bài ca về lòng lương thiện và khát vọng sống mãnh liệt trong xã hội cũ. Và bước ngoặt của nhân vật Chí Phèo sau khi ra tù khiến người đọc phải suy nghĩ rất nhiều.

Nam Cao được biết đến như một cây bút xuất sắc của trào lưu văn học hiện thực phê phán (1930 - 1945), một nhà văn đề cao quyền sống của con người và mang trong mình chủ nghĩa nhân đạo sâu sắc.

Chí Phèo chính là đứa con tinh thần mang yếu tố nhân văn mà nhà văn muốn gửi gắm trong suốt cuộc đời. Chí là đại diện cho giai cấp công nhân khốn khổ đang phải chịu ách áp bức xã hội cùng cực. Sự thay đổi nhân cách của Chí cũng là do bàn tay của các thế lực phong kiến.

Chí Phèo không biết mình từ đâu đến, cũng không biết ai sinh ra mình. Chỉ biết rằng anh được một người bán vữa tìm thấy trong một lò gạch cũ ở đầu làng. Anh lớn lên như cỏ dại, Chí cũng có một tuổi thanh xuân tươi đẹp. Một thanh niên trạc hai mươi tuổi, trẻ đẹp làm việc cho nhà Bá Kiến. Chí đã từng mơ về một ngôi nhà có vợ dệt vải, chồng cày ruộng. Ôi, một giấc mơ rất đỗi bình thường và rất thực tưởng như đã trở thành hiện thực thì ôi thôi, những biến cố bắt đầu ập đến với cuộc đời Chí. Nó như một dấu chấm hết cho nhân cách rất con người của anh.

Chỉ vì ghen tuông mù quáng, Bá Kiến đã vô tình đẩy Chí Phèo vào tù. Và sau vài năm vào tù, bản chất con người của cậu bé ngây thơ và lương thiện đã bị tha hóa một cách bất ngờ.

Sau những ngày ở trong tù, Chí say sưa không dứt. Chí không bao giờ tỉnh vì anh chỉ biết đến rượu, dường như chỉ có rượu mới đem lại cho anh những khoái cảm mãnh liệt để tiếp tục sống. Hết rượu, hắn đến chửi Bá Kiến, rạch mặt cho chảy máu, vừa đi vừa chửi... Hắn chửi cho sướng, chửi đời chửi Bá Kiến, rồi lại chửi người sinh ra anh. Nhưng trong thâm tâm, hắn biết người trực tiếp đẩy hắn đến bờ vực thẳm này không ai khác chính là Bá Kiến. Thế là hắn chỉ biết tìm đến Bá Kiến để thỏa mãn cơn say. Bá Kiến buộc phải thuê hắn làm tay sai chuyên đi đòi nợ thuê cho mình. Và thế là cái vòng luẩn quẩn của sự bất lương bao trùm lên anh.

Những tưởng cuộc đời Chí sẽ mãi là những chuỗi ngày say sưa bất tận quên trời đất, những khúc ca nguyền rủa bất tận nhưng một cuộc gặp gỡ định mệnh đã thay đổi cuộc đời anh. Nói cho anh ấy biết thế nào là "nhân cách" và "sự lương thiện".

Gọi cuộc gặp gỡ giữa Chí Phèo và Thị Nở là ánh sáng của đời cũng không sai khi nói đó là bước sâu vào bóng tối. Nhưng chính cuộc gặp gỡ đó đã khiến con người của Chí thay đổi đáng để suy nghĩ.

Chí gặp Thị vào một đêm trăng thanh gió mát và như thường lệ Chí lại say. Và cô gái xấu xí nhất làng Vũ Đại đã dìu Chí vào lều. Trả lại cho anh chiếc chiếu rách và từ cái đêm định mệnh đó Chí đã trở thành một con người khác.

Buổi sáng thức dậy, Chí như một con người khác. Lần đầu tiên Chí tỉnh dậy sau bao ngày say khướt. Anh lắng nghe nhịp sống con người thật thân thương, tiếng gánh hàng rong kể chuyện rau củ quả, tiếng mái chèo gọi nhau như đánh thức anh. Lần đầu tiên anh nhớ ra mình cũng có một ước mơ giản dị như một gia đình bình thường, chồng cấy cày, vợ dệt vải. Hình ảnh Thị Nở bưng bát cháo hành chính là bước ngoặt khiến Chí khao khát được sống lương thiện, làm người.

Lần đầu tiên Chí cảm thấy vẫn còn những người yêu thương và quan tâm đến mình. Đây cũng là lần đầu tiên anh được ăn món ngon như vậy. Không cao lương mỹ vị, chỉ là bát cháo trắng với vài cọng hành và vài hạt muối thôi nhưng chan chứa yêu thương. Cho dù nó đến từ người phụ nữ da đen xấu xí nhất làng lúc bấy giờ. Nhưng với Chí, chưa bao giờ anh thấy Thị Nở đẹp như lúc này, Thị đẹp quá, vẻ đẹp lương thiện mà anh hằng mong ước. Phải chăng đó là vẻ đẹp của sự giác ngộ lương tâm con người?

Đến Chí Phèo, một con người tưởng như mãi mãi ở bên kia con dốc của sự lương thiện bỗng “hồi sinh” và khát sống, lương thiện hơn bao giờ hết. Đây cũng chính là dụng ý nghệ thuật và khát vọng nhân đạo mà Nam Cao gửi gắm trong tác phẩm.

Thế nhưng, dường như trái tim chân chất, lương thiện vừa mới hé mở của Chí đã bị đóng lại bởi những định kiến trớ trêu của xã hội. Ngay cả một người phụ nữ cay nghiệt, xấu xí và đảm đang như cô của Thị Nở cũng không muốn Thị Nở lấy Chí. Chẳng ai quyến luyến một thằng suốt ngày chỉ biết rạch mặt ăn vạ như Chí. Và cứ thế, như một cái vòng luẩn quẩn, lương thiện sống lại không được bao lâu thì chết yểu. Cuộc đời Chí rơi vào hố đen của nghèo đói, phân biệt đối xử và kết thúc bằng cái chết.

Mãi đến Chí Phèo Nam Cao mới bộc lộ tuyên ngôn nhân đạo trong văn chương của mình. Nhưng cho đến nay các tác phẩm của ông vẫn luôn hướng đến tình yêu thương giữa con người với con người. Chí Phèo đại diện cho lớp người bị các thế lực phong kiến chà đạp. Hiện thân của Chí và diễn biến tâm lý của anh ta là khát vọng sống, khát vọng lương thiện mà ai cũng từng ao ước.