Để khôi phục đất nước sau chiến tranh, nhân dân Xô viết đã thực hiện thành công chính sách kinh tế mới và triển khai công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội. Trải qua hai kế hoạch 5 năm, Liên Xô đã đạt được những thành tựu to lớn về mọi mặt. Sau đây mời các bạn cùng đến với bài học “Liên Xô xây dựng chủ nghĩa xã hội (1921 – 1941)”.
Mục lục bài viết
1. Chính sách kinh tế mới và công cuộc khôi phục kinh tế (1921 – 1925):
1.1. Chính sách kinh tế mới:
Hoàn cảnh lịch sử:
Sau 7 năm chiến tranh liên miên, nền kinh tế quốc dân bị tàn phá nghiêm trọng.
Tình hình chính trị không ổn định. Các lực lượng phản cách mạng điên cuồng chống phá gây bạo loạn ở nhiều nơi.
Chính sách cộng sản thời chiến đã lạc hậu kìm hãm nền kinh tế, khiến nhân dân bất bình.
Nước Nga Xô viết lâm vào khủng hoảng.
Tháng 3/1921 Đảng Bôn-sê-vích quyết định thực hiện Chính sách Kinh tế mới (NEP) do Lê-nin đề xướng.
Nội dung:
Nông nghiệp: thay thế chế độ trưng thu lương thực thừa bằng thu thuế lương thực, (ban hành thuế nông nghiệp).
Công nghiệp:
Nhà nước khôi phục công nghiệp nặng.
Tư nhân xây dựng những xí nghiệp nhỏ, dưới 20 công nhân.
Khuyến khích nước ngoài đầu tư vào nước Nga.
Nhà nước nắm các ngành kinh tế chủ chốt.
Thực chất là chuyển nền kinh tế do nhà nước độc quyền sang nền kinh tế hàng hóa nhiều thành phần do nhà nước kiểm soát, khôi phục lại nền kinh tế hàng hóa…
Tác dụng – ý nghĩa
Thúc đẩy kinh tế quốc dân chuyển biến rõ rệt, giúp nhân dân Xô viết vượt qua khó khăn, hoàn thành khôi phục kinh tế.
Là bài học đối với công cuộc xây dựng của một số nước xã hội chủ nghĩa. Nên Đảng Bôn-sê Vích thực hiện chính sách kinh tế mới 3-1921.
1.2. Liên bang Xô viết thành lập:
Tháng 12/1922 Đại hội Xô viết toàn Nga đã tuyên bố thành lập Liên Bang cộng hòa xã hội chủ nghĩa Xô viết (Liên Xô).
Gồm 4 nước cộng hòa, 4 quốc gia đầu tiên là Nga, Ukraina, Bêlôruxia và Zakapkazơ (Azecbaijan, Acmênia, Gruzia), đến năm 1940 có thêm 11 nước.
2. Công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội ở Liên Xô (1925 – 1941):
2.1. Những kế hoạch 5 năm đầu tiên và thành tựu:
Công nghiệp:
Thực hiện công nghiệp hóa xã hội chủ nghĩa
Sau công cuộc khôi phục kinh tế Liên Xô vẫn là một nước nông nghiệp lạc hậu. Kinh tế bị bao vây, kỹ thuật, thiết bị lệ thuộc nước ngoài.
Đảng Cộng sản đề ra nhiệm vụ công nghiệp hóa xã hội chủ nghĩa.
Mục đích: đưa Liên Xô trở thành một nước công nghiệp có những ngành công nghiệp chủ chốt
Biện pháp:
Ưu tiên phát triển công nghiệp nặng.
Có mục tiêu cụ thể cho từng kế hoạch dài hạn, kế hoạch năm năm lần thứ nhất 1928 – 1932) và kế hoạch năm năm lần thứ hai (1933 – 1937).
Kết quả: Năm 1937 sản lượng công nghiệp chiếm 77,4% tổng sản phẩm quốc dân.
Công nghiệp: ưu tiên tập thể hóa nông nghiệp, đưa 93% số nông hộ với 90% diện tích đất canh tác vào nền nông nghiệp tập thể hóa, có qui mô sản xuất lớn và cơ giới hoá
Văn hóa – giáo dục: thanh toán nạn mù chữ, phát triển mạng lưới giáo dục phổ thông, phổ cập tiểu học trong cả nước, phổ cập trung học cơ sở thành phố.
Xã hội: cơ cấu giai cấp thay đổi xã hội chỉ còn 2 giai cấp lao động là công nhân, nông dân và trí thức xã hội chủ nghĩa.
Từ năm 1937 Liên Xô tiếp tục thực hiện kế hoạch 5 năm lần ba, sang tháng 6/1941 Đức tấn công Liên Xô, công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội bị gián đoạn.
Mặc dù còn có những hạn chế song công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội ở Liên Xô 1925 – 1941 vẫn đạt được những thành tựu to lớn, tạo nên những biến đổi nhiều mặt, có lợi cho nhân dân, xây dựng lại lực lượng vũ trang hùng mạnh để bảo vệ tổ quốc, giúp đỡ phong trào cách mạng thế giới
2.2. Quan hệ ngoại giao của Liên Xô:
Liên Xô đã từng bước xác lập quan hệ ngoại giao với một số nước láng giềng châu Á, châu Âu.
Từng bước phá vỡ chính sách bao vây cô lập về kinh tế và ngoại giao của các nước đế quốc.
Bằng những biện pháp đấu tranh kiên quyết và mềm dẻo, chỉ trong vòng 4 năm (1922 – 1925) Liên Xô đã được các cường quốc tư bản: Đức, Anh, Italia, Pháp, Nhật, lần lượt công nhận và thiết lập quan hệ ngoại giao
Thiết lập ngoại giao với 20 nước.
Năm 1933, Mĩ công nhận và thiết lập quan hệ ngoại giao với Liên Xô. Đó là thắng lợi lớn của nền ngoại giao Xô-viết, khẳng định uy tín của Liên Xô trên trường quốc tế.
3. Bài tập trắc nghiệm:
Câu 1: Để khôi phục kinh tế sau chiến tranh, tháng 3/1921 Lê-nin và Đảng Bôn-sê-vích đã:
A. ban hành Sắc lệnh hoà bình và Sắc lệnh ruộng đất.
B. ban hành Chính sách cộng sản thời chiến.
C. ban hành Chính sách kinh tế mới.
D. cải cách chính phủ.
Câu 2: Khó khăn lớn nhất của nước Nga Xô viết từ năm 1918 đến năm 1920 là gì?
A. Nền kinh tế bị kiệt quệ do chiến tranh tàn phá.
B. Chính quyền Xô viết mới thành lập, còn quá non trẻ.
C. 14 nước để quốc cấu kết với bọn phản động trong nước mở cuộc tấn công vũ trang vào nước Nga.
D. Bọn phản động trong nước ngóc đầu dậy chống phá chính quyền cách mạng.
Câu 3: “NEP” là cụm từ viết tắt của:
A. Chính sách cộng sản thời chiến.
B. các kế hoạch năm năm của Liện Xô tư năm 1321 đến 1941.
C. Liên bang cộng hòa xã hội chủ nghĩa Xô viết.
D. Chính sách kinh tế mới.
Câu 4: Tháng 3 – 1921 Đảng Bôsêvích Nga quyết định thực hiện
A. Cải cách ruộng đất
B. Chính sách cộng sản thời chiến
C. Chính sách kinh tế mới
D. Hợp tác hóa nông nghiệp
Câu 5: Trong Chính sách kinh tế mới, ngành kinh tế nào ở Nga chưa được chú trọng thực hiện cải cách
A. Công nghiệp
B. Nông nghiệp
C. Du lịch
D. Thương nghiệp và tiền tệ
Câu 6: Trong nông nghiệp, Chính sách kinh tế mới đề ra chủ trương gì?
A. Thay thế chế độ trưng thu lương thực thừa bằng thu thuế lương thực
B. Nông dân phải bán một phần số lương thực dư thừa cho Nhà nước
C. Thay thế thuế lương thực từ nộp bằng hiện vật sang nộp bằng tiền
D. Cơ giới hóa nông nghiệp
Câu 7: Trong Chính sách kinh tế mới, để nâng cao năng suất lao động đã có nhiều chủ trương quan trọng, ngoại trừ
A. Nhà nước chấn chỉnh lại việc tổ chức, sản xuất các ngành kinh tế công nghiệp
B. Nhà nước tổ chức lại các xí nghiệp, nhà máy, thành lập các tổ chức nghiệp đoàn
C. Nhà nước chuyển các xí nghiệp nhỏ sang hạch oán kinh doanh, cải thiện chế độ tiền lương
D. Nhà nước nắm các ngành kinh tế chủ chốt: công nghiệp, giao hông vận tải, ngân hàng, ngoại thương
Câu 8: Ý nghĩa lớn nhất đối với Nga khi thực hiện thành công chính sách kinh tế mới là gì
A. Nước Nga đã chiến thắng các thế lực thù địch trong nước, bảo vệ được thành quả cách mạng
B. Nước Nga đã chiến thắng các thế lực hù địch từ bên ngoài bao vây, tấn công phá hoại thành quả cách mạng
C. Nhân dân Xô viết vượt qua mọi khó khăn, phấn khởi sản xuất, hoàn thành công cuộc khôi phục kinh tế
D. Nước Nga phục hồi các công ti tư bản và giải quyết được những quyền lợi cơ bản cho các tầng lớp nhân dân
Câu 9: Nhiệm vụ trọng tâm trong công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội Liên Xô từ năm từ năm 1925 đến năm 1941 là:
A. phát triển công nghiệp nhẹ.
B. phát triển công nghiệp quốc phòng.
C. phát triển công nghiệp xã hội chủ nghĩa.
D. phát triển công nghiệp giao thông vận tải.
Câu 10: Thành tựu lớn nhất của Liên Xô trong công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội từ 1925 – 1941 là:
A. hoàn thành tập thể hoá nông nghiệp.
B. hơn 69 triệu người dân Liên Xô thoát nạn mù chữ.
C. đời sống vật chất tinh thần của người dân ngày càng được tăng lên.
D. Liên Xô từ một nước nông nghiệp trở thành cường quốc công nghiệp xã hội chủ nghĩa.
Câu 11: Nhân dân Liên Xô tạm ngừng công cuộc xây dựng đất nước trong khi đang tiến hành kế hoạch 5 năm lần thứ 3 vì:
A. các nước đế quốc bao vây, tấn công nên Liên Xô phải tiến hành cuộc chiến tranh giữ nước.
B. Liên Xô đã hoàn thành công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội trước thời hạn.
C. Liên Xô chuyển sang kế hoạch xây dựng chủ nghĩa xã hội dài hạn.
D. phát xít Đức tấn công Liên Xô tháng 6/1941.
Câu 12: Liên bang Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Xô viết (Liên Xô) được thành lập dựa trên yêu cầu nào?
A. Sự giúp đỡ từ bên ngoài
B. Hợp tác kinh tế giữa các dân tộc trên đất nước Nga
C. Tự nguyện, tự quyết của các dân tộc
D. Tự liên minh chặt chẽ giữa các dân tộc trên lãnh thổ Xô viết nhằm tăng cường sức mạnh về mọi mặt
Câu 13: Bốn nước Cộng hòa Xô viết đầu tiên trong Liên bang Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Xô viết gồm
A. Nga, Ucraina, Lítva và ngoại Cáccadơ
B. Nga, Ucraina, Ácách mạngêni và ngoại Cáccadơ
C. Nga, Ucraina, Tátgikixtan và ngoại Cáccadơ
D. Nga, Ucrana, Bôlêrútxia và ngoại Cáccadơ
Câu 14: Nhiệm vụ trọng tâm trong thời kì xây dựng chủ nghĩa xã hội ở Liên Xô là
A. Hợp tác hóa nông nghiệp
B. Công nghiệp hóa xã hội chủ nghĩa
C. Phát triển các ngành công nghiệp du lịch và dịch vụ
D. Đẩy mạnh quan hệ thương mại với các nước xã hội chủ nghĩa
Câu 15: Nhiều kế hoạch dài hạn 5 năm xây dựng chủ nghĩa xã hội được tiến hành trong giai đoạn 1928 – 1941 ở Liên Xô là do
A. Đòi hỏi của công cuộc công nghiệp hóa
B. Ý muốn của những người lãnh đạo đất nước
C. Yêu cầu cải thiện đời sống của các tầng lớp nhân dân
D. Muốn nhanh chóng trở thành quốc gia có nền kinh tế phát triển nhất thế giới
Câu 16: Tại sao để thực hiện xây dựng chủ nghĩa xã hội nhân dân Liên Xô phải tiến hành công nghiệp hoá?
A. Công nghiệp hoá thành công sẽ làm cho Mĩ nể sợ.
B. Công nghiệp hoá sẽ trang bị cơ sở vật chất cho Liên Xô.
C. Công nghiệp hoá sẽ giúp Liên Xô trở thành cường quốc công nghiệp đứng số 1 thế giới.
D. Công nghiệp hoá sẽ giúp Liên Xô từ một nước nông nghiệp trở thành cường quốc công nghiệp xã hội chủ nghĩa.
Câu 17: Kế hoạch 5 năm lần thứ nhất và lần thứ hai của Liên Xô đều hoàn thành vượt thời gian chứng tỏ điều gì?
A. Đã phát huy hết khả năng, trí tuệ và tinh thần của người lao động trong công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội.
B. Sự nóng vội đốt cháy giai đoạn của Liên Xô trong việc xây dựng chủ nghĩa xã hội.
C. Liên Xô đã trở thành 1 cường quốc công nghiệp đứng số 1 thế giới.
D. Liên Xô đã hoàn thành triệt để công nghiệp hoá đất nước.
Câu 18: Thực chất của Chính sách kinh tế mới là
A. Nhà nước nắm độc quyền mọi mặt và quản lí các ngành kinh tế
B. Coi trọng, bảo vệ quyền lợi, giúp đỡ để các tập đoàn tư bản lớn phục hồi và phát triển sản xuất
C. Kịp thời chuyển đổi, quy hoạch lại các nhà máy, xí nghiệp nhỏ để tập trung cho sản xuất lớn
D. Chuyển đổi kịp thời từ nền kinh tế do Nhà nước nắm độc quyền mọi mặt sang nền kinh tế nhiều hành phần có sự kiểm soát của nhà nước
Câu 19: Từ chính sách kinh tế mới ở Nga, bài học kinh nghiệm nào mà Việt Nam có thể học tập cho công cuộc đổi mới đấ nước hiện nay?
A. Chỉ tập trung phát triển một số ngành kinh tế mũi nhọn
B. Quan tâm đến lợi ích của các tập đoàn, tổng công ti lớn
C. Chú trọng phát triển một số ngành công nghiệp nặng
D. Thực hiện nền kinh tế nhiều thành phần có sự kiểm soát của nhà nước
Câu 20: Yếu tố nào không phải là nguyên tắc tồn tại của Liên bang Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Xô viết
A. Sự bình đẳng về mọi mặt
B. Quyền tự quyết của các dân tộc
C. Xây dựng liên minh mạnh, mở rộng quan hệ với bên ngoài
D. Sự giúp đỡ lẫn nhau vì mục tiêu xây dựng thành công chủ nghĩa xã hội
