Khởi tố vụ án theo yêu cầu người bị hại

Theo quy định của pháp luật tố tụng hình sự ta có thể hiểu khởi tố vụ án hình sự là giai đoạn mở đầu của tố tụng hình sự, trong đó cơ quan có thẩm quyền xác định có hay không có dấu hiệu tội phạm để ra quyết định khởi tố hoặc quyết định không khởi tố vụ án. Trong khởi tố vụ án hình sự có trường hợp đặc biệt đó là khởi tố vụ án hình sự theo yêu cầu của người bị hại. Hiện nay, chưa có khái niệm cụ thể thế nào là khởi tố vụ án theo yêu cầu của người bị hại mà chỉ liệt kê ra các trường hợp tiến hành khởi tố vụ án hình sự theo yêu cầu của người bị hại được quy định tại khoản 1, Điều 105 Bộ luật tố tụng hình sự 2003: “Những vụ án về các tội phạm được quy định tại khoản 1 các điều 104, 105, 106, 108, 109, 111, 113, 121, 122, 131 và 171 của Bộ luật hình sự chỉ được khởi tố khi có yêu cầu của người bị hại hoặc của người đại diện hợp pháp của người bị hại là người chưa thành niên, người có nhược điểm về tâm thần hoặc thể chất”.

Việc Bộ luật tố tụng hình sự ghi nhận như vậy cho thấy:

Quyền tư tố của người bị hại. Một trong những nguyên tắc cơ bản của luật tố tụng hình sự Việt Nam là nguyên tắc công tố, tức là mọi hành vi phạm tội đều phải chịu trách nhiệm trước Nhà nước và Nhà nước bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của công dân bằng Hiến pháp, bằng pháp luật và bằng cơ chế đảm bảo thực hiện. Tuy nhiên, trong thực tế không ít những trường hợp tội phạm xảy ra đã gây thiệt hại cho người bị hại không chỉ về lợi ích vật chất mà cả về tinh thần. Việc khởi tố vụ án hình sự để truy cứu trách nhiệm người thực hiện tội phạm có thể gây thêm những tổn thất về tinh thần cho người bị hại. Chính vì vậy Nhà nước trao cho người bị hại quyền tư tố để thể hiện ý chí cá nhân của  mình trong việc tự sắp xếp, giải quyết các sự việc đã xảy ra trong giới hạn nhất định mà xã hội và cộng đồng có thể chấp nhận.

>>> Luật sư tư vấn pháp luật trực tuyến qua tổng đài: 1900.6568

Những tội được khởi tố theo yêu cầu của người bị hại là những trường hợp mà tội phạm ít nghiêm trọng, không có tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình sự và mức nguy hiểm cho xã hội thấp.

Đối với cụm từ “chỉ được khởi tố” khi có yêu cầu của người bị hại chứng tỏ yêu cầu của người bị hại là một điều kiện bắt buộc để khởi tố vụ án hình sự, cơ quan có thẩm quyền không thể tự ý quyết định việc khởi tố vụ án.

Từ đó ta có thể hiểu khởi tố vụ án hình sự theo yêu cầu của người bị hại là trường hợp mà do tính chất của vụ án và vì lợi ích của người bị hại, cơ quan có thẩm quyền không được tự ý quyết định việc khởi tố vụ án hình sự mà việc khởi tố vụ án được thực hiện theo yêu cầu của người bị hại. Việc khởi tố vụ án hình sự này đã góp phần tăng sự thỏa thuận giữa các bên trong vụ án hình sự mà tội phạm ít nghiêm trong, đồng thời giảm thiểu những vụ án đọng tồn của các cơ quan Nhà nước có thẩm quyền cần giải quyết.