Tìm hiểu về khái niệm, đặc trưng của tác phẩm văn học nghệ thuật dân gian theo quy định của Luật sở hữu trí tuệ.
a. Khái niệm Tác phẩm văn học nghệ thuật dân gian (TP VHNTDG)
Trước khi đi tìm hiểu khái niệm TP VHNTDG, cần phải hiểu thế nào là VHNTDG
– Theo nghĩa rộng: VHNTDG bao gồm những giá trị vật chất và tinh thần do dân chúng sáng tạo ra. Theo cách hiểu này, VHDG là đối tượng nghiên cứu của nhiều ngành khoa học, kể cả khoa học tự nhiên và khoa học xã hội
– Theo nghĩa hẹp: VHNTDG gồm 3 thành tố nghệ thuật ngữ văn dân gian, nghệ thuật tạo hình dân gian và nghệ thuật diễn xướng dân gian
– Khoản 1, điều 23 Luật SHTT 2005 cũng đề cập đến khái niệm VHNTDG, theo đó “tác phẩm VHNTDG là sáng tạo tập thể trên nền tảng truyền thống của 1 nhóm hoặc một cá nhân nhằm phản ánh khát vọng của cộng đồng, thể hiện tương xứng đặc điểm văn hóa và xã hội của họ, các tiêu chuẩn và giá trị được lưu truyền bằng cách mô phỏng hoặc bằng cách khác”
Như vậy, TP VHNTDG là kết quả của hoạt động sáng tạo của con người, sự sáng tạo của người dân sống tại các khu vực địa lí cụ thể, cùng chia sẻ ngôn ngữ, văn hóa, cơ chế sinh nhai và các điều kiện sống. Phong cách sống và những truyền thống dân gian được đặc thù hóa bằng bản sắc chung. Tác phẩm dân gian là kết quả của những ý tưởng sáng tạo của dân tộc được thực hiện thông qua lời nói, mỹ thuật hoặc các hình thức vật chất khác và được truyền dưới hình thức miệng hoặc văn bản hoặc thông qua hình thức khác và được truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác
>>> Luật sư
b. Đặc trưng của TP VHNTDG
Là sản phẩm của cộng đồng phản ánh giá trị VHNT đặc trưng của 1 cộng đồng hoặc cùng miền, TP VHNTDG mang những đặc trưng có thể ảnh hưởng tới một cách cơ bản đến cơ chế bảo hộ quyền tác giả đối với nó.
Thứ nhất, TP VHNTDG là bộ phận không thể tách rời với lợi ích của con người. TP VHNTDG là nền văn hóa được sinh ra trên cơ sở một nền kinh tế nông nghiệp cũ độc canh lúa, phụ thuộc rất nhiều vào điều kiện môi trường sinh thái thiên nhiên. Tác giả của nó là những nông dân, đây là thứ văn hóa nghệ thuật gắn chặt với các hoạt động thường ngày trong sản xuất và sinh hoạt, phản ánh cuộc sống tâm tư tình cảm của người nông dân bằng những hoạt động được thể hiện thông qua những biểu đạt đa yếu tố. Mỗi biểu hiện của VHNTDG thường được sáng tạo để phục vụ một hoạt động thường ngày đó. Vậy VHNTDG là thứ văn hóa nằm ngay trong cuộc sống thường ngày và là một bộ phận không thể tách rời của cuộc sống đó
Thứ hai, TP VHNTDG ra đời do sự sáng tạo của cộng đồng, có thể là cộng đồng dân cư sinh sống ở một địa phương. Nếu như các tác phẩm thông thường thì sản phẩm tạo ra là của một cá nhân hay nhóm cá nhân nào đó, nhưng đối với TP VHNTDG thì sản phẩm của sự sáng tạo này là của cộng đồng dân cư. Đây là điểm khác biệt giữa TP VHNTDG với tác phẩm thông thường
Thứ ba, thời gian ra đời và tồn tại của TP VHNTDG thường không xác định được
Thứ tư, TP VHNTDG đóng vai trò quan trọng trong việc nhận dạng văn hóa
