Tư tưởng, đạo đức Hồ Chí Minh luôn là kim chi nam dẫn được cho dân tộc ta phát triển. Giai đoạn hiện nay, tư tưởng đó vẫn luôn phát huy được vị trí của mình trong nền giáo dục Việt Nam. Chính vì vậy, bài viết dưới đây chúng tôi muốn giới thiệu đến các bạn nội dụng học tập, vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục.
Mục lục bài viết
1. Nội dung chủ yếu của tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục:
Một là, Giáo dục tinh thần yêu nước, nâng cao trình độ lý luận chính trị.
Theo Hồ Chí Minh, lòng yêu nước là niềm tự hào cũng như một truyền thống vô cùng quý báu của dân tộc Việt Nam. Tinh thần yêu nước không chỉ là cơ sở, nền tảng, mục đích tồn tại của mỗi quốc gia, dân tộc mà còn là yếu tố cốt lõi nhất, cơ bản nhất, đầu tiên và được xếp hạng số một trong nội dung giáo dục. Vì vậy, cần chú trọng giáo dục lòng yêu nước cho mọi người vì: “Tinh thần yêu nước cũng như các thứ của quý. Có khi được trưng bày trong tủ kính, trong bình pha lê, rõ ràng, dễ thấy. Nhưng cũng có khi cất giấu kín đáo trong rương, trong hòm, bổn phận của chúng ta là làm cho những cái quý kín đáo ấy đều được đưa ra trưng bày. Nghĩa là phải ra sức tổ chức, tuyên truyền, lãnh đạo, làm cho tinh thần yêu nước của tất cả mọi người đều được thực hành vào công cuộc yêu nước, công cuộc kháng chiến”. Vì vậy, giáo dục theo Hồ Chí Minh phải có nhiệm vụ xóa bỏ định kiến giữa các dân tộc để xây dựng tinh thần đoàn kết, yêu thương, giúp đỡ lẫn nhau như anh em. Ngoài việc giáo dục lòng yêu nước, Hồ Chí Minh còn chú trọng đến việc giáo dục nâng cao trình độ giác ngộ chính trị cho mọi người. Đây là động lực có ý nghĩa và quan trọng cho cuộc đấu tranh chống kẻ thù. Chỉ khi người dân được giáo dục chính trị mới có trình độ giác ngộ cách mạng, nhận thức được quyền, nghĩa vụ và trách nhiệm của mình.
Hai là, giáo dục tư tưởng, đạo đức, lối sống.
Giáo dục tư tưởng là một trong nhiều nội dung cơ bản của tư tưởng giáo dục Hồ Chí Minh. Giáo dục tư tưởng phải được quản lý phù hợp với từng cấp học, ngành học, phù hợp với chương trình, mục tiêu đào tạo, nhằm giúp mọi người tiếp thu kiến thức bổ ích, học tập đích thực để trở nên có ích. Người quan niệm: “Nếu ta không chuẩn bị sẵn sàng, không kịp thời lãnh đạo, thì tư tưởng sẽ hỗn loạn, hành động sẽ hỗn loạn”.Tư tưởng Hồ Chí Minh về đạo đức là cả trên hai phương diện đó là về tài và đức. Tài và đức trong quan điểm của Hồ Chí Minh không tách rời mà luôn thống nhất biện chứng với nhau. Nếu đạo đức là chuẩn mực của con người thì tài năng chính là phương tiện để đạt được mục tiêu đó. Có thể nói, thông qua tài năng, đức hạnh mới thực sự được thể hiện trong cuộc sống. Như vậy, theo Bác, giáo dục phải coi trọng cả tài và đức, trong đó đức phải là cái gốc. Không có đạo đức cách mạng thì tài năng cũng vô ích.
Ba là, giáo dục văn hóa, trình độ chuyên môn
Hồ Chí Minh đã sớm nhận thức được vị trí, tầm quan trọng, vai trò của văn hóa. Văn hóa do con người sáng tạo ra nhưng một khi hình thành sẽ đi vào mọi mặt của đời sống xã hội, góp phần nuôi dưỡng và ảnh hưởng đến lối sống, thói quen, phong tục, tập quán, tín ngưỡng trong cộng đồng. Vì vậy, việc đào tạo con người xã hội chủ nghĩa phải được thực hiện trên cơ sở văn hóa xã hội chủ nghĩa mới. Đó là nền văn hóa được xây dựng trên cơ sở kế thừa những giá trị của văn hóa truyền thống cũng như tiếp thu tinh hoa văn hóa nhân loại. Đó là nền văn hóa lấy con người làm trung tâm phát triển kinh tế – xã hội, mọi thứ đều vì con người và do con người.
Vì vậy, việc giáo dục nhằm nâng cao trình độ văn hóa của mọi người, góp phần to lớn vào việc hình thành và xây dựng nền văn hóa mới. Cùng với việc nâng cao trình độ văn hóa trong nội dung giáo dục, Hồ Chí Minh còn quan tâm đến việc bồi dưỡng kiến thức khoa học cho mọi người. Bởi vì “khoa học là sự tổng kết kinh nghiệm trong cuộc đấu tranh giữa giai cấp bị bóc lột với giai cấp bóc lột và cuộc đấu tranh giữa con người với tự nhiên”. Hồ Chí Minh đã chỉ rõ nhiệm vụ khoa học công nghệ là vô cùng quan trọng nên mọi người, mọi ngành nghề đều phải tham gia vào công tác khoa học kỹ thuật để nâng cao năng suất lao động, sản xuất ra nhiều hàng hóa hơn.
Bốn là giáo dục về sức khỏe và mỹ thuật
Nếu đạo đức, tư tưởng xã hội mới theo tư tưởng Hồ Chí Minh là xã hội trong đó con người không chỉ được thỏa mãn nhu cầu vật chất mà còn được hưởng thụ tinh thần. Đó là nhu cầu được yêu thương, được làm người tốt, được khám phá và tận hưởng vẻ đẹp của nghệ thuật và cuộc sống. Vì vậy, Hồ Chí Minh quan niệm mỗi người cần nuôi dưỡng tinh thần yêu nghệ thuật. Hơn nữa, muốn hoàn thành tốt nhiệm vụ của mình thì chúng ta cũng cần phải học tập, trau dồi tư tưởng, trau dồi kiến thức nghệ thuật, trình độ văn hóa, khoa học công nghệ, lòng yêu nghề, khả năng làm chủ sản xuất là tài sản tinh thần quý giá của mỗi người thì sức khỏe là tiền đề quan trọng khi quyết định làm việc. Hồ Chí Minh chỉ rõ: “Muốn lao động sản xuất tốt, công tác và học tập tốt thì cần có sức khỏe. Muốn giữ gìn sức khỏe thì nên thường xuyên tập thể dục, thể thao. Vì vậy, chúng ta nên phát triển phong trào thể dục, thể thao rộng khắp”
2. Ứng dụng tư tưởng vào sự nghiệp giáo dục hiện nay:
Nhận thức được ý nghĩa, tầm quan trọng của tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục và quán triệt sâu sắc tư tưởng của Người, ngay từ khi thành lập, Đảng và Nhà nước ta đã rất quan tâm phát triển giáo dục, coi giáo dục là quốc sách hàng đầu, là nền tảng và động lực xây dựng chủ nghĩa xã hội. Với sự nỗ lực to lớn của Đảng, Nhà nước và nhân dân ta trong thời gian qua, một cột mốc mới đã được đánh dấu trong sự hồi sinh của hệ thống giáo dục nước nhà, tạo nên những thành tựu to lớn trong lĩnh vực giáo dục, có thể kể đến như: quy mô giáo dục không ngừng mở rộng, cơ sở vật chất không ngừng được nâng cao, chất lượng giáo dục có nhiều thay đổi…
Bên cạnh những thành tựu đạt được, hệ thống giáo dục nước ta vẫn còn nhiều điểm yếu, hạn chế về mọi mặt, một trong số đó là sự yếu kém về nội dung giáo dục. Nội dung giáo dục trong hệ thống giáo dục và đào tạo nước ta còn một số bất cập về mặt khoa học. Nặng về sách giáo khoa, nặng về thời gian. Chẳng hạn, giáo dục thiếu tính thực tiễn về tình yêu quê hương đất nước, tình yêu lao động sản xuất, đạo đức, lối sống… trong khi việc nâng cao trình độ lý luận chính trị, giáo dục sức khỏe, thẩm mỹ cho mọi người là chưa đủ. Ngay cả giáo dục văn hóa, trình độ chuyên môn cũng chưa thực sự hiệu quả và đầy đủ. Đặc biệt, việc giáo dục đạo đức còn nhiều bất cập, dẫn đến đạo đức xuống cấp nghiêm trọng, lý tưởng mờ nhạt của một bộ phận lớn học sinh.
Với những bất cập về giáo dục nói chung cũng như nội dung giáo dục ở nước ta hiện nay, chúng ta cần nghiêm túc xem xét từ đó đưa ra những phương án thật sự phù hợp với thực tiễn đất nước. Muốn như vậy, chúng ta phải xây dựng lộ trình thực hiện một cách hợp lý, làm theo từng giai đoạn để đạt hiệu quả cao nhất.
Tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục nói chung và nội dung giáo dục nói riêng có ý nghĩa chiến lược trong quá trình đổi mới giáo dục ở nước ta hiện nay. Vì vậy, việc tiếp thu và rút ra những bài học rút ra từ tư tưởng giáo dục của Người sẽ giúp chúng ta có cái nhìn đúng đắn và những bước đi phù hợp trong quá trình thực hiện công cuộc đổi mới giáo dục hiện nay.
