Mức cung tiền tệ của các nền kinh tế phụ thuộc vào sự phát triển của nền kinh tế đó và ở các nước khác nhau sẽ có định nghĩa khác nhau. Vậy quy định về mức cung tiền tệ là gì, tìm hiểu về phép đo mức cung tiền tệ được quy định như thế nào?
Mục lục bài viết
1. Mức cung tiền tệ là gì?
Trong kinh tế vĩ mô, cung tiền (hay lượng tiền dự trữ) đề cập đến tổng khối lượng tiền mà công chúng nắm giữ tại một thời điểm cụ thể trong nền kinh tế. Có một số cách để định nghĩa “tiền”, nhưng các thước đo tiêu chuẩn thường bao gồm tiền tệ lưu thông và tiền gửi không kỳ hạn (tài sản dễ tiếp cận của người gửi tiền trên sổ sách của các tổ chức tài chính). Ngân hàng trung ương của mỗi quốc gia có thể sử dụng định nghĩa về những gì cấu thành tiền cho các mục đích của mình.
Dữ liệu cung ứng tiền được ghi lại và công bố, thường là do chính phủ hoặc ngân hàng trung ương của quốc gia đó. Các nhà phân tích khu vực công và tư nhân theo dõi những thay đổi trong cung tiền vì tin rằng những thay đổi đó ảnh hưởng đến mức giá chứng khoán, lạm phát, tỷ giá hối đoái và chu kỳ kinh doanh.
Mối quan hệ giữa tiền và giá cả trong lịch sử gắn liền với lý thuyết lượng tiền. Có bằng chứng thực nghiệm rõ ràng về mối quan hệ trực tiếp giữa tăng trưởng cung tiền và lạm phát giá cả trong dài hạn, ít nhất là đối với sự gia tăng nhanh chóng lượng tiền trong nền kinh tế. Ví dụ, một quốc gia như Zimbabwe cung tiền của nó tăng cực kỳ nhanh chóng cũng chứng kiến sự tăng giá cực kỳ nhanh chóng (siêu lạm phát). Đây là một trong những lý do giải thích cho sự phụ thuộc vào chính sách tiền tệ như một phương tiện kiểm soát lạm phát.
2. Tìm hiểu về phép đo mức cung tiền tệ:
– Phép đo mức cung tiền tệ của các ngân hàng thương mại:
Các ngân hàng thương mại đóng một vai trò trong quá trình tạo tiền, dưới hệ thống ngân hàng dự trữ phân đoạn được sử dụng trên khắp thế giới. Trong hệ thống này, tín dụng được tạo ra bất cứ khi nào ngân hàng cho vay một khoản vay mới và bị hủy bỏ khi người đi vay trả nợ gốc cho khoản vay.
Tiền mới này, về mặt ròng, tạo nên thành phần không phải M0 trong thống kê M1-M3. Tóm lại, có hai loại tiền trong hệ thống ngân hàng dự trữ theo tỷ lệ: tiền ngân hàng trung ương – nghĩa vụ của ngân hàng trung ương, bao gồm tiền tệ và tài khoản lưu ký của ngân hàng trung ương tiền ngân hàng thương mại – nghĩa vụ của ngân hàng thương mại, bao gồm tài khoản séc và tài khoản tiết kiệm.
Trong thống kê cung tiền, tiền ngân hàng trung ương là MB trong khi tiền ngân hàng thương mại được chia thành các thành phần M1-M3. Nói chung, các loại tiền ngân hàng thương mại có xu hướng được định giá với số lượng thấp hơn được phân loại trong loại hạn hẹp là M1 trong khi các loại tiền ngân hàng thương mại có xu hướng tồn tại với số lượng lớn hơn được phân loại trong M2 và M3, với loại M3 có giá trị lớn nhất .
Tại Hoa Kỳ, dự trữ của ngân hàng bao gồm đơn vị tiền tệ của Hoa Kỳ do ngân hàng nắm giữ (còn được gọi là “tiền mặt”) cộng với số dư của ngân hàng trong tài khoản Cục Dự trữ Liên bang. Vì mục đích này, tiền mặt và số dư trong tài khoản Cục Dự trữ Liên bang (“Fed”) có thể hoán đổi cho nhau (cả hai đều là nghĩa vụ của Fed). Dự trữ có thể đến từ bất kỳ nguồn nào, bao gồm thị trường quỹ liên bang, tiền gửi của công chúng và đi vay từ chính Fed.
3. Tìm hiểu về hoạt động thị trường mở của các ngân hàng trung ương:
Các ngân hàng trung ương có thể tác động đến cung tiền bằng các nghiệp vụ thị trường mở. Họ có thể tăng cung tiền bằng cách mua chứng khoán của chính phủ, chẳng hạn như trái phiếu chính phủ hoặc tín phiếu kho bạc. Điều này làm tăng tính thanh khoản trong hệ thống ngân hàng bằng cách chuyển các chứng khoán kém thanh khoản của các ngân hàng thương mại thành tiền gửi thanh khoản tại ngân hàng trung ương. Điều này cũng làm cho giá của các chứng khoán này tăng lên do cầu tăng và lãi suất giảm. Các khoản tiền này trở nên sẵn có cho các ngân hàng thương mại để cho vay, và do hiệu ứng số nhân từ ngân hàng dự trữ theo tỷ lệ, các khoản cho vay và tiền gửi ngân hàng tăng gấp nhiều lần so với lượng tiền ban đầu bơm vào hệ thống ngân hàng.
Ngược lại, khi ngân hàng trung ương “thắt chặt” nguồn cung tiền, nó sẽ bán chứng khoán trên thị trường mở, rút tiền lỏng ra khỏi hệ thống ngân hàng. Giá của những chứng khoán đó giảm khi cung tăng và lãi suất tăng. Điều này cũng có tác dụng cấp số nhân.
Loại hoạt động này làm giảm hoặc tăng nguồn cung nợ chính phủ ngắn hạn trong tay các ngân hàng và công chúng phi ngân hàng, đồng thời làm giảm hoặc tăng lãi suất. Song song, nó làm tăng hoặc giảm nguồn cung vốn có thể cho vay (tiền) và do đó khả năng phát hành tiền mới của các ngân hàng tư nhân thông qua phát hành nợ.
Mối liên hệ đơn giản giữa chính sách tiền tệ và các tổng hợp tiền tệ như M1 và M2 đã thay đổi trong những năm 1970 khi các yêu cầu về dự trữ tiền gửi bắt đầu giảm với sự xuất hiện của các quỹ tiền, vốn không yêu cầu dự trữ. Hiện tại, yêu cầu dự trữ chỉ áp dụng cho “tiền gửi giao dịch” – về cơ bản là tài khoản séc. Phần lớn các nguồn tài trợ được sử dụng bởi các ngân hàng tư nhân để tạo ra các khoản vay không bị giới hạn bởi dự trữ của ngân hàng. Hầu hết các khoản vay thương mại và công nghiệp được tài trợ bằng cách phát hành đĩa CD mệnh giá lớn. Tiền gửi thị trường tiền tệ phần lớn được sử dụng để cho vay đối với các công ty phát hành thương phiếu. Các khoản cho vay tiêu dùng cũng được thực hiện bằng tiền gửi tiết kiệm, không bắt buộc phải có dự trữ bắt buộc. Điều này có nghĩa là thay vì giá trị của các khoản cho vay được cung cấp phản ứng thụ động với chính sách tiền tệ, chúng tôi thường là nó tăng và giảm theo nhu cầu về vốn và sự sẵn lòng cho vay của các ngân hàng.
Một số nhà kinh tế cho rằng số nhân tiền là một khái niệm vô nghĩa, bởi vì tính liên quan của nó đòi hỏi cung tiền phải ngoại sinh, tức là được xác định bởi các cơ quan quản lý tiền tệ thông qua hoạt động thị trường mở. Nếu các ngân hàng trung ương thường nhắm mục tiêu lãi suất ngắn hạn nhất (làm công cụ chính sách của họ) thì điều này dẫn đến cung tiền là nội sinh.
+ Các biện pháp kinh nghiệm trong Hệ thống Dự trữ Liên bang Hoa Kỳ:
Tiền được sử dụng như một phương tiện trao đổi, một đơn vị tài khoản và như một kho lưu trữ giá trị sẵn sàng. Các chức năng khác nhau này gắn liền với các thước đo thực nghiệm khác nhau về cung tiền. Không có thước đo “chính xác” duy nhất về cung tiền. Thay vào đó, có một số thước đo, được phân loại dọc theo một phổ hoặc liên tục giữa các tập hợp tiền tệ hẹp và rộng. Các thước đo hẹp chỉ bao gồm những tài sản có tính thanh khoản cao nhất: những tài sản dễ sử dụng nhất để chi tiêu (tiền tệ, tiền gửi có thể kiểm tra). Các biện pháp rộng hơn bổ sung các loại tài sản ít thanh khoản hơn (chứng chỉ tiền gửi, v.v.).
Sự liên tục này tương ứng với cách mà các loại tiền khác nhau ít nhiều được kiểm soát bởi chính sách tiền tệ. Các biện pháp hẹp bao gồm các biện pháp chịu ảnh hưởng và kiểm soát trực tiếp hơn của chính sách tiền tệ, trong khi các biện pháp rộng hơn ít liên quan chặt chẽ hơn đến các hành động của chính sách tiền tệ. Đó là một vấn đề tranh luận lâu năm về việc liệu các phiên bản hẹp hơn hay rộng hơn của cung tiền có mối liên hệ dễ đoán hơn với GDP danh nghĩa.
+ Định nghĩa của “tiền” ở Đông Á: Đặc khu hành chính Hồng Kông, Trung Quốc
Năm 1967, khi đồng bảng Anh bị mất giá, tỷ giá của đồng đô la Hồng Kông so với đồng bảng Anh đã tăng từ 1 shilling 3 pence (1 bảng Anh = 16 đô la Hồng Kông) lên 1 shilling 4½ pence (1 bảng Anh = 14,5455 đô la Hồng Kông) mặc dù điều này không hoàn toàn bù đắp cho sự mất giá của bảng Anh so với đô la Mỹ (nó đã tăng từ 1 đô la Mỹ = 5,71 đô la Mỹ lên 1 đô la Mỹ = 6,06 đô la Mỹ). Năm 1972, đô la Hồng Kông được cố định với đô la Mỹ với tỷ giá 1 đô la Mỹ = 5,65 đô la Hồng Kông. Con số này đã giảm xuống còn 5,085 đô la Hồng Kông vào năm 1973. Từ năm 1974 đến năm 1983, đồng đô la Hồng Kông đã thả nổi. Vào ngày 17 tháng 10 năm 1983, tiền tệ được chốt với tỷ giá 1 đô la Mỹ = 7,80 đô la Hồng Kông thông qua hệ thống bảng tiền tệ.
Kể từ ngày 18 tháng 5 năm 2005, ngoài giới hạn đảm bảo thấp hơn, một giới hạn đảm bảo trên mới được đặt cho [đô la Hồng Kông ở mức 7,75 so với đô la Mỹ. Giới hạn dưới được giảm từ 7,80 xuống 7,85 (100 pips mỗi tuần từ ngày 23 tháng 5 đến ngày 20 tháng 6 năm 2005). Cơ quan Tiền tệ Hồng Kông chỉ ra rằng động thái này nhằm thu hẹp khoảng cách giữa lãi suất ở Hồng Kông và của Hoa Kỳ. Mục đích xa hơn của việc cho phép đồng đô la Hồng Kông giao dịch trong một phạm vi là để tránh đồng đô la Hồng Kông được sử dụng làm đại lý cho các cược đầu cơ vào việc định giá lại đồng Nhân dân tệ.
Luật Cơ bản của Hồng Kông và Tuyên bố chung Trung-Anh quy định rằng Hồng Kông giữ quyền tự chủ hoàn toàn đối với việc phát hành tiền tệ. Tiền tệ ở Hồng Kông được phát hành bởi chính phủ và ba ngân hàng địa phương dưới sự giám sát của ngân hàng trung ương trên thực tế của lãnh thổ, Cơ quan tiền tệ Hồng Kông. Tiền giấy được in bởi Hong Kong Note Printing.
Một ngân hàng chỉ có thể phát hành một đô la Hồng Kông nếu nó có quy đổi tương đương bằng đô la Mỹ khi gửi tiền. Hệ thống bảng tiền tệ đảm bảo rằng toàn bộ cơ sở tiền tệ của Hồng Kông được hỗ trợ bằng đô la Mỹ theo tỷ giá hối đoái được liên kết. Các nguồn lực để hỗ trợ được giữ trong quỹ trao đổi của Hồng Kông, một trong những quỹ dự trữ chính thức lớn nhất trên thế giới. Hồng Kông cũng có lượng tiền gửi đô la Mỹ khổng lồ, với dự trữ ngoại tệ chính thức là 331,3 tỷ USD tính đến tháng 9 năm 2014.
+ Nhật Bản: Ngân hàng Trung ương Nhật Bản định nghĩa tổng hợp tiền tệ là:
M1: tiền mặt đang lưu thông, cộng với tiền gửi;
M2 + CD: M1 cộng với quasi-money và CD;
M3 + CD: M2 + CD cộng với tiền gửi của bưu điện; tiết kiệm và tiền gửi khác với các tổ chức tài chính; và tiền ủy thác.
Tính thanh khoản được xác định rộng rãi: M3 và CD, cộng với thị trường tiền tệ, các quỹ tín thác tiền tệ không phải là tín chấp tiền tệ, ủy thác đầu tư, giấy nợ ngân hàng, thương phiếu do các tổ chức tài chính phát hành, thỏa thuận mua lại và cho vay chứng khoán với tài sản đảm bảo bằng tiền mặt, trái phiếu chính phủ và trái phiếu nước ngoài
