Tổng hợp sơ đồ tư duy Lịch sử 9 Bài 2 đầy đủ và chi tiết

1. Tổng hợp sơ đồ tư duy Lịch sử 9 Bài 2 đầy đủ và chi tiết:

2. Sự khủng hoảng và tan rã của Liên Bang Xô Viết:

– Khủng hoảng dầu mỏ và điểm khởi đầu (1973):

Năm 1973, cuộc khủng hoảng dầu mỏ đã chấn động thế giới và tạo nên một thách thức kinh tế và chính trị toàn cầu. Trong bối cảnh này, nhiều quốc gia đã phải đối mặt với những thách thức đáng kể và thay đổi đáng kể cả trong chiến lược kinh tế và chính trị. Tuy nhiên, lãnh đạo Liên Xô không tích cực thực hiện các biện pháp cần thiết về kinh tế và chính trị để khắc phục tình hình.

– Khủng hoảng toàn diện (đầu những năm 80):

+ Khủng hoảng kinh tế:

Công nghiệp trì trệ và nông nghiệp giảm sút.

Thiếu hụt và khan hiếm các mặt hàng và thực phẩm cơ bản.

+ Chính trị – xã hội:

Vi phạm pháp chế, thiếu dân chủ và gia tăng tệ nạn quan liêu và tham nhũng.

=> Đất nước Liên Xô rơi vào tình trạng khủng hoảng đầy toàn diện, đòi hỏi sự can thiệp mạnh mẽ và đổi mới.

=> Goóc-ba-chốp đặt ra chiến lược cải tổ năm 1985 để giải quyết những thách thức này.

– Cuộc cải tổ của Goóc-ba-chốp (1985):

Chính trị:

Thực hiện chế độ tổng thống, đa đảng hóa chính trị, loại bỏ chế độ một Đảng.

Kinh tế:

Hướng tới việc thực hiện nền kinh tế thị trường (tuy nhiên, thực tế thể hiện nhiều khó khăn).

– Thực chất của cuộc cải tổ:

Từ bỏ chủ nghĩa xã hội.

Kéo theo sự suy sụp của nền kinh tế và làm mất ổn định chính trị – xã hội.

– Đảo chính thất bại và hậu quả nặng nề (19-8-1991):

Cuộc đảo chính ngày 19-8-1991 thất bại, mang lại hậu quả nghiêm trọng cho Liên Bang Xô Viết.

Đảng Cộng sản Liên Xô bị đình chỉ hoạt động.

– Tan rã và sự tách biệt (25-12-1991):

11 nước cộng hoà tách ra khỏi Liên bang, đánh dấu sự tan rã toàn bộ của Liên Bang Xô Viết.

Những quốc gia này bao gồm Liên bang Nga, U-crai-na, Bê-lô-rút-xi-a, Ca-dắc- xtan, Môn-đô-va, Ác-mê-ni-a, A-déc-bai-gian, Tuốc-mê-ni-xtan, U-dơ-bê-ki-xtan và Tát-gi-ki-xtan.

– Kết thúc chế độ xã hội chủ nghĩa (25-12-1991):

Ngày 25-12-1991, Tổng thống Goóc-ba-chốp từ chức, đánh dấu sự kết thúc của chế độ xã hội chủ nghĩa tại Liên Xô sau 74 năm tồn tại.

Trải qua những biến động và đổi mới, Liên Bang Xô Viết đã phải đối mặt với sự thách thức của thời kỳ biến đổi toàn cầu và cuối cùng, dẫn đến sự sụp đổ và kết thúc một chương lịch sử lâu dài.

3. Cuộc khủng hoảng và tan rã của chế độ xã hội chủ nghĩa ở các nước Đông Âu:

– Đầu những năm 80: khủng hoảng toàn diện:

Kể từ đầu những năm 80, thế kỷ XX, các nước Đông Âu bắt đầu lâm vào khủng hoảng toàn diện, tạo ra một bức tranh đen tối về cả mặt kinh tế và chính trị. Bắt đầu từ Ba Lan và sau đó là sự lan truyền sang các quốc gia Đông Âu khác, tình trạng khó khăn đạt đến đỉnh điểm vào năm 1988.

– Nhà lãnh đạo quan liêu và bảo thủ:

Các nhà lãnh đạo ở các nước Đông Âu trong giai đoạn này thường xuyên bị chỉ trích về tính quan liêu, bảo thủ và tham nhũng. Hệ thống chính trị trở nên cô độc, không đáp ứng được nhu cầu và mong đợi của nhân dân.

– Áp lực từ bên ngoài và sự biểu tình của quần chúng:

Áp lực từ các nước đế quốc bên ngoài đã kích động sự phản kháng trong quần chúng. Biểu tình lớn bùng nổ, đòi hỏi cải cách kinh tế và chính trị. Yêu cầu thi hành chế độ đa nguyên về chính trị, tổ chức tổng tuyển cử tự do là những nguyên đề được đặt ra một cách mạnh mẽ.

– Cuộc thay đổi chính trị:

Kết quả là, những thế lực chống chủ nghĩa xã hội thắng cử, nắm quyền chính trị. Cuối cùng, vào cuối năm 1989, chế độ Xã hội chủ nghĩa tại Đông Âu bắt đầu sụp đổ một cách nhanh chóng và không phục hồi được.

– Nhận xét về sự sụp đổ chế độ xã hội chủ nghĩa:

+ Kết thúc hệ thống xã hội chủ nghĩa thế giới:

Sự sụp đổ chế độ xã hội chủ nghĩa ở Liên Xô và Đông Âu đánh dấu sự kết thúc của hệ thống xã hội chủ nghĩa toàn cầu.

+ Tổn thất nặng nề đối với phong trào cách mạng:

Đây là một tổn thất nặng nề đối với phong trào cách mạng thế giới cũng như các lực lượng tiến bộ và các dân tộc đang chiến đấu cho độc lập, chủ quyền dân tộc, hòa bình ổn định và tiến bộ xã hội.

Sự kiện sụp đổ này đã đánh dấu kết thúc của một kỷ nguyên, mở ra một trang mới trong lịch sử Đông Âu. Sự thay đổi to lớn trong cơ cấu chính trị và kinh tế của khu vực đã tạo điều kiện cho việc tái cơ cấu và định hình lại đất nước theo hướng mới và mở cửa cho sự thay đổi mạnh mẽ trên bảng quốc tế.

4. Câu hỏi liên quan và lời giải:

1. Công cuộc cải tổ ở Liên Xô đã diễn ra như thế nào và kết quả cuối cùng ra sao?

Diễn tiến công cuộc cải tổ:

– Về chính trị:

Chế độ đa nguyên và dân chủ:

Gooc-ba-chop đưa ra chính sách thực hiện chế độ đa nguyên về chính trị, mở cửa cho nhiều đảng tham gia công việc chính trị.

Xóa bỏ chế độ một đảng, tuyên bố dân chủ và sự “công khai” trong mọi mặt của xã hội.

– Về kinh tế:

Phương án chưa thực hiện:

Mặc dù Gooc-ba-chop đề ra nhiều phương án cải cách kinh tế, nhưng thực tế cho thấy không có nhiều tiến triển.

Kinh tế tiếp tục suy giảm, tạo ra những vấn đề ổn định về chính trị và xã hội.

– Về xã hội:

Cuộc bãi công và yêu cầu tách li khai:

Xã hội chứng kiến nhiều cuộc bãi công, biểu tình của công nhân và nhân dân.

Nhiều nước cộng hòa yêu cầu li khai, tách khỏi Liên Bang Xô Viết, hình thành những quốc gia độc lập.

Hậu quả nghiêm trọng:

– Đảo chính thất bại:

Ngày 19-8-1991:

Cuộc đảo chính nhằm lật đổ Tổng thống Gooc-ba-chop bất thành, gây ra những hậu quả lớn lao.

– Đảng Cộng Sản Liên Xô bị đình chỉ:

Kết cục của đảng:

Đảng Cộng sản Liên Xô bị đình chỉ hoạt động, đánh dấu sự chấm dứt cho một động cơ cực lớn và lâu dài của cảm xúc cộng sản.

– Chính phủ xô viết giải tán:

Mất quyền lực:

Chính phủ Xô Viết bị giải tán, mất hết quyền lực và ảnh hưởng.

– 11 nước cộng hòa tách khỏi liên bang:

Sự hình thành cộng đồng các quốc gia độc lập:

11 nước cộng hòa quyết định tách khỏi Liên Bang Xô Viết, hình thành Cộng đồng Các Quốc Gia Độc Lập.

Các quốc gia này bắt đầu hành trình mới, tìm kiếm độc lập và quốc gia riêng biệt.

– Sụp đổ chế độ xã hội chủ nghĩa:

Kết thúc một kỷ nguyên:

Sự kiện này đánh dấu sự kết thúc của một kỷ nguyên, với chế độ xã hội chủ nghĩa tại Liên Xô sụp đổ.

Kết luận:

Cuộc cải tổ ở Liên Xô mang lại nhiều thay đổi, nhưng những nỗ lực này cuối cùng lại thất bại khi cuộc đảo chính ngày 19-8-1991 không thành công. Hậu quả của sự kiện này đã làm đảo lộn toàn bộ bức tranh chính trị và xã hội tại quốc gia lớn nhất thế giới, mở ra một giai đoạn mới trong lịch sử Đông Âu và thế giới.

2. Bài tập trắc nghiệm

Câu 1. Những năm 80 của thế kỉ XX, tình hình kinh tế Liên Xô như thế nào?

A. Phát triển tương đối ổn định.

B. Liên Xô trở thành cường quốc kinh tế.

C.. Nền kinh tế đất nước ngày càng khó khăn, khủng hoảng nghiêm trọng.

D. Khủng hoảng trong thời gian đầu nhưng nhanh chóng phát triển trở lại.

Đáp án: D.

Câu 2. Sau khi lên nắm quyền lãnh đạo Đảng Cộng sản Liên Xô (3 – 1885), Goóc-ba-chốp đã thực hiện:

A. tăng cường quan hệ với Mĩ.

B. đường lối cải tổ.

D. tiếp tục thực hiện những chính sách cũ.

D. hợp tác với các nước phương Tây.

Đáp án: B

Câu 3. Công cuộc cải tổ được tiến hành trong thời gian bao nhiêu năm?

A. 4 năm (1985 – 1989)

B. 5 năm (1985 – 1990)

C. 6 năm (1985 – 1991)

D. 7 năm (1985 – 1992)

Đáp án: C

Câu 4. Nội dung của công cuộc cải tổ ở Liên Xô là gì?

A. Cải tổ về kinh tế.

B. Cải tổ hệ thống chính trị.

C.. Cải tổ xã hội.

D. Cải tổ kinh tế, chính trị và xã hội.

Đáp án: D

Câu 5. Sự kiện nào sau đây đánh dấu chế độ xã hội chủ nghĩa ở Liên Xô chấm dứt?

A. Đảng Cộng sản Liên Xô bị đình chỉ hoạt động.

B. Các nước cộng hòa tách ra khỏi Liên bang Xô viết và tuyên bố độc lập.

C. Lá cờ Liên bang Xô viết trên nóc điện Crem-li bị hạ xuống.

D. Cộng đồng các quốc gia độc lập (SNG) được thành lập.

Hiển thị đáp án

Đáp án: C