Mâm cỗ cúng rằm tháng Giêng và hướng dẫn sắp lễ đầy đủ

1. Mâm cỗ cúng rằm tháng Giêng cần chuẩn bị những gì?

Không phải tự nhiên mà người xưa có câu “Cúng quanh năm không bằng rằm tháng Giêng”. Vào ngày này, nhiều gia đình chuẩn bị và bày biện mâm cơm tươm tất, chu đáo để cầu may mắn cho cả năm.

Để chuẩn bị đầy đủ cho ngày rằm tháng Giêng, các gia đình thường sắm hai mâm lễ: cúng Phật và cúng gia tiên. Tùy theo phong tục, tập quán của vùng miền cũng như điều kiện kinh tế của gia đình mà có những mâm cỗ cúng rằm tháng Giêng khác nhau.

Về cơ bản, chúng ta có thể thấy rằng mâm cỗ cúng rằm tháng Giêng không khác nhiều so với mâm cỗ cúng Tết Nguyên đán. Mỗi mâm cỗ đều thể hiện sự thành tâm của gia chủ khi hướng về niềm tin tâm linh của chính mình. Mâm cỗ cúng rằm tháng Giêng hầu như không thể thiếu gà, xôi, bánh chưng. Gà là vật hiến tế thiêng liêng nhất, và xôi màu đỏ sẽ mang lại may mắn cho gia đình trong năm mới. Các món ăn khác như giò, chả, rau xào… cũng được dùng để cúng tổ tiên trong ngày này. Ngoài ra còn có hương, hoa tươi, vàng mã, đèn nến, trầu cau, rượu…

Tuy nhiên, cúng rằm tháng Giêng không nhất thiết phải đầy đủ mà tùy vào điều kiện kinh tế của gia chủ mà chuẩn bị cho phù hợp, chú trọng đến sự thành tâm, nghiêm túc. Hộ gia đình ít người thì không nên làm quá nhiều món, nhiều món quá sẽ rất lãng phí. Nếu không đủ điều kiện mà chúng ta lại quá cầu kì trong việc sắm lễ sẽ đi ngược lại với ý nghĩa tốt đẹp của việc dâng lễ. Mâm lễ không phải là tượng trưng cho lòng thành, đây chỉ là một hình thức thể hiện sự tấm lòng của chúng ta.

Thậm chí, gia chủ có thể cúng tổ tiên đĩa xôi, chiếc bánh chưng với một lát giò.

Với những gia đình có điều kiện hoặc đông người thì mâm cúng cần được chuẩn bị đầy đủ hơn. Theo truyền thống, nhiều gia đình thường chuẩn bị 2 mâm gồm: Mâm chay cúng Phật và mâm mặn cúng gia tiên.

Nếu bạn vẫn chưa biết chuẩn bị gì cho mâm cỗ cúng rằm tháng Giêng thì hãy tham khảo những gợi ý dưới đây của chúng tôi nhé.

1.1. Mâm cỗ cúng Phật rằm tháng Giêng:

Mâm cúng Phật là mâm cỗ chay thanh tịnh gồm có hương, hoa, quả tươi, đèn (nến), xôi, yến…. Nếu gia chủ là Phật tử có thể ngồi trước mâm cúng Phật . Bàn thờ Phật và tụng kinh Phổ Môn hoặc Kinh Dược Sư để cầu bình an cho gia đạo. Nếu không tụng kinh được thì có thể dâng hương niệm Tam Bảo.

1.2. Mâm cỗ cúng gia tiên vào rằm tháng Giêng:

Mâm cỗ cúng gia tiên ngày rằm tháng Giêng là món mặn hay chay, đều là những món ăn thuần túy ngày Tết. Đặc biệt, trong mâm lễ phải có bánh trôi (chè khô). Ý nghĩa của việc ăn bánh trôi vào dịp Tết Nguyên đán là cầu cho mọi việc thuận buồm xuôi gió quanh năm.

Điểm đặc biệt trên mâm cỗ chay là sự hiện diện của màu sắc tượng trưng cho ngũ hành. Màu đỏ tượng trưng cho lửa, màu xanh lá cây tượng trưng cho mộc, màu đen tượng trưng cho thổ, màu trắng tượng trưng cho thủy và màu vàng tượng trưng cho kim loại.

Mâm cỗ cúng rằm tháng Giêng thường có 4 bát và 6 đĩa, tổng cộng là 10 món. 4 bát gồm bát măng, bát bóng, bát bún, bát mọc. 6 đĩa gồm thịt gà (hoặc thịt lợn), giò (hoặc chả), chả (đĩa rán), đồ chua, xôi (hoặc bánh chưng) và nước chấm. Lễ vật khác gồm có: hương, hoa, quả tươi, vàng mã, nến, trầu cau, rượu, thuốc lá…

2. Cách thắp hương vào ngày rằm tháng Giêng:

Thắp hương là một phần của nghi lễ – nghi thức thờ cúng thần linh, gia tiên, là một nét đẹp trong văn hóa truyền thống của người Việt Nam ta, thể hiện lòng thành kính với tổ tiên và các vị thần linh đã chăm sóc và hỗ trợ gia đình trong những năm qua. Nhưng ngày rằm tháng Giêng và các ngày rằm khác nên thắp bao nhiêu nén hương?

Vào ngày rằm tháng Giêng và các ngày rằm, gia chủ thường thắp 3 nén hương. Vì 3 nén hương mang ý nghĩa: tâm hương (tâm của gia chủ), giới hương (tuân theo lời Phật dạy) và giới hương (tuyệt đối không đổi ý).

3 nén hương: Theo Phật giáo còn gọi là hương Tam bảo. Cái gọi là Tam Bảo chính là Phật, Pháp và Tăng, trong đó Pháp là kinh Phật và Tăng là phước lành của người xuất gia.

Con số 3 có nhiều quan niệm khác nhau: đó có thể là Tam bảo (Phật – Pháp – Tăng), Tam giới (Dục giới, Sắc giới và Vô sắc giới), Tam thời (Quá khứ – Hiện tại – Vị lai), Tam bất lậu học (Giới – Định – Tuệ).

3. Phong tục và lễ hội nguyên tiêu của một số quốc gia:

3.1. Tại Việt Nam:

Ở Việt Nam, Tết Nguyên Tiêu được tổ chức vào ngày rằm tháng giêng. Đây là thời điểm người dân lên chùa cúng sao cầu mong những điềm lành trong năm mới. Một số nơi còn có cộng đồng người Hoa sinh sống, họ sẽ tổ chức nhiều hoạt động, lễ hội đặc sắc vào ngày lễ này.

Một ví dụ điển hình là Quận 5, Thành phố Hồ Chí Minh. Đây được xem là khu vực tập trung đông người Hoa sinh sống nhất Sài Gòn. Người Hoa tại đây sẽ tổ chức các lễ hội đặc sắc tại Hội quán, gia đình của họ như diễu hành, nghi lễ, biểu diễn tuồng cổ, thư pháp, biểu diễn ca nhạc, v.v.

3.2. Tại Trung Quốc:

Trung Quốc được biết đến là cái nôi của Tết Nguyên đán. Ngày lễ này còn được gọi là Tết Thượng Nguyên hay Tết Trạng Nguyên ở nước này. Vào ngày lễ hội này hàng năm, mọi người sẽ cùng nhau cầu phúc và ăn bánh trôi. Sau đó, các em còn tổ chức một số hoạt động đặc sắc như đoán hình trên lồng đèn, ngâm thơ, viết điều ước lên lồng đèn và thả lên trời trong đêm.

3.3. Tại một số quốc gia khác:

Tết Nguyên Tiêu không chỉ là dịp Tết truyền thống của Việt Nam, mà đây còn được biết đến là dịp Tết quan trọng của một số quốc gia cùng sử dụng lịch âm. Tuy nhiên không phải quan niệm của nước nào cũng giống nhau, bởi vậy, tết Nguyên Tiêu ở các nước này cũng có một số điểm khác biệt so với nước ta.

Một số quốc gia trước đây sử dụng âm lịch (âm lịch) như Hàn Quốc hay Nhật Bản cũng tổ chức ngày lễ này. Họ mong chờ từng giây phút đếm ngược đón Tết Nguyên Đán như ở Việt Nam và Trung Quốc.

Ở Hàn Quốc, rằm tháng Giêng còn được gọi là Daeboreum. Mọi người sẽ cùng nhau chơi Samulnori vào đêm trước của Daeboreum; Hoặc leo núi để là người đầu tiên nhìn thấy mặt trăng mọc.

Ở Nhật Bản, trăng tròn của tháng đầu tiên được gọi là Koshogatsu. Người dân đất nước này cầu nguyện cho một vụ mùa bội thu. Họ thường sẽ ăn cháo đậu đỏ vào buổi sáng Koshogatsu.

4. Bài khấn rằm tháng Giêng linh thiêng nhất:

Dốc lòng kính lễ Phật Pháp Tăng thường ở khắp mười phương. (3 lần, mỗi lần lạy 1 lạy)
(Cầm 3 nén hương quỳ đọc tiếp)

Nguyện mây hương lành này,

Biến khắp mười phương giới,

Trong có vô biên Phật,

Vô lượng hương trang nghiêm,

Viên mãn đạo Bồ Tát,

Thành tựu hương Như Lai. (1 lạy, và cắm hương vào bát hương)

Dâng hương cúng dàng rồi, dốc lòng kính lễ Phật Pháp Tăng thường ở khắp mười phương. (1 lạy)

(Thành kính chắp tay thành búp sen đọc bài ca tụng công đức của Đức Phật)

Phật thân rực rỡ tựa kim san

Thanh tịnh không gì thể sánh ngang

Vô Thượng Chí Tôn công đức mãn

Cúi đầu con lạy Phật Sơn Vương.

Phật đức bao la như đại dương

Bảo châu tàng chứa đủ bên trong

Trí tuệ vô biên vô lượng đức

Đại định uy linh giác vẹn toàn.

Phật tại Chân Như pháp giới tàng

Không sắc không hình chẳng bụi mang

Chúng sinh bái vọng muôn hình Phật

Bỗng thấy tai nạn tận hóa tan.

Án phạ nhật ra hồng. (3 lần)

Chí tâm đỉnh lễ Nam mô Tận hư không biến pháp giới quá hiện vị lai thập phương chư Phật, tôn Pháp, Hiền Thánh Tăng thường trụ Tam Bảo. (1 lạy)

Chí tâm đỉnh lễ Nam mô Sa Bà Giáo Chủ Bản Sư Thích Ca Mâu Ni Phật, Đương Lai Hạ Sinh Di Lặc Tôn Phật, Đại Trí Văn Thù Sư Lợi Bồ Tát, Đại Hạnh Phổ Hiền Bồ Tát, Hộ Pháp Chư Tôn Bồ Tát, Linh Sơn Hội Thượng Phật Bồ Tát (1 lạy)

Chí tâm đỉnh lễ Nam mô Tây phương Cực Lạc thế giới Đại từ Đại bi A Di Đà Phật, Đại bi Quán

Thế Âm Bồ Tát, Đại Thế Chí Bồ Tát, Đại Nguyện Địa Tạng Vương Bồ Tát, Thanh Tịnh Đại Hải Chúng Bồ Tát. (1 lạy)

Con nay đều vì bốn ân, ba cõi pháp giới chúng sinh, nguyện xin ba chướng tiêu trừ, dốc lòng sám hối. (1 lạy)

(Quỳ đọc) Chí tâm sám hối:

Xưa kia gây nên bao ác nghiệp

Đều vì ba độc: tham, sân, si

Bởi thân, miệng, ý phát sinh ra

Hết thảy con nay xin sám hối.

Như vậy tất thảy bao nghiệp chướng

Ắt hẳn tiêu diệt không tàn dư

Niệm niệm âm vang tận pháp giới

Độ khắp chúng sinh nhập Bất Thoái. (1 lạy)

Sám hối phát nguyện rồi, chúng con kính lễ Đức Phật Thích Ca, Phật A Di Đà và chư Phật ở khắp mười phương. (1 lạy)